– Туох иэһин этэҕин?
– Өссө эн, үөн, иэстээххин билиммэккэ тураҕын дуо?! Күлүүһү алдьаппыккыт, ааны аһыллыбат гына мууска хам тоҥорбуккут! – диэт, кыратык далайан сирэйгэ оҕуста.
– Айыка, убаай! – кыра киһи өрө мөхсө түстэ, сирэйин кистии сатаата.
– Бээ эрэ, тохтооҥ!
– Тугу орооһо тураҕын, хата, төбөҥ сиигинэн бу маһы түһэрээйэхпиний! – Турантай, маһын күөрэччи туппутунан, дагдайбыт киһиэхэ ыга хаамта.
– Биһиги ол ха-ха-йаатыбыт? – анараа киһи кэннинэн чинэрийэн истиэнэҕэ сыһынна, үтүлүктэрин сиргэ быраҕан баран көмүскэнээри илиитин утары уунна.
– Хайа, ыт баара өссө охсуһаары ыстаҥалыыр дуу, дьэ итинник буоллаххына көрүлээтэхпит! – Күөх Харах сиэбиттэн бүк тутар быһаҕын ылан туруорда. – Эһигини баҕас, ханнык эрэ хаамаайылары, үнтү сынньан, өлөртөөн да кэбистэхпитинэ, ким ирдэһэн биһигини буруйга-сэмэҕэ тардыаҕай?
– Тохтооҥ! – Кэриспэндиэн, дьонун иннигэр киирэн, муннукка көмүскэнээри бэлэм турар киһиэхэ туһаайан эттэ.
– Ыччат, эрэй элбии, үлүгэр үөскүү илигинэ аны манна кэлимэҥ. Бүгүн ааны оҥорон хатыахпыт, ону алдьатыаххыт даҕаны холуобунай дьыала тэрийтэрэн оннугутун буллаттарыахпыт. Куотан, саһан туһа суох, биһиги илиибит уһун, син биир булуохпут! Билигин биһигини кытта хонтуораҕа барсаҕыт. Ыстараап төлүүргэ харчылааххыт дуо?
– Суох. Кыра баарын барытын ити ас оҥорбуппут.
Кырбаныыттан төлө туттарбыт киһи быһыытынан чэпчээбиттии өрө тыынна, сүүһүттэн бычыгыраан тахсыбыт көлөһүнүн туора сотунна.
– Төлүүр харчыгыт суох буоллаҕына, ити суумкаҕытын хаалларан баран, элэс гынан хаалыҥ. Бастакы сырыыгыт буолан, бырастыы гынабыт.
– Өйдөөтүбүт.
Кыра киһи дьон быыһынан сылыпычыйан кэлэн киһитигэр үтүлүгүн ылан биэрдэ, уонна, хайдах киирбитин курдук, аан быыһынан түргэн баҕайытык элэс гынан хаалла. Киһитэ саҥата суох кэнниттэн, кыбылла сыһа-сыһа, тахсан барда.
Хаарга атахтарын тыаһа хоочугураан сүтэрин истэ олорбохтоон баран, бэйэ-бэйэлэрин саҥата суох көрсөөт, күлсэн тоҕо бардылар.
– Дьэ, саамай улахан өҥөлөөх Кэриспэндиэн обургу, булбут-талбыт суумкаҕын баһаалыста аһан көрдөр эрэ.
Киһилэрэ тэскэйбит суумка иһиттэн биир-биир суулааҕы таһааран табаар дьааһыга остуолларыгар уурталаата.
– Һок, буокка, тоҥ убаһа быара, киилэ аҥаара буолар быһыылаах, бай, аны халбаһы, туустаах балык, килиэп. Сибиэһэй маҥан килиэби сиэбэтэх да ыраатта.
– Ок-сиэ, дьэ бу буоллаҕа дьэргэстэй ыһыаҕа диэн. Ол иһин да муннум бэркэ кыһыйбыта, – Күөх Харах сутуругунан ытыһын тэс гына оҕуста.
– Өссө туох эрэ тыаһаата ээ, күндү аспыт аргыстаах ээ быһыыта, хараҕым мөлтөҕүн аанньа кулгааҕым барахсан, төһө да иһэлийдэр, буобура кулгааҕын курдук чуор буолар этэ, – Турантай өндөҥнөөн ылла.
– Игирэ аҥаара барахсан баар. Чэ, ити «оҕобут» суутугар сууланан сыта түстүн, бириэмэтэ кэллэҕинэ биһиги обургулар кинини да ньэлбиэхпит. Бастаан бу аспытын үөрэ-көтө уос-тиис үллэстэн кэбиһиэххэ. Күөх Харах, быһахтаах киһи быары, килиэби кырбастаа. Турантай, олох мастары булаттаа, үрүүмкэҕэ майгынныырда тэрий.
– Бай, бу тойоммут биһигиттэн харыс үрдүү оҕустаҕа тугун сүрэй? Тута дьаһалымсыйан, соруйан барда дии, киһиэхэ кыра да наада диэн маны этэн эрдэхтэрэ.
– Этимэ даҕаны, астаах суумканы тутан олордоҕо эбээт. Аны «баһаалыста, өссө кыратык кут эрэ» диэн көрдөһүннэрэрэ буолуо. Оччоҕо көмөлөөн муостарын эрийтэлээн биэриэхпит. Сөп диир инигин?
– Сөбө бороҕон. Ханнык эрэ табаны үрдүбүтүгэр ытыннара оонньообот эрэттэр инибит, тиэрэ баттыы сытан кулгаахтарын көннөртөөн биэрдэххэ сөп буола сыһыаҕа.
