Кытылга кыыс ытыыра - страница 10

– Лариса, эн Виссариоҥҥун таптыыгын дуо? Чэ, уопсайынан бу сиргэ таптал диэн баар дуо? Туох дии саныыгын? – Светлана ону эрэ күүппэтэх дьүөгэтигэр боппуруос бөҕөтүн кутан кэбистэ.

– Таптал? Оттон баар ини. Сөбүлэһэн, түөрт оҕолонон бачча олорон кэллэхпит. Ол туһунан эчи санаабыт да суох. Сөбүлэспэппит буоллар, арахсыбыт буолуо этибит. Оттон эн бэйэҥ туох дии саныыгын?

– Таптал, таптал… Мин бу сотору эбээ буолар сааспар тиийиэхпэр диэри ити боппуруоска эппиэт була илик курдукпун. Дьүөгэлэрбин кытта арыт эмиэ бу темаҕа бөлүһүөктээн ылабыт да, мөккүһэн-мөккүһэн баран тарҕаһабыт. Мин көрдөхпүнэ, тоҕо эрэ бары «оттон, арааһа, баар быһыылаах» диэн соччо быһаарыыта суох түмүккэ кэлэбит. Сорохтор ити барыта өй-санаа фантазията, үйэлээх таптал диэн суох дииллэр, иннилэрин биэрбэттэр.

– Хотуой, Света, оттон эн Гришаҕын таптаан ыал буолан олорор инигит? Сааһырыаххытыгар диэри «эйигин таптыыбын» дэһэ сылдьыбатаххыт иһин, эдэр сааскыт иэйиитинэн холбостоххут дии.

– Лариса, ону баара мин кинини хаһан да таптаабатаҕым. Баҕар, уруккутун курдук, биир тэҥник сыһыаннаһан, улаханнык кэлэппэккэ, хомоппокко сылдьыбыта буоллар, таптаан да туруом этэ. Саамай чугас киһим, оҕолорум аҕалара буоллаҕа дии.

– Таптаабатаҕыҥ? Эс, хайдах оннук буолуой, – Лариса чахчы соһуйан дьүөгэтин диэки эмиэ болҕомтолоохтук, ыйытардыы көрбөхтөөн ылла.

– Таптала да суох ыал буолан олороллор, сэгээр. Эн ыал барыта Виссарион биһикки курдук олороллоро буолуо дии саныыгын дуо? Ити кыргыттарбыт дьылҕаларын ырытан көрдүбүт дии. Төһө дьоллоохторуй дьахтар быһыытынан? Улахан аҥаардара оҕолорун эрэ туһугар олороллор. Бу ыарахан кэмҥэ онтон атыннык дьаһанар, арахса оонньуур кыахтара суох. Үлүгэрдээх ньиэрбэлэрин бараан, доруобуйаларын сүтэрэн… Мин медик быһыытынан биир түмүккэ кэлэн турабын: дьахталлар эрэйдээхтэр санааларын оонньооһуна, дууһаларын муунтуйуута барыта араас ыарыыга кубулуйан саастарын тухары эрэйдиир эбэтэр кылгас үйэлиир. Быстах санааттан ол-бу буолаллара да элбэх. Нус-хас олохтоох, этэҥҥэ олорор дьахталлар ыарыыга ылларбаттар. Уопсайынан, биһиги, уһун баттахтаахтар, дьылҕабыт хайдах эр киһини кытта аргыстаһарбытыттан улахан тутулуктаах. Лариса, эн үчүгэйдик, этэҥҥэ олороруҥ сирэйгэр-хараххар көстөр. Истиҥ дьүөгэ быһыытынан ис сүрэхпиттэн эн тускар үөрэбин, «Виссарион маладьыас» диибин. Инньэ диэн тиэрдээр. Лариса, мин хайдах олоҕу олорон кэлбиппин эйиэхэ кэпсээбэтэхпинэ, кимиэхэ кэпсиэмий? Оҕо эрдэхпиттэн чугас киһим буоллаҕыҥ. Маннык налыччы көрсүбэтэхпит да ыраатта. Тастан көрүүгэ мин саҕа дьоллоох, барыта бары табыллыбыт дьахтар суоҕа буолуо. Ол эрээри, истэр буоллаххына, кэпсиим. Хайдах эрэ аһыллыахпын, санаабын сайҕыахпын баҕарабын. Олус дьоло суохпун диэн эмиэ санаммаппын. Эмиэ «арааһа» диирбэр тиийэбин, тапталы, арааһа, көрсөн ааспыппын, дьол түгэнин билбиппин. Ол дьылҕам бэлэҕэ буолбут көрсүһүүнэн күн бүгүҥҥэ диэри санаабын сырдатынан сылдьабын. Өскөтө мин олохпор ол дьол түгэнэ кэлэн ааспатаҕа буоллар, барыта чуҥкук, сиэрэй да буолуо эбит, – Светлана, кэпсиибин дуу, суох дуу диэбиттии, дьүөгэтин диэки көрөн ылла.

– Өссө атын таптал баар дуо, хотуой? Кэпсээ, Света, кэпсээ.

– Баҕар, эн билигин истэргэр солуута да суох соҕус кэпсээн буолара дуу. Билбэтим. Ол эрээри, чэ, иһит. Эдэр сааспыт биһигэр – Кыыс Кырдалыгар да үктэммиччэ ностальжилыым. Мин ол сайын манна дойдубар практикалана кэлбитим. Улуус киинигэр балыыһаҕа сиэстэрэлээн сайылаабытым. Эн манна иккис кыыскар уоппускаҕа олорор этиҥ. Элбэх сыл ааспытын кэннэ санаатахха, ол мин олохпор хаһан да хатыламмат, умнуллубат кэрэ сайын ааспыт эбит. Быһата, Виталий диэн уоллуун билсибитим. Көрдө көрөөт, сүрэхпин туттарбытым. Оруобуна таптал туһунан ыралана саныыр буолуохпуттан идеал оҥостор уолбар маарынныыра. Дьикти уйаҕас баҕайытык көрөр арылхай харахтааҕа, истиҥ бэйэлээх мичээрдээҕэ. Аны хас да киһи бэлиэтээн эппитинэн, бэйэ-бэйэбитигэр олус маарыннаһар үһүбүт. «Ити убайыҥ дуу, табаарыһыҥ дуу?» – диэн ыйыппыттаахтар. Ону баара дьылҕабыт биһиэхэ күн сиригэр көрсүһэн ааһарга бэрт аҕыйах да күнү анаабыт эбит. Ол аҕыйах күммүтүн, үрүҥ түүннэрбитин, хаһан да арахсыа суох дьон курдук, сиэттиһэ сылдьан атаарбыппыт. Кини армияттан саҥа кэлбит этэ, атын улууска училищеҕа туттарса бараары бэлэмнэнэрэ. Арахсар күммүт-дьылбыт чугаһаабыта. Биир киэһэ манна дьиэбэр кэлэн уһун киэһэни быһа сыттыгым илийиэр диэри арахсарбытыттан айманан хараҕым уутунан сууммутум. Бэйэм бэйэбиттэн сөхпүтүм. Уолтан, тапталтан ытыам диэн хаһан да санаабат этим. Арааһа, букатыннаахтык тэйсэрбитин биттэнэн эрдэттэн олус айманнаҕым буолуо.