– Калі хочаш, заставайся, – сказала Айшэ.
Твар хлопчыка засвяціўся радасцю, ён падсунуў венік пад паху і нешта пачаў паказваць жэстамі рук.
Айшэ, нічога не зразумеўшы, адмахнулася:
– Я мовы тваёй не разумею, дый гэта і неабавязкова, галоўнае, ты будзеш жыць тут і рабіць усё, што я скажу.
Рэнат не аб’явіўся, як абяцаў вястун, ні праз два дні, ні праз тры, ні праз месяц. За гэты час Айшэ яшчэ больш пацяжэла, раздалася ўшыркі, зрабілася нейкай санлівай і нават сама здзіўлялася запаволенай няспешнасці і свайму празмернаму жаданню ўвесь час ляжаць у ложку. Калі трэба было нешта зрабіць на падлозе ці хоць бы падняць упушчаную анучку ці насоўку і побач не было глуханямога памочніка, гэтая дзея ператваралася ў паэтапную працэдуру. Спярша, прытрымліваючыся ложка ці абапіраючыся на падсунутую да патрэбнага месца табурэтку, яна апускалася на калені, рабіла, што трэба, і, адпачыўшы, зноў караскалася ўгору. Цяжэй і цяжэй даваліся вылазкі на паверхню сутарэння. Глуханямы хлопчык аказаўся і сапраўды добрым памочнікам, але Айшэ ён нічым не мог дапамагчы, калі яна ўпраўлялася з Лолай: і паварочваць свякроў, і лекамі прамываць пролежні даводзілася самой. Затое ў іх заўсёды была вада, і за гэта цяпер цалкам адказваў хлопчык.
На суседняй вуліцы нейкім цудам уцалела і нават працавала водаправодная калонка. Кволы, без напору струменьчык вады цёк несупынна, і каля яго заўсёды стаяла чарга. Набіралі ваду хто ў што, але кожнаму было адмерана толькі пяць хвілін. За гэтыя хвіліны больш двух літраў з калонкі не выцякала, таму нават падчас артылерыйскіх абстрэлаў, калі снарады падалі далекавата, людзі не разыходзіліся. Іншая справа – верталёты, што завісалі над горадам і з вышыні жывую людскую чаргу маглі прыняць за ўзброеных абаронцаў Грознага. Абвяшчалі паветраную небяспеку не менш за дзясятак сірэн, раскіданых па ўсім горадзе, але здаралася, што спрацоўвалі равуны пасля таго, як бомбы і ракеты ўжо сыпаліся на людскія галовы.
Айшэ і паўгадзіны не магла выстаяць у чарзе да калонкі, але перш чым сысці, заўсёды прасіла, каб яе «пяць хвілін» перадалі рыжаму глуханямому хлопчыку, і праводзіла малога ўздоўж чаргі, каб яго запомнілі. Глуханямы хутка прывык да новага прозвішча-мянушкі, дый не новае яно для яго было. Колькі сябе памятаў, заўсёды Рыжым чужыя клікалі, а часцяком яшчэ і тузалі за агністы чуб. Толькі маці і бабуля ласкава называлі Андрэйкам.
Андрэйка, калі напаўняў чайнік вадой і ліў у яго замест двух літровых слоікаў чатыры, адчуваў сябе сапраўдным героем. Ён хітравата пазіраў наўкол, з твару не сыходзіла прамяністая хітраватая ўсмешка. У гэтыя хвіліны ён вельмі ганарыўся сабой, бо ніхто ў чарзе не ведаў, што ён, як сказала Айшэ, «на чорны дзень» ужо напоўніў вадой пад самую накрыўку адзін бітон, у які ўмясцілася ажно сорак слоікаў, і цяпер носіць у другі. Праз гадзіну ён зноў стане ў чаргу, а потым зноў і так да таго часу, пакуль не прынясе дадому паўнюткія тры чайнікі, і толькі тады ім будзе задаволена не толькі Айшэ, але і хворая гаспадыня, якую ён панічна баіцца. А баіцца таму, што Лола напільнікам шкрабе па металічным ложку, здараецца, у прыцемках ажно сыплюцца іскры, і Андрэйка ўспрымае гэта як папярэджанне, яму здаецца, што гаспадыня яго наўмысна пужае, нагадвае пра «чорны дзень», які настане, як толькі скончыцца вада, і тады старая ўхопіць сваёй зжаўцелай напаўжывой рукой яго за валасы і будзе скрэбці жалязякай па ягоных зубах. Ён думае так, бо аднаго разу, калі хаваўся ў напаўразбураным доме, на свае вочы пабачыў, як звязанага вяроўкамі акрываўленага чалавека барадатыя ўзброеныя дзядзькі спярша білі нагамі, потым гэткім самым напільнікам, як у Лолы, пілілі бедаку зубы, а потым застрэлілі.
