Костик күүлэҕэ тоҥ отон ыла таҕыста. Отоҥҥо сүөгэй, күөрчэх кутан баран, «мороженай» дии-дии балтынаан сөбүлээн сиэччилэр. Күүлэ муннугар туох эрэ үрүҥ сытарын көрөн аһарда. Бастаан кыһаммата, онтон дьиктиргээн, өҥөйөн көрөн баран, отоннооҕун эрэ, туохтааҕын барытын умнан, дьиэҕэ сүүрэн киирдэ. Күөһүн хоторо турар ийэтин иннигэр тиийэн хорус гынна.
– Тыый, бу туох буоллуҥ, нохоо? Таһырдьа мээнэ сыгынньах тахсыма диэн эппэтэҕим дуо?
Туох эрэ кытаанах кэлэн күөмэйигэр турарга дылы гынна, ону ыйыста сатыы туран, хараҕын уута сарт түстэ.
– Маама… Ооккону… эһиги дуо? Итиннэ… дуо?!!
– Һыллыый, бээ, тохтоо. Хайдах…
Эһиги… Өлөрбүттэр, биллэр баҕайы! Маама иҥсэлээх баҕайы!.. Иҥсэлээхтэр!.. Сиэҥ! Сиэҥ бэйэҕит!.. – уол сарылыы-сарылыы дабдыҥнаата, остуол кытыытыгар турар көстүрүүлэлээх күөһү алҕас тоҕо садьыйда. Иһит-хомуос мас муостаҕа сууллан лаҥкынааһына, оҕо сарылааһына – улахан айдаан буолла. Хостон сүүрэн тахсыбыт Катюшка убайын аһынан эмиэ ытаан барда. Тугун-ханныгын быһаарсыбатар да, убайын үтүктэн: «Маама топпот!» – диэн хатылыы турда…
* * *
Элбэх сыллар ааһыахтара. Ол эрэн бу күн оҕолор өйдөрүгэр-санааларыгар хаһан да сүппэттик хатанан хаалыаҕа. Оҕо уйан дууһатын биир кэбирэх быата быһа баран, олоххо биир бастакы охсууну көрүстэҕэ. Ытаа, Костик, ытаа – уһуун-уһун олоххор бииртэн биир, улахан да, кыра да охсуулар баар буолуохтара. Ким билиэй, баҕар, кииллийэн, охсууттан охсууга кытаатан, киһи бэрдэ буолуоҥ. Ол эрэн ити быһа барбыт быа эн дууһаҕар ханнык үтүө өрүттэргин симэлиппитэ биллибэт эбээт.
Оттон улахан дьон ситэри үчүгэйдик өйдөөбөккө, соһуйан, өмүттэн, даллаһан турдулар.
1998 сыл
Саас кэлэр сибикитэ эрдэттэн биллибитэ.
Биир түүн бэркэ билэр атастара – тыал обургу «уhукту-уу-уҥ» диэбиттии уhуннук улуйбута, мастар көмнөх хаардарын сиргэ тэбээбитэ. Халыҥ хаарга баттатан, утуйан-улугуран, чуумпуран турбут тыа иhэ соҕотохто сэргэхсийэ түспүтэ. Көһүйбүт систэрин көннөрөн, мастар халыҥ саҕынньахтарын киэр илгистибиттэрэ.
Сотору салгын сылыйан, күн сардаҥата сытыырхайан, лабаалары быыһылаан киирэн, туохха да бэриниэ суохтук дьапталлан сыппыт халыҥ хаары тэһитэ сиэн барбыта. Сылаас суорҕан хаар оннук харса суох кимэн киириини тулуйбакка, бэрт сотору иинэн-хатан, ууллан барбыта. Муус чопчулар лыҥкынаспыттара, үрүччэлэр кылыгыраспыттара, харах уутунуу дьэп-дьэҥкир чалбахтар онно-манна мэндээриччи көрбүттэрэ. Ыраас уу, кылыгыраччы күлэ-күлэ, бэйэтин былааһын билинэн, субу эрэ кэмҥэ муҥутуур соругун толорон, саас алгыһын, олох илдьитин тиэрдэн, ойуурдарга, сыһыыларга сырсымахтаан, оонньоомохтоон хаалбыта. Ууллубут хаар, ыраас уу, ирэн эрэр сир сыта, туохха да маарыннаабат күндү сыт – саас сыта салгыҥҥа тарҕаммыта. Соҕурууттан көтөрдөр кэлэн, ахтылҕаннарын таһааран, көмүс дорҕоон кутуллубута. Ойуур иһэ, хонуулар, күөллэр бүтүннүү үөрүүнэн, кэрэни эрэ кэтэһиинэн, уруйунан-айхалынан туоларга дылы буолбуттара.
Ойуур үөһэ тыынан ыларга дылы гыммыта. Сир анныгар силистэр түллэҥнэһэн ылбыттара. Хара буор сирэйдэннэллэр да, күтүрдэр, сырдык, сылаас кэм эргийэрин син билэ, кэтэһэ сыталлар эбит ээ! Чэҥ муус билиэнтэн босхолоноот, утаппыттыы ыраас ууну ыймахтаан барбыттара, онтон умнас устун үөһэ утаарбыттара. Ону кытта үллэн, тыҥаан турбут үнүгэстэр аһыллан, нарыын-нарын күөх сэбирдэхтэрин сэрэнэн тэнитэн барбыттара. Мутукча күөҕэ, оһуор курдук сайбаччы симэнэн, лабаа ахсын сандааран турара көрүөххэ кэрэ да буоллаҕа!
