– Сюляев не справился с такой задачей. Но надеюсь, ты, северянин, привычен к такому ремеслу?
– Товарищ капитан, к сожалению, я не косторез. И у нас, в Якутии, моржи не водятся. Но наши мастера изкостей изготавливают разные сувениры. Мне бы посмотреть, как нанести рисунки на клыки… Объяснили бы, тогда можно будет пробовать. Почему бы нет?
Капитан салгыы ити туһунан кэпсэтии барбытын, манна управлениеҕа Леонтьев диэн моржа аһыытын оҥорор уоллаахтара сотору дембеллэнэн дойдулуохтааҕын, ол иннинэ Эрчими моржа аһыытын выжигателинэн сиэтэн уруһуйдуурга үөрэтиэхтээҕин кэпсээтэ. Моржа аһыытын оҥоруу уол сүрүн үлэтэ буоларын тоһоҕолоото. Ол курдук, байыаннай чааска алта ый буола-буола кыбаарталга биирдэ хайаан даҕаны учебнай үөрэхтээһин барар эбит. Онно Уһук Илиннээҕи байыаннай уокуруктан тиийэ бэрэбиэркэлии, үрдүк дуоһунастаах хамыыһыйа чилиэннэрэ кэлэн, чаас үлэтин-хамнаһын көрөн-истэн, сыаналаан баралларын, ол дьоҥҥо сувенир быһыытынан, моржа аһыыларын ойуулаан-дьарҕаалаан бэлэхтииллэрин иһитиннэрдэ. «Төһөнөн сиэдэрэй сувениры биэрэбит даҕаны, үлэбит-хамнаспыт сыанабыла эмиэ онно тэҥнэһэр. Кытаатан, ону үчүгэйдик өйдөө! Сулууспа барыта – ити мин эппит үлэлэрбин төһө үрдүк таһымнаах гына оҥороҕун да – онтон тутулуктаах. Үлэҥ барыта үчүгэйинэн сыаналаннаҕына, биир сылынан дьиэҕэр уоппускаҕа баран кэлиэххин сөп», – капитан Прозоров эдэр саллаакка, ыраахха диэри өйдөнөр гына «наставление» биэрдэ.
– Понял, товарищ капитан, рад стараться! – Эрчим чиэс биэрэн баран, инникитин тугу үлэлиэхтээҕин билбит киһи быһыытынан, Леонид Яковлевич диэки сэргэхтик көрөн турда.
Кини бэйэтин санаатыгар, уруһуй чааһын хайдах баҕарар оҥорор кыахтааҕа.
– Молодец, рядовой Быганов, думаю, общий язык мы найдем, – капитан астыммыт киһилии, Эрчим ытыһын ыга тутта.
Уонна уол сулууспата өссө биир уратытын бэлиэтээтэ: Эрчим байыаннай чаастар ханна олохсуйан турар туочукаларыгар, Чукотканы биир гына үксүн командировкаҕа сылдьыахтаах эбит. Онно баран, хас байыаннай чаас аайы политруктор быһаччы дьаһалыгар киирэр. Капитан эппитин курдук, Ленинскэй хостору, Бойобуой Албан аат хосторун саҥардыахтаах. Сорох туочукаларга хаттаан саҥалыы оҥорору ирдэниллэрин кистээбэтэ. Оттон манна полкаҕа быһаччы политотделга бас бэринэрин, кинилэр ханна ыыталлар да, онно барарын капитан эдэр саллаакка үлэтин хайысхатын өссө төгүл чопчулаан быһааран биэрдэ.
Эрчим ити этиини астына иһиттэ, «хата сири-дойдуну көрөн хаалыыһыбын» диэн судургутук санаата. Кини хантан билиэҕэй, икки сыл устата төһөлөөх уһун айаннары араас самолеттарга олорон айанныахтааҕын. Тоҥон-хатан, уһун буурҕаларга аэропортарга хаайтарыахтааҕын. Биитэр командировкаҕа тиийбит байыаннай чаастарыгар ыйы-ыйдаан тыал-куус, буурҕа ааһарын кэтэһиэхтээҕин…
Эрчим Коля барыаҕыттан ыла соҕотохсуйан, бириэмэ буллар эрэ, «приемникка» тиийэр. Чаастарыгар өссө да ананан бара илик саллааттары кытта сэлэһэн, көрсөн кэлээччи. Бүгүн эмиэ уолаттарга тиийэ сырытта, манна барыта ким ханна барыахтааҕын, хайдах сиргэ-уокка тиийэллэрин туһунан кэпсэтии буолар. Сорохтор Эрчимҥэ ымсыыра саныыллар: «Эн полкаҕа сулууспалыы хааллаҕыҥ. Абыраммыт киһигин, талааннаах буолаҥҥын худуоһунньуктуур буоллаҕыҥ дии… Оттон биһиги хайдах сиргэ-уокка тиийэбит? Манна сорох уолаттар «алдьархайдаах крутой туочукалар бааллар үһү», – диэн куттууллар».
Эрчим Анаадырга сылдьан билсибит били саллаат бэргэһэлээх сытыы-хотуу уолу көрсө түстэ:
