Сороҕор дьиибэлэнэн, эмиэ да кырдьык-хордьук курдук:
– Мин бэйэм долгааммын, оттон түгэх өбүгэлэрим поляктар. Дьиҥнээх араспаанньам «Бетинскэй» диэн ээ… – дии-дии, күлэн-үөрэн бэйэтэ да кыараҕас хараҕа олох да көстүбэт буолара.
Дэриэбинэҕэ олохтоох чукчалары кытта олус тапсара. Анараалар даҕаны кинини бэйэлэрин киһилэрин курдук ылыналлара. Дэлэҕэ дьиэлэригэр биир да бырааһынньыгы көтүппэккэ ыҥырыахтара дуо? Бэйэтэ эмиэ сулууспалыыр станцията дэриэбинэттэн көстөн турара, ол да иһин самоволкаҕа сотору-сотору барара. Олохтоохтору кытта булт-алт туһунан уопсай тылы булан сэһэргэһэрэ.
Рота старшината прапорщик Павленко кини бэргэн булчутун үчүгэйдик билэр буолан, саас, күһүн икки уостаах саатын уларсан, кустата ыытара. Оттон Бөтүүнүскэй бэйэтэ кыһынын байыаннай чаас турар сириттэн чугас эргин сылдьан, олохтоох дьонтон уларсыбыт капкаанынан кырсаны бултаһара. Бултаабыт кырсатын тириитин бэйэтэ таҥастаан эписиэрдэри кытта мэнэйдэһэрэ.
Биир үтүө күн Володя Ананийдааҕы бөһүөлэктэн чугас муора кытыытыгар ыҥыран киллэрдэ. Уолаттар уу кытыытыгар кытылы кэрийэ, улахан баҕайы киит балык ойоҕосторун уҥуоҕа сиргэ батары саайыллыбыттарын уонна бөдөҥ таастарынан бөҕө-таҕа гына тула тэлгэммиттэрин сэргии көрдүлэр. Итилэр аттыларыгар чукчалар муораҕа бултуу тахсалларыгар туһанар вельботтара ойоҕосторунан сыабынан баайыллан сыталлар. Салгыы ол ойоҕос уҥуохтарыгар быанан моржа, нерпа тириилэрин тиирэ тардан баайан куурда уонна араас бэйэлээх сыанан ньалҕарыйа сылдьар балыктарын хатара ыйаабыттарын саҥа көрөр дьон сүрдээҕин дьиктиргии, сөҕө көрдүлэр. Ол аайы Володя биир кэм айаҕа хам буолбакка кэпсии истэ:
– Биһиги, хотулар, эмиэ балыкпытын маннык хатарабыт, дьуухала оҥоробут. Бу дойдуга эмиэ тыала-кууһа бэрт буолан, салгыҥҥа балык түргэнник хатар. Аны Саха сирин киин оройуоннарыгар курдук сахсырҕа эҥин суох…
Тэйиччи муора хомотун кытыытыгар косаҕа, дэриэбинэ дьоно астаммыт кииттэр дьардьамаларын бульдозерынан таһааран бырахпыттара муора долгунугар суураллан, тыалга охсуллан хатан, кууран хаалбыт уҥуохтара дьикти скульптура буолан өрөһөлөнөн көстөн турар. Онно тиийбиттэрин кэннэ, Володя Бөтүүнүскэй аарыма улахан киит сыҥааҕын уҥуоҕун анныгар илиитин үөһэ уунан көрдөрөн туран эрэ:
– Көрөн кэбиһиҥ, урут былыр чукчалар, бу киит маннык улахан сыҥааҕын уҥуоҕунан ярангаларын каркаһын оҥороллоругар туһаналлара эбитэ үһү. Онтукалара бу курдук коническай быһыылаах буолан, хайа да бэйэлээх күүстээх буурҕаҕа бэриммэккэ, сүрдээҕин тулуктаһан турар эбит. Онтон туох баар этэ, халыҥ сыата, тириитэ, иһэ-үөһэ барыта бастыҥ ас буолан туһаҕа тахсара үһү. Ол иһин бачча муус-хаар буурҕа дойдутугар, унньуктаах уһун кыһыны киит курдук улахан балык этинэн, аһаан-сиэн этэҥҥэ туорууллара үһү. Маһа-ото суох сиргэ олорор дьон быһыытынан, киит халыҥ сыатын уулларан, оттук оҥостон астарын буһарыналлара. Анал оҥоһуулаах тааһы дьөлө хаһан оҥорбут иһиттэригэр уулларбыт сыаларын иһигэр, туундара инчэҕэй муоҕун синньэтэн уган ыһыырынньык гынан сырдатыналлар эбит. Киит бытыга саамай сыаналаах былдьаһыкка сылдьар табаар быһыытынан биллэрэ. Ол курдук, наарталарын ылаҕар кэтит өттүн ылан иҥиннэрэн халтарыйарыгар, сыыдам буоларыгар туһаналлара, оттон синньигэс бытыгын быһан күөгүгэ леска оҥорон балыктыыллара. Маннык киит бытыгыттан оҥоһуллубут леска кырыарбат да, мууһурбат даҕаны буолан былдьаһыкка сылдьара диэн үһүйээннэргэ кэпсэнэр.
