Сотору самолет көтөн кэллэ. Эрчимнээх бастакы рейскэ түбэһэн куораттаатылар. «Маяк» лааҕырга тиийбиттэрэ, сүүһүнэн ыччаты аармыйаҕа ыытаары муспуттар этэ.
Оҕолорго аналлаах сайыҥҥы лааҕыр буолан сороҕо бэрэбинэнэн, сороҕо хаптаһынынан оҥоһуллубут дьиэлэрдээх. Мэҥэлэри син обургу мас дьиэҕэ олохтоотулар. Сотору-сотору араас сиртэн мустубут ыччаттар киирсээри айдаан буоллар эрэ, олорор дьиэлэриттэн сууласпытынан таһырдьа ыстанан тахсаллар. Бэйэ-бэйэлэрин кытта дайбаһа сылдьар уолаттар быыстарыгар, биир алюминевай хайыһар торуоскатын тута сылдьар прапорщик, онтукатынан саабыла курдук далбаатанан уолаттары тохтото сатыыр. Ол курдук мучумааннанан биир түүн хоннулар. Сарсыныгар Эрчимнээх байыаннай хамыыһыйаны аастылар. Алта уолу «Забайкальскай байыаннай уокурукка, Читаҕа танковай чааска сержант оскуолатыгар бараҕыт», – диэн талан ыллылар. Олор истэригэр Эрчим эмиэ түбэстэ, кинилэри: «Өйүүн көтөҕүт, бэлэм сылдьыҥ», – диэн сэрэттилэр. Уолаттар бэлиэр сержант буолбут курдук сананан чиккэҥнэһэ сырыттылар, атыттар кинилэри ордугурҕуу санаатылар.
Сарсыныгар эбиэт саҕана кинилэр олорор дьиэлэригэр капитан формалаах саастаах киһи киирэн кэллэ. Кини кими эрэ сураһар быһыылаах. Сотору буолаат, уолаттар: «Эрчим, эйиигин ыҥыраллар», – диэн эппиттэригэр, уол, саарбахтыы-саарбахтыы, капитаҥҥа тиийдэ.
– Быганов, кем работал на гражданке? – диэн, оруобуна «Бег» диэн киинэҕэ генерал Хлудовы оонньообут артыыс Владислав Дворжецкай курдук эриличчи көрбүт капитан киниттэн ыйытта.
– Учителем черчения и рисования…
– А где учился?
– В Хабаровском педагогическом институте, на художественно-графическом факультете. Окончил два курса и дальше работал учителем Тыллыминской средней школы Мегино-Кангаласского района.
– Хочешь со мной поехать?
– А куда это? Так-то я завтра должен улететь в Читу, учиться в школе сержантов. В танковые войска, уже все решено, я жду только отправления.
– Это не имеет значения, я уже договорился. Если ты согласен, то поедешь со мной, – капитан хоҥоруутугар холооботтуу, холкутук хардарда.
– А, куда это, товарищ капитан?
– В Дальневосточный военный округ.
Эрчим хайдах эрэ чэпчии түспүтэ: «Хабаровскай биитэр Приморье буоллаҕа дии. Хата, увольнениеҕа үөрэммит сирбэр, Хабаровскайга бара сылдьыам», – диэн астына санаата.
– Согласен, товарищ капитан! – үөрүүнэн эппиэттээтэ.
– Хорошо, собирай вещи и пойдем со мной. Ваши документы у меня, – тута сылдьар папкатын ыйан көрдөрдө.
Эрчим түргэн соҕустук малын ылаат, уолаттары кытта быраһаайдаста.
– Хайа, Эрчим ханна барар буоллуҥ?
– Дальневосточный военный округ, Хабаровскай эргин биитэр Приморье улыбается… – диэн үөрэ-көтө хоруйдаат, капитаны батыһан таҕыста.
* * *
Капитан кинини хаптаһынынан оҥоһуллубут дьиэлэргэ илдьэн киллэрдэ:
– Сержант Гаркуша, принимай новобранца… Он поедет с нами, художником полка… – диэн биир уһун доруобай нуучча уолугар кинини туттаран кэбистэ.
Эрчим саҥа тиийбит киһи быһыытынан тулатын сонургуу көрдө-иһиттэ. Уолаттары кытта кэпсэтэн билсибитэ, бары кэриэтэ биир оройуонтан сылдьар ыччаттар: «Горнайдарбыт», – дэһистилэр. Үксүлэрэ оҕо эрдэхтэриттэн бэйэ-бэйэлэрин кытта билсэр, оскуолаҕа бииргэ үөрэммит дьон буолан биэрдилэр. Өссө Андреевтар диэн ини-бии уолаттар Маҕарастан бааллар. Кэргэннэһэн бардахха, сүрдээх элэккэй, сэргэх кэпсээннээх ыччаттар эбит.
– Биһиэхэ, Бэрдьигэстээххэ, военкомаппыт суох, ол иһин бу Дьокуускай куорат военкоматыгар учуокка турабыт. Ити икки Гаркуша уонна Свинолупов диэн байыаннай чаастан кэлбит сержаннар кэпсээннэриттэн иһиттэххэ, эйиигин аҕалбыт капитан үлэтин судургутуппут. Бу куорат военкоматыттан биһигини барыбытын, биир оройуон уолаттарын, аҕыс уонча киһини, биир байыаннай чааска сулууспалата илдьэ баран иһэр, – диэн кэпсээннээх буоллулар.
