Мээнэнэн көрбүт харахтара кэҥээн хааллылар, онтон бокуойа суох сүүрэлэстилэр, кэмниэ кэнэҕэс Давыдов дьэ силиэдэбэтэл диэки хайыста.
– Туох даа?!
– Истибитиҥ курдук. Сарсыҥҥа-өйүүҥҥэ диэри эйигин босхолуохтара.
Давыдов бүк түстэ, арбаллыбыт хара баттаҕа, өһөстүк чохойбут кэтэҕэ эрэ силиэдэбэтэлгэ көстөр буоллулар, онтон кэтэҕэ титирэстээн, муннун сыҥсыйан, ытаан бахсырыйан барда.
– Чэ-чэ, түксү, Давыдов, – Элиэнэп сөбүлээбэккэ сирэйин мырдыччы тутунна. – Эр киһи буоллаҕыҥ, тохтоо.
– Оо-уу, оо-уу… – Давыдов уһуутаамахтаата, сонун сиэҕинэн хараҕын дьукку анньынна. – Геля, Геля барахсан… Ол иһин да, көмүспэр, таҥарабар хайаан илиибин көтөҕүөмүй?
– Оттон өлөрбүтүм диэн тоҕо билиммиккиний?
Давыдов оннугар көннө, арбаллыбыт баттаҕын быыһынан Захар Захаровиһы уоттаммыт хараҕынан көрдө:
– Геля… Оо, Геля… Кини эрэ этэ миэхэ саамай күндүм, чугас киһим. Ол киэһэ атаспынаан дэлби арыгылаан, сарсыныгар төбөм дьап-дьалкыҥнас, сир-халлаан үллэҥнии-үллэҥнии улаатар-аччыыр, сүрэх өлөхсүйэр, тип-титирэс киһи үлэбэр тиийэн баҕыарыҥныы сырыттахпына, милииссийэ үлэһиттэрэ кэлэн тутан таһааран массыынаҕа чып гыннарбыттара уонна иккис отделениеҕа көтүтэн аҕалбыттара. Биир хоско олордубуттара, мин чараас хаптаһын быыс нөҥүө кинилэр кэпсэтэллэрин истибитим. «Ити туох киһини аҕаллыгыт?» Онуоха миигин аҕалааччы саҥата: «Александрова диэн дьахтары бөлүүн Сайсары күөлгэ быһаҕынан анньыбыттар. Онно уорбаланар…»
Итини истээт, кулгааҕым чуҥкунуу түспүтэ. «Геляны өлөрбүттэр…» диэн санааны атын солбуйбута: «Бэйэм буолаайамый?..» Милииссийэ үлэһиттэрин саҥаларын алах-былах истэбин: «Хомус быыһыгар сытар үһү…», «Халаабатахтар…», «Хара тирии сонноох, мааны баҕайы дьахтар…» Онно өйдөөтөхпүнэ, кырдьык, түүн Геляҕа хаһыытыырга дылы этим уонна, арааһа, хомуһу хачыгыраччы кэһэр быһыылаахпыт… Сатахха, биирдэ быһаҕынан далбаатаммыттаах этим. Ол иһин билиммитим, итиэннэ Геля өлбүтүттэн симмэр да түспүтүм…
– Даа, – Элиэнэп киһитин хараҕын көрө сатаата да, сүүрэлэс харахтары кыайан таба одууласпата. – Мин бу дьыаланы үөрэтээри, Давыдов, эн биографияҕын сиһилии үөрэттим. Сөхтүм уонна, Давыдов, олус бэйэмсэҕиҥ эйигин иэдэппит. Дьону хомоттоххуна, кинилэр эйигиттэн харааһыннахтарына улахан дуоһуйууну ылар эбиккин. Чэ, холобур, баардарынан-суохтарынан көрөн-харайан ииппит төрөппүттэргэр, эйигин улаатыннарбыт, оҕолообут, таптаабыт манньаларын тугунан төлөөтүҥ? «Албыннаабыттар» диэн сымыйанан сылтанан, кинилэртэн атырдьах салаатыныы арахсыбыккын, билигин өлөр өстөөхтөргүнүү саныыгын. Кэлин үлэҕэр эйиэхэ үчүгэйдик сыһыаннаһа сатаабыт дьону, бэл, Геляны, кыраттан сылтаан кыыһырдыҥ да, «үтүө дьүһүммүҥ көрүҥ» диэххэ айылаах арыгылааҥҥын, араастаан дьаабыланаҥҥын кэлэтэн, тэйитэн кэбиспиккин. Киһи барыта Хамсеев курдук арыгы эрэ иһэр инниттэн эйигинниин табаарыстаһыа суоҕа. Өйдөн, Давыдов, өйдөн, эн оҕо буолбатаххын ээ! Эйигин сөбүлүү сылдьыбыт дьоҥҥун, төрөппүттэргин санаа, тоҕо кинилэр эйигиттэн хомойдулар?
Давыдов тугу да саҥарбата, сырдык харахтара сүүрэлииллэрэ бытаарда, онтон тохтоон муостаны чыпчылыйбакка одууластылар. Кэмниэ кэнэҕэс хатырбыт балларыттаҕас уостара хамсаатылар, кыратык кыыкынаан саҥарбыта нэһиилэ иһилиннэ:
– Гражданин силиэдэбэтэл, эн сүбэҥ хойутаабыт… Үтүөҕэ тиэрдиэхтээх киһим барбыта, букатыннаахтык…
2
Элиэнэп кыра суумкатын тутан, аҕыйах киһини батыһан Салдын аэровокзалын дьиэтигэр киирэрин кытта, үрдүк уҥуохтаах, саар-тэгил Васюков мичээрдээбитинэн утары кэллэ. Свердловскайдааҕы юридическай институкка Элиэнэп бүтэрэр сылыгар Васюков үөрэнэ киирбитэ. Атын-атын куурус устудьуоннара, оччолорго төһө да бодоруспаталлар, кэлин бэрт үчүгэйдик көрсүһэллэр, ол сиэринэн киһитэ эмиэ айхаллыы тоһуйда:
