Тыын былдьаһыгар - страница 22

Дьэ итинник, убайым Ньукулай Бөтүрүөбүс 17 саастааҕар буолбут түөрт уонтан тахса сыллааҕы түбэлтэни бу баардыы көрөн олорор курдук кэпсээтэ.

Сартаҥ өрүс Дьааҥыга түһэр сиригэр баар үүтээҥҥэ киэһэ куобахха таҥыыларбытын көрөн баран, тото-хана аһаан утуйаары сытан, Бүөтүр кэпсээнин маннык саҕалаата.

Мин Дьааҥы Эбэ Хотуҥҥа күтүөт буолан кэлбитим отуттан тахса сыл буолла. Билигин даҕаны эт атахпынан сылдьан, үлэм быыһыгар кыра-кыралаан түүлээхтиибин. Маҥнай кэллэҕим утаа Дьөгүөр Состокуоп булка илдьэ сылдьар буолбута. Биһиги биир халыҥ аймахха күтүөттэрбит, онон биллэхтиибит. Адаардаах арҕастаах киэҥ нэлэмэн, уйаара-кэйээрэ биллибэт Дьааҥы Эбэ Хотуҥҥа төһөлөөх булчут аар тайҕаны тайанан бултаан-алтаан ааспыта буолуой? Олортон уос номоҕор сылдьар чулуу булчуттар аҕыйахтар. Эһиэхэ чулуу булчут Дьөгүөр Состокуоп туһунан кэпсиэм.

Биирдэ Дьааҥыга саҥардыы кэлбитим кэннэ үһүө буолан үс атынан бултуу таҕыстыбыт. Киэһэ сөпкө бултуур сирбитигэр тиийэн, сирбитин-уоппутун аһатан баран утуйдубут. Куруук буоларын курдук түүнү быһа араас түүлү көрөн, баттатан, тиритэ-хорута сыттым. Дьөгүөр туран оһоҕун оттубутугар, дьэ уһугуннум. Оҕонньорум сирэйэ-хараҕа турбут, үөрбүт-көппүт.

«Дьэ, уолаттар, түүл-бит үчүгэй, түһээн нуучча дьахтарын таптаатым. Аата, буута кылбайан маҥана сүрдээх», – диэн кэпсээтэ. Түүнү быһа баттаппыт киһиэхэ ити толоостук иһилиннэ, кулгааҕым таһынан аһардым. Дьөгүөрүм түүлүн истэ сытан, испэр кыһыйа санаатым: «Сороҕу түүн аайы утуппакка эрэйдииллэр, сороххо маҥан бууттаах нуучча дьахтара көстөр. Хаһан миэхэ минньигэс түүллэр көстөллөр. Дьэ, киэһэ бултуйбатахпына, маҥан бууттаах дьахтарын санатарым буолуо».

Өл хабаат, сып-сап хомунан, аттарбытын ыҥыырдан, оҕонньорбут ыйбыт сиригэр алыыны өрө батан бардыбыт. Биһиги хоммут тыабыт дьиэтиттэн тэйээт, кэпсээммитин тоҕо тардан кэбистибит. Күлсүү-салсыы, кэпсээн-ипсээн бөҕө. Сынньана сылдьар дьон курдукпут. Син балайда өр хаамтаран биир улахан алыыга кэллибит. Биһиги саҥабытыттан тэһииргээн, икки улахан аарыма тайах алыы уҥуор өттүттэн ойон күн уотугар хара өҥнөрө килэбэчийэн, биһиги барыахтаах үрүйэбитинэн аргыый таҕыстылар. Дьэ ону көрөн биһиги өрө булумахтана түстүбүт.

Уолум тайахтары эккирэтээри санаммытыгар, сарсыардааҥҥы кыһыыбын таһааран: «Нуучча дьахтардаах оҕонньордоохпут, үөһээттэн куйаар нөҥүө көрөн иһэрэ буолуо. Ыксаама, биһиги аргыый баран иһиэххэ», – диэтим.

Ол курдук кэпсэтэ-кэпсэтэ алыыны туораан тайахтар тахсыбыт үрүйэлэрин ортолоон истэхпитинэ, иннибитигэр саа тыаһа хаста да өрө хабылла түстэ.

Уолум дьиктиргээбит куолаһынан: «Ити кимнээх ыттылар, бу ыраах түҥ тыаҕа дьон баар эбит дуу?» – диэтэ.

Онуоха мин: «Ити биһиги киһибит ытта, иннибитигэр хайдах урутаан тиийэн ыппытын билбэппин. Куйаары кытта кэпсэтэр киһи хайдах баҕарар тиийиэҕэ», – диэн Дьөгүөр истибэтигэр күллүм.

Оччолорго, урукку дьон сиэринэн, кырдьаҕастан толлобун, утары тугу да саҥарбаппын. Эгэ күлүөм дуо, суох буоллаҕа дии, истибэтигэр эрэ тосту-туора тыллаһабын. Балайда хаамтаран тиийбиппит: киһибит тоҕус салаа муостаах хара өҥнөөх аарыма буур үрдүгэр бэрт холкутук табахтыы олорор. Дьөгүөр бултаабытын көрөн мах бэрдэрдим, хомуруйуох буолбут санаам күдэҥҥэ көттө, киһим түүлүттэн саллан, сүр баттатан, саҥата-иҥэтэ суох турдум. Улахан булчуттар, айылҕа оҕолоро түүллээх буолалларын онно дьэ оройдоппутум.