Үһүйээннэр, номохтор - страница 68

Бэс Атах диэн сыһыы баар. Улахан оттонор ходуһалаах, аҥаара сайылык. Улахан сир. Онно Саадьаҕайыҥ көмүллэ сытар. Өссө киһилээх, аттаах көмүллүбүт киһи. Булгунньахха, илин кытыылыы соҕус. Ону хостоору гыммыттарын мин хостотторботоҕум. Төрүппүт буоларынан.

Тылы быһаарыы:

^> 1Туймуулара – сиэннэрэ, ыччаттара.

Өҥөлдьө киниитин өҥөйөн көрбүтэ үһү. Төрөөбүтүгэр. Төрөөтүнэн киниитин өҥөйөн көрбүт тойоно. «Туох айылааҕы аҕалан, оҕом ытаатаҕай-соҥоотоҕой», – диэн баран.

Былыргы киһи киниитин көрөр бырааба суох. Төрөөн сытар дьахтары.

Прокопий Васильевич Филиппов-КөллүгэсБорокуоппай(1920). Ньурба, Малдьаҕар. 1986 с. суруйбутум.

Чыкыйа Ииктээбит – маар. Тоһуукай оҕонньор, Дьокуускайга тохсуһун ыһыах уура киирэн иһэн, ол маарга, тоҕус үөрдээх атыыры киллэрэн иһэн, онно хоммут.

Һол түүн ойоҕо оҕо куоппут. Ол иһин ааттаабыт. Былыр оҕо куоппутун чыкыйалаан төнүннүбүт дииллэр үһү. Ааттаах улахан баай тиити түөрт өттүнэн буруустуу һуорбут. Мантан чыкыйалаан төнүннүм диэн.

Һитигирдик кэпсэтэллэр этэ кырдьаҕастар. Тоһуукайыҥ ойоҕо буоллаҕына Дьокуускай дьахтара үһү.

Былыргы киһи айыымсах, быһа-хото һаҥарбат.

Макар Васильевич Васильев-УусМакаар. Ньурба, Акана нэһилиэгэ. 1987 с. 100 саастааҕа.

Һаалгакка олорбута үһү ааттаах улуу ойун. Ол олорон: «Ыалдьар, улахан ыалдьар ааста. Тоҥус сиригэр. Ол төннөрүгэр мин холоһон, баҕалаһан көрүөм этэ. Кини аддьаххайдаах өлүү. Ону мин кыайар-хотор буолуум, арай. Кэнэҕэһин кэнэҕэски диэри сүтүөх этэ кини», – диэбит үһү. «Онон төннөрүгэр мин тоһуйан көрүөм. Ону, оҕолорум эрэ буолларгыт, төһө даҕаны һаҥа, төһө даҕаны үөгүү-хаһыы баарын иһин, быган эрэ көрөөйөҕүт. Эһиги быган көрдөххүтүнэ, мин хотторобун. Бука, бука диэн, быган көрөөйөҕүт. Икки күөх эбириэн оҕус буолан хассыахпыт», – диэбит үһү.

Ойун биһирэнэрин һаҕанааҕы киһи буолан, оннук кэпсиэбит.

Таххан, дьэ, хассыбыт буоллахтара. Икки оҕус буолан. Үс сууккаҕа. Ол үс сууккаҕа хассыбыттарын кэннэ, оҕолор, тэһийбэккэ, халҕаҥҥа тыас бөҕө буолбутугар, өҥөйөн көрбүттэр.

Дьэ, онтон: «Үтүө бүттэ», – диэн дьиэтигэр киирэр. «Сыыстардыгыт. Өҥөйөн көрдүгүт», – диир. Дьэ, онтон кэриэс этэр: «Самнан түспүт Һаалгат Эбэ буоллуҥ диэн ааттаарыҥ. Мин самныбытым курдук. Ойуннаах ойуун төрүөн төннүбүт буоллахпына, бу Эбэҕит үрэҕин батан, алын киирээриҥ. Ол киирэн иһэн, кыыл өлө сытарын булан һиэххит. Үрэххитин, баппыт курдук, батан иһээриҥ. Ол иһэн, сиэҥи булан һиэххит. Ыһыккыт бүппүтүн кэннэ. Өкөгөр диэн ааттаарыҥ ону. Таҥара Эмиийэ диэриҥ, ол кыылы булан сиэбит сиргитин. Өйүөҕүт бүппүтүн кэннэ, ол сиэҥ булан сиэбит сиргитин Өкөгөр диэриҥ. Өкөгөр тиит төрдүттэн булан һиэххит. Онтон өлөр-хаалар күҥҥүтүгэр биир эмээххини булуоххут. Онно өрүөн-өһүөн, сынньанан, Эмээххин Толооно диэриҥ. Дьэ, онтон ол Эбэни булуоххут. Онно олорболуоххут. Ыал буолан. Ол олорболоон баран, уһун олоҕу олорбоккут оччо-бачча. Онон Кэттэгэй Арыы диэн ааттаарыҥ».

Биһиги кэттэгэй олоҕу олордубут диэн сэһэн баара.

Степан Иннокентьевич Иннокентьев. Ньурба, Акана нэһилиэгэ. 1987 с. кэпсэтэрбэр 88 саастааҕа.

Һатаҕа Сата Ойун диэн баар үһү. Эмиэ ойун. Һата төрдө. Бу Һата ойуну Тоторбот ыҥырар. Тоторбот Угалдьы диэн сырыытыгар һылдьар дохсун, бардам киһилээх. Бу киһитэ буоллаҕына күнүһүн ыалдьан һытар. Кымыһы, ымдааны иһэ-иһэ ыалдьар, хотуолуу һытар. Тоторбот Һата Ойуну ыҥырар: «Үлэһитим ыарыйда», – диэн.