Ня вытрымаў і азірнуўся. Ішлі за ім наўсьлед. Моўчкі, павольна.
На набярэжнай спыніўся, задыханы й зьнясілены. Павярнуўся да людзей з па-анёльску добрымі вачыма й пракрычаў:
– Калі гэта нарэшце скончыцца?
Маўчалі.
– Скажыце хоць што-небудзь.
Адно тужліва пазіралі на яго.
– Я проста выконваў загад, разумееце? Выконваў загад!
Ён павярнуўся да ракі, узяў разгон і скокнуў у ляву.
– Альгердзе, ну што ты так неасьцярожна?
Настаўніца сьцягвае віртуалайзар з галавы васьмігадовага хлопчыка і адводзіць яго ад анабіёзнае камэры.
– Паспальваеш яму ўсе сінапсы.
У камэры курчыцца голы мужчына з празрыстай, як мэдуза, скурай. Ён увесь пааблепліваны трубкамі й правадамі. Жылы напятыя, з носу й вушэй цячэ густая цёмная кроў.
– Прабачце, Паўліна Язэпаўна, – у голасе вучня чуваць каяньне. – Я не хацеўшы. Проста вырашыў паспрабаваць…
На камэры шыльда:
«Усьцюжанін Сяргей Іванавіч: лейтэнант, камандзір узводу мотастралковае роты карнага батальёну.
Злачынства: генацыд беларускага насельніцтва г. Гомлю.
Экспанаваньне: 63 гады».
– Ведаю, што ты спрабаваў. Сюжэтны архетып Вечнага вяртаньня. Але ж ледзь не засмажыў яго сваёй псыхапраекцыяй.
Хлопчык моўчкі глядзіць на Паўліну Язэпаўну анёльскімі вачыма.
– Трэ было абраць архетып папрасьцей, напрыклад, Аблогу, як Сафійка.
Дзяўчынка зь віртуалайзэрам у руках стаіць побач зь іншай камэрай.
«Банцэвіч Алеся Пятроўна. Начальніца аддзелу ідэалягічнае работы, культуры і па справах моладзі Гомельскага райвыканкаму.
Злачынства: бязьдзейнасьць, калябарацыя з акупацыйным рэжымам.
Экспанаваньне: 75 гадоў».
– Зразумей, Альгердзе, у школьнага музэю няма столькі грошай, каб папаўняць экспазыцыю. Апошнія экспанаты.
Хлопчык слухмяна ківае.
– Ці мо хочаш, каб твае бацькі заплацілі?
Спужана трасе галавой.
– Паўліна Язэпаўна, – заступаецца за сябра нехта з купкі аднаклясьнікаў, якія назіраюць за псыхапраекцыямі збоку, – ну чаго вы так строга? Пэўна, ня ведаеце: у яго бабку зь дзедам закатавалі, бо ў аўтобусе па-нашаму размаўлялі.
– А ў Сафійкі, – парыруе настаўніца, – прабабуля ў нас працавала. Расстралялі праз тое, што расейскую літаратуру замежнай называла. Не зьдзівіў. І Сафійка яшчэ не праектавала на карніка. А ёй, бадай, таксама хочацца.
Дзяўчынка сур’ёзна ківае.
– То тады, – Паўліна Язэпаўна падыходзіць да кампутару, – я пераўсталюю ягоныя псыхапаказьнікі, а ты, Альгердзе, можаш пакуль папраектаваць на здрадніцу. Толькі акуратна, зразумеў?
– Зразумеў, Паўліна Язэпаўна.
Настаўніца занятая наладамі на маніторы й ня бачыць, зь якою ўсьмешкаю хлопчык ідзе да Банцэвічанкі. Затое бачыць Сафійка. І ягоная ўсьмешка ёй ну зусім не падабаецца.
Аж надта паскудная гэтая ўсьмешка.
Альгерд нацягвае віртуалайзар, і ўжо праз колькі хвілінаў ссушанае жаночае цела ў камэры пачынае рэзка курчыцца.
Урок гісторыі працягваецца. На калідоры чакае наступная група.
