Эр киһи уонна дьахтар - страница 16
– Дьэ бу бэрт! – диэн биһириирин биллэрэн баран, Көстөкүүн эмиэ куруускатын тобоҕолоото. – Оҕолоор, маннык боппуруостаахпын, эһиги үүтээҥҥэ утуйаҕыт дуу эбэтэр балааккаҕа дуу?
– Балаакка эмиэ баар дуо? – Бэргэн ыйытта.
– Баар-баар.
– Чэ, оччоҕо хайыыбыт? – уол кыыһын диэки көрбүтүгэр биирдэрэ туох да диэн саҥарбата, мэктиэтигэр, тылыттан матан хаалбыкка дылы: «Бүгүн төннүбэт эбиппит дуу?» – диэн санаа элэс гынан ааста уонна саннын ыгдах гыннарда, онуоха Бэргэн:
– Балаакката ордук буолара дуу, бачча үчүгэйгэ салгыннаах сиргэ сыыр үөһэ, күөх хонууга балааккаҕа сытар, аллара эбэ долгуннара кытылга кыллыр-халлыр охсуллалларын иһиллиир олус үчүгэй буолааччы, – диэтэ.
Көстөкүүн кинилэри саҥата суох көрөн турбахтаан баран, кэпсэтиигэ кытынна:
– Үчүгэй, эн этэриҥ курдук мантан икки сүүсчэкэ хаамыылаах сиргэ арыыбыт тумсугар күөх оттоох көнө хонуу баар, онно балааккаланар ордук буолуо.
Сотору аһаан бүттүлэр, Ксенья иһити сууйаары гыммытын Көстөкүүн: «Турдун, мин бэйэм дьаһайыам», – диэн кэбистэ уонна үүтээҥҥэ киирэн, икки утуйар мөһөөччүгү кытта балаакканы тутан таҕыста. Уоллаах кыыһы батыһыннаран, арыы тумсугар аҕалан балааккаларын тардан бардылар, Ксенья сыыры таҥнары түһэн, уу кытыытыгар киирэн, обургу таас үрдүгэр олорон хомону одууласта. Үөстэн сөрүүн салгын саба биэрэр, уу саҕатыттан чугас уу ылбыт соҕотох иирэтэ тохтоло суох илибирии мөхсөр, кыыс бэйэтин тоҕо эрэ ойдом үүммүт чороҥ соҕотох иирэ талахха ханыылыы санаата, дьонуттан-сэргэтиттэн тэйэн, эмискэ быһаарынан манна кэлэн хаалбытын билигин дьэ өйдөнөн бэркиһээтэ. Испит арыгыта адьас ааһан, олох өйдөннө, ити Көстөкүүн эҕэрдэлииригэр саҥата суох хаалла дии, тугу да быһаарыммакка сылдьан, арааһа, сыыһа сөбүлэспиккэ дылы саҥарбата дуу?
Ити кэмҥэ үөһэттэн кумах суккураата уонна аттыгар Бэргэн биирдэ баар буолла, сэрэммиттии аттынааҕы тааска олорунан кэбистэ:
– Ксенья, балаакка бэлэм. Тоҥмоккун дуо, манна сөрүүн буолбатах дуо?
– Суох, үчүгэй, Бэргэн, эн ити табаарыһыҥ эппитин итэҕэйбэт инигин? Мин билигин ыал буолар санаам суох уонна эйигин эмиэ үчүгэйдик билбэппин ээ.
– Ксенья, өйдүүбүн, оттон мин эйигиттэн тугу кистиэмий, чахчы эйигин таптыыбын, оттон ыал буоларга сөбүлэстэргин улахан дьолум буолуох этэ.
Саҥа суох буолла, хомоҕо хоптолор төттөрү-таары тыҥкынаһа көтөллөр, уу үрдүнэн биллэр-биллибэт туман өрүкүйэн эрэр. Тэйиччи сүрүн үөһүнэн мотуордаах оҥочо ааһарыгар, аппа айаҕын туһаайыытыгар кэлбитигэр, аһаҕас сиринэн тардыллан субу баардыы күүскэ тыаһаан ылла. Уонна чуумпу, икки атахтаах сэдэхтик үктэнэр хомотугар атын туох кэлэн аймыа буоллаҕай?
Өрүс чэлгиэниттэн дьагдьайыах курдук буолан, иккиэн үөһэ дабайдылар, балаакка ааныгар тиийэн сэгэтиэх курдук гынан иһэн, кыыс уол диэки ыйытардыы көрбүтүгэр, Бэргэн:
– Эн, чэ, киирэн оҥостон сыт, мин хойутуу…
Уол балааккаттан тэйэн, эмиэ хомо кытыытыгар киирэн, ууга таастары быраҕаттыы оонньуу сырытта. Оҕо эрдэҕинэ: «Ким хас алаадьыны оҥорор эбитий?» – диэн күрэхтэһэллэрэ, иҥнэйэн баран, хаптаҕай тааһы уу кырсынан халты барарыныы быраҕаттыыллара. Таас уу урсунуттан тэйитэлээн баран тимирэрэ, оччоҕо хас ии үөскээбитин аахсыы буолара. Ону санаан, Бэргэн хас да тааһы ууга тамнаата эрээри өйө-санаата балааккаҕа утуйаары хаалбыт Ксеньяҕа ханньары тартара турар. Билигин сыгынньахтанан сыттаҕа. Аан маҥнай Сэргэлээх уопсайыгар көрсөллөрүгэр кылгас халаат анныттан кыыс маҥан суон бөтөҕөлөрө, бууттара көстөллөрүн өйдөөн, сүрэҕэ күүскэ тэбиэлээтэ, тыынара кылгаата, хараҕа ирим-дьирим буолбахтаата, ол ахсын өссө кыһыйан-абаран туох түбэһэр таастары ууга кыыраталыы сырытта. Күөс быстыҥа оннук сылдьан баран, сүрэҕэ түөһүгэр батыа суохтуу бүллүргэччи тэбиэлиирин истэ-истэ, сыыры дабайан балаакка ааныгар тохтоон ылла уонна синим биир диэбиттии, бириһиэн ааны өрө тардан, иһирдьэ дьылыс гынна.