Оттон Эллээйчик тэлэбиисэргэ элэҥниир дьахтар кини ийэтэ буоларын букатын сэрэйбэккэ, үөрэҕин түбүгүттэн ордубата, онтон ураты биир суолга сүрэхтиин-быардыын ыллара сылдьара – хаһан да, ханна да, кими даҕаны мүччү түһэрбэтэх таптал таарымтатыгар ылларбыта.
Үөһэ баар Үрдүк Айыылар дьээбэлэнэллэрэ дуу эбэтэр кинилэр дьиэ кэргэҥҥэ итинник ньыманан билсиһэр суолу тобулбута дуу – сүүрбэччэ сыллааҕыта аҕата Бэргэн Ксеньялыын көрсүбүтүн курдук, эмиэ куорат пааркатыгар ол кыыһы аан маҥнай көрбүтэ.
Университекка киириэҕиттэн Эллэй бииргэ үөрэнэр уола, Ньурбаттан төрүттээх-уустаах, азербайджан уонна саха омуктар булкадаһыктара буолан сүрдээх сытыы-хотуу, хайыы-үйэ бэйэтэ бас билэр, эргэ да буоллар, «Мицубиси Диамант» массыыналаах Рафиктыын доҕордоһоллоро, ханна баҕарар бииргэ сылдьаллара.
Бастакы кууруһу бүтэрбиттэрин кэнниттэн Рафик эттэ:
– Эллэй, үөрэх бүттэ, аны сынньана түһүөххэ, пааркаҕа бара сылдьыахха, кыыс эрэ онно кыйма курдук элбэх, иккиэн биир эмэ паараны булан хайытыахпыт уонна, баҕар, тыаҕа тахсан шашлыктыахпыт эбэтэр куоракка хааталыахпыт, табаарыстарым – дьиэлээх уолаттар элбэхтэр, массыынанан ханна баҕарар тиийиэхпит.
Эллэй биир тылы утары эппэккэ сөбүлэспитэ.
Куйаас күн этэ, сайыҥҥы пааркаҕа саҥа тыллыбыт мутукча дабаххай сытыныын холбоһон, уратытык дыргыйара. Араас хачыалларга, үөһэттэн анаарар иигэ эбэтэр дьон «абааһы көлүөһэтэ» диэн ааттааччыларыгар, «көтөр тэриэлкэҕэ» дьон уочараттаан тураллара. Сиэх быһаҕас ырбаахыны кытта джинсынан сылдьар Эллэйдээх Рафик түөстэрин мөтөтөн, тула аалыҥнаһар кыргыттарга адьас да кыһаллыбат курдук асфальт суолунан маҥан өҥнөөх «Адидас» кроссовкаларынан сиртэн-буортан тэйиэхтии чэпчэкитик хааман, аллея устун көтөн-мөҕөн иһэллэр. Ол кэмҥэ:
– Рафик! – диэн соһумар хаһыыны кытта кыргыттар бөлөхтөрүттэн эмиэ джинсылаах, саһархай куоптатыгар баттаҕын ыһан кэбиспит орто уҥуохтаах этиргэн кыыс ойон тахсан, кыһыл көмүс бөҕөхтөөх мотоҕоно курдук суон харыларынан Рафик моонньугар иилистибитэ, уола быдан үрдүк буолан, ыйаастан турара уонна атаҕын төбөтүгэр тура-тура иэдэһиттэн уураан чобурҕатта.
– Оо, Катя-Катерина! – Рафик да үөрдэ быһыылаах, хардары уураан ылла. – Хайа бу хантан көһүннүҥ? Питергэ үөрэнэр этиҥ буолбат дуо?
– Бу уол даҕаны! Бүтүн сылы быһа көрсүбэтэхпит уонна ити баар! Адьас бэҕэһээ арахсыбыт курдук, арахсыахтан бүтүн сыл ааста, сайын буолла дии, каникул диэн баар ээ!
– Ээ, суох, соһуйбучча эттим, – Рафик кулук-халык буолла, онтон аргыһын көрөн, быыһанар сирим бу баар эбит диэбиттии, даллах гынна, – оттон бу – Эллэй, бииргэ үөрэнэбит, Эллэй, билис – оскуолаҕа биирэ үөрэммит кыыһым Катя.
– Олус үчүгэй, – дии түстэ онуоха кыыс, – ээ, арба, биһиги эмиэ иккиэбит, бу мин Питергэ бииргэ үөрэнэр дьүөгэм Алена.
Уолаттар онно эрэ кулуһун курдук көбүс-көнө, от күөҕэ былаачыйатын аһаҕас уолугунан маҥан эмиийин куоһахтара көстөр, өрүммүт хара суһуоҕун түөһүгэр намылыппыт, саха кыыһыгар үрдүк уҥуохтаах кыыс кыргыттартан арыый бэттэх турарын көрө түстүлэр. Алена аатын истэн, кинилэр диэки атыллаата уонна сүгүрүс гынна, эмпэрэ хара харахтар Эллэйгэ хатанан аастылар, толлойбут уоһун сэгэтэн, мүчүк гынан ылла.
Оок-сиэ, доҕоттоор! Маҥнай көрүүттэн таптал баар дииллэрэ чахчы эбит! Бу иннинэ Эллэй кыргыттарга сөбүлэтэрин билэрэ, бырааһынньыктарга араас эрийсии, сымнаабыт-сылаанньыйбыт кыргыттардыын муннукка-ханныкка тутуһуу-хабыһыы, уураһыы-сыллаһыы да ханна барыай?! Ол иһин, аахайбат курдук Рафиктаах көрсүһүүлэрин, үөрэллэрин-көтөллөрүн одуулаһа туран, бу сэмэйдик туттар Алена биир көрүүтүттэн соҕотохто сүрэҕэ мөхсө түстэ. Хайдахтаах үчүгэй кыыһый! Муода көрдөрөөччү кыраһаабысса кыргыттар хаамар үрдэллэриттэн түһэн кэлбиттии, дьылыгырас быһыылаах-таһаалаах, оройунан саастаан ньалҕаарыччы тарааммыт баттаҕа чанчыгар намылыйбытын аннынан ыас хара харахтарынан болҕомтолоохтук уонна таайтарыылаахтык одуулаһара, кырааска сыстыбатах уоһа-тииһэ, сэмэйдик уонна дьоһуннук туттара үчүгэйин!
