Технологияда инсон омиллари дастлаб берилмайди. Улар фақат «одам-машина» тизимининг вазифаларини, ундаги шахснинг функцияларини, унинг фаолиятининг тури ва ўзига хос хусусиятларини дастлабки таҳлил қилиш асосида топилиши мумкин бўлган исталган нарсани ифодалайди.
Технологияда инсон омиллари асосий белгилар асосида шаклланади: ижтимоий-психологик, психологик, физиологик ва психофизиологик, антропологик, гигиеник уларнинг техника билан алоқаси. Тадқиқотчилар ва конструкторлар учун нафақат асосий хусусиятларни билиш, балки улар асосида технологиядаги инсон омиллари, эргономик хусусиятлар ва инсон-машина тизимларининг эргономикаси қандай шаклланганлигини тушуниш муҳимдир.
«Инсон-машина» тизимининг эргономикаси маҳсулдорлик, ишончлилик, тежамкорлик ва эстетика мезонлари билан ўзаро боғлиқдир. Эргономика эргономик хусусиятларнинг яхлитлиги бўлиб, улар назорат қилиш, хизмат кўрсатиш, маҳорат ва яшашни ўз ичига олади. Биринчи учтаси тизимнинг хусусиятларини тавсифлайди, унда у шахс ёки одамлар гуруҳининг бошқарув, техник хизмат кўрсатиш ва ривожлантиришдаги фаолиятининг тузилиши ва жараёнига органик равишда киради. Бу тизим дизайни ушбу турдаги фаолиятни қулай, самарали ва хавфсиз бажариш учун энг яхши шароитларни яратадиган ечимларни ўз ичига олган ҳолларда содир бўлади. Тўртинчи хусусият – яшашга яроқлилик – бу тизимнинг ишлаши учун шароитларни билдиради, бунда одамларнинг соғлиғи, уларнинг ишлашининг нормал динамикаси ва соғлиғи сақланиб қолади.
Бундай шароитларни яратишнинг самарали усулларидан бири иш муҳитининг ноқулай омилларини тизимлар, машиналар ва жиҳозларда уларнинг пайдо бўлиш манбасида йўқ қилиш ёки заифлаштириш. Ҳар бир эргономик хусусият технологиядаги инсон омилларининг маълум бир яхлитлигини ифодалайди, бу хусусиятларнинг ҳар хил, аммо ўзаро боғлиқ муҳим хусусиятлари.
Эргономикани ўрганиш предмети – бу ташқи ва ижтимоий муҳит омилларининг сезиларли таъсири шароитида техник воситалар билан ўзаро таъсир қилиш жараёнида инсоннинг меҳнат фаолияти. Эргономиканинг умумий мақсади тадқиқот ва дизайннинг икки жиҳатининг бирлиги сифатида тузилган: инсоннинг самарали фаолияти учун қулайлик ва қулай шароитлар ва шунга мос равишда «одам-машина» тизимларининг самарали ишлаши;
Саломатликни сақлаш ва шахсий ривожланиш.
Муайян тадқиқот ва дизайнда у ёки бу жиҳат устунлик қилиши мумкин. Бироқ, умумий мақсад уларнинг умумийлиги ва бир-бирини тўлдириши орқали амалга оширилади.
Эргономиканинг асосий мақсадлари: тизимида самарадорликни ошириш. Самарадорлик = (ҳосилдорлик * сифат / харажат) * 100% меҳнат хавфсизлигини ошириш.
Меҳнат жараёнида шахснинг ривожланиши учун шарт-шароитларни таъминлаш: функцияларни шахс ва техник воситалар ўртасида тўғри тақсимлаш; тананинг юқори функцияларидан (фикрлаш, диққат, хотира, онг) фойдаланиш.
Эргономика вазифалари: Aтроф-муҳит таъсирида техник тизимларнинг ишлаш хусусиятларини ҳисобга олган ҳолда инсон оператори фаолиятини лойиҳалашнинг назарий асосларини ишлаб чиқиш.
Эргономикани ривожлантиришнинг дастлабки босқичларида тузатувчи ёндашув устунлик қилди (асбоблар панели конкав бўлиб, ялтироқ ҳайдашга халақит бермайди). У проектив ёндашув билан алмаштирилди – атроф-муҳит ва унинг фаолияти сифатини белгилайдиган техник тизимлар билан ўзаро таъсирни ўрганиш.
Aхборот жараёнлари: ахборотни қабул қилиш, баҳолаш ва қайта ишлаш, қарорларни қабул қилиш ва амалга ошириш; яратиш тамойилини шакллантириш (эргономика тизимлари, мослашувчан эргономика – мақбулдан оптималгача такомиллаштириш).
