2018 сыл сааһыгар Ил Түмэн 5-с ыҥырыылаах мунньаҕын дьокутааттара мин үөрэнэр тылы талыыга көҥүлү, төрөөбүт тылы үөрэтэр быһыыны-майгыны хааччыйар тэрээһини бүрүкүрээттии быраабылаҕа хаайан хааччахтыыры, үөрэх тылын талар быраабы оскуола таһымыгар эрэ киллэрэргэ сорунууну Төрүт Сокуоҥҥа олоҕуран утарбыппын өйөөбүттэрэ.
Ил Түмэн ити күүстээх быһаарыытын салгыы Госдумаҕа туруулаһыннара миигин ыыппыта. Ол түмүгэр үөрэнэр тылы талыы көҥүлүн уонна республикалар судаарыстыбаннай тылларын таһымын түһэрии сатамматын туһунан биһиги туруорсуубут өйөммүтэ уонна аахсыллыбыта.
Билиҥҥи кэмҥэ аны уһуйаан саастаах, бэһис-алтыс кылааска тиийэ саха оҕото төрөөбүт тылыттан күргүөмүнэн тэйэн эрэр. Бу ааннаабыт кыһалҕа элбэх ыалы, нэһилиэк аайы дьону долгутар.
Манна саҥа дьаһаллар наадалар. Төрөөбүт тылы сыыппара эйгэтигэр тоҕо анньан киллэрии суһаллык үбүлэниэх тустаах оҕо аймах компьютергэ, төлөпүөҥҥэ ийэ тылынан ааҕар, оонньуур, көрөр кыаҕын уталыппакка, салгыы бириэмэни сүтэрбэккэ хааччыйыахтаахпыт. Ону оҥорор, айар, олоххо киллэрэр дьоҕурдаах дьон үлэлэрэ быһаччы уонна киэҥник үбүлэнэрин ситиһии – бу тыын суолталаах сорук буолар.
Доруобуйа харыстабылыгар, социальнай бэлиитикэҕэ ураты болҕомтону
Билиҥҥи кэм уратыта – пандемия уонна кини тарҕанарын тохтотор охсуһуу үөрүйэхтэригэр олоҕуран, доруобуйа харыстабылын ситимин төрдүттэн тупсарар сорук турар.
Ураты болҕомтону тыа сирин уонна аччыгый куораттар олохтоохторугар бүддьүөт уонна страховка суотугар төлөбүрэ суох хаачыстыбалаах медицинскэй көмө оҥоһулларыгар ууруохтаахпыт.
Ол туһугар ылыллар сокуоннар сарбыйыыга түбэспит медицина үлэһиттэрин ахсаанын чөлүгэр түһэриигэ туһуланыах тустаахтар. Өрөспүүбүлүкэ туруорсуулара дьон доруобуйатын көрүүгэ туһуламмыт федеральнай бырагырааммаларга киирсиэхтээх, доруобуйа харыстабылын судаарыстыбаннай уонна муниципальнай ситимнэрин салгыы сайыннарар дьаһалларга кыттыахтаах.
Сокуоннар уонна бырагырааммалар киһи доруобуйатын тупсарар, физическэй культура, спорт сайдыытын өйүүр, тулалыыр эйгэ ыраас буоларын ирдиир, нэһилиэнньэ санитарнай-эпидемиологическай өттүнэн куттала суох олоруохтааҕын хааччыйар аналлаахтар.
Дьиэ кэргэни, ийэ, аҕа буолууну, оҕо сааһы, доруобуйаларынан хааччахтаахтары уонна сааһырбыт дьону, үөскээбит саҥа быһыыга-майгыга үлэлиир социальнай сулууспа ситимин өйүүр дьаһаллар көдьүүстээх буолалларын ситиһиэхтээхпит.
Эдэр киһи – эн дойдуҥ инники кэскилин быһаарар аналлааххын. Кэм-кэрдии болдьоҕунан, бу дойду судургута суох олоҕун сотору эһиги бэйэҕит быһаарар дьон буолаҕыт. Дойду саҥа экономическэй уонна уопсастыбаннай тутула хайа диэки хайыһара эһигиттэн тутулуктаах буолуо.
Билэбин, эһиги эрдэлээн ситэргэ-хоторго тиийэҕит, олоххут суолун бэйэҕит талаҕыт, быһаараҕыт.
Тус дьылҕаны оҥосторго, дьиэ кэргэни тэринэргэ, олоҕу тутарга уонна кэскили уһанарга хорсуннук киирсиҥ. Сыалы-соругу ситиһэр туһугар өһөс буолуҥ, өрөйөн-чөрөйөн биэриҥ.
Үлэ уонна дохуоту киллэрэр дьарык – бу эрэ киһи бэйэтин эрэллээхтик сананарыгар, ситиһиилээх буоларыгар тулхадыйбат тирэх.
Санааҕытын күүһүрдүҥ. Эһиги барытын сатыаххыт.
Мин сүбэм. Мин кимминий, ким-туох буолуохпун баҕарабын, мин тугу гынан дохуот оҥостобун диэн элбэхтик эргитэ санааҥ. Итиннэ хайаан да хоруйу булан тэйиҥ уонна иннигит диэки дьулуһуҥ.
Төрөппүт сүбэтин эмиэ болҕойуҥ. Саҕаламмыты салҕааччы буолар улахан суолталаах.
