– Оннук.
– Мин эйигин тиһэҕэр тиийэ итэҕэйиэхпин сөп буоллаҕа дии?
– Ол эн бэйэҥ дьыалаҥ! – Соболев өһүргэнэн, көмүлүөктэн уот ыстанарын курдук, ойон турда, икки илиитин галифетын сиэбигэр батары баттаан, хос иһигэр төттөрү-таары хаамыталаата. Онтон Аргыылап иннигэр саба нөрүйэн туран, мөлтөх актер сценаҕа саҥарарыныы бобуллаҥнаата: – Эн… дворянины, офицеры кытта кэпсэтэргин умнума!
– Олор, Эраст Константинович, – диэтэ Валерий аргыый эрээри, кытаанахтык, модьуйардык. – Билигин ол-бу аайыттан сылтанан өһүргэнэн ыстаҥалаһар кэм буолбатах.
Киһитэ алҕас тылластым диэн буруйдаммыт, чаҕыйа быһыытыйбыт чинчитэ биллибитэ буоллар, Соболев эбии өһүргэнэн тиргиллиэх этэ. Оттон билигин кини ити кыйахаммытыттан төрүт кыһаллыбатах тымныы, дьэбир саҥаттан айахха бэрдэрдэ, кыыһырбыт уоҕа хайдах эрэ эмискэ мөлтөөн, өс киирбэх оронугар төттөрү бүк түстэ.
– Дворянины, офицеры кытта кэпсэтэрбин билэбин. Билбэтим буоллар, манна кэлиэм суох этэ. Ону тэҥэ… – Валерий киһитэ халты көрөн эрэр хараҕын тоһуйан батары көрдө. – Ону тэҥэ большевистскай облвоенкомат отделын начальнигын кытта кэпсэтэрбин эмиэ билэбин.
– Мин…
– Иһит! Мин эйиэхэ тиһэҕэр тиийэ эрэнэрим сөбүн дуу, сыыһатын дуу чопчутук билэрим наада. Ону миигиттэн бэйэм тириим харысхала эрэйэр буолбатах: соҕотох мин биитэр миигин кытта иккиэйэх-үһүөйэх киһи өлөрө суолтата суох. Ону миигиттэн дьыала туһа, биһиги уопсай охсуһуубут туһа эрэйэр. Өһүргэнэн тэлэкэчийиэх иннинэ итини өйдүөххэ наада.
– Чэ сөп. Бырастыы гын, – Соболев аргыый хардарда.
– Эйиэхэ кыра да саарбахтыыр санаа суох буоллаҕа дии?
– С-суох…
– Эн бэйэҥ дьылҕаҕын, олоххун бүтүннүүтүн генерал Пепеляев дьаһалыгар биэрэр буоллаҕыҥ дии?
– Даа!
– Үчүгэй. Билсиһиибит олус уһаатар да, барыта дьэҥкэрдэ диэххэ сөп. Эраст Константинович, бэйэҥ да билэриҥ буолуо: Пепеляев командующайдаах Сибиир добровольческай дружината бу күннэргэ Дьокуускайы туһулаан иһэр. Дружина 800 киһилээх. Олортон үксүлэрэ старшай офицердар: генерал Вишневскэй, генерал Ракитин, полковниктар Андерс, Леонов, Рейнгардт, Сайфуллин, Вандышев, Иванов, Самойлов, Шнапперман, Сивко… Чэ, быһата, полковник үөһэ полковник, майор үөһэ майор. Итилэртэн үгүстэрин эн билэр буолуохтааххын. Дружинаҕа олохтоох үрүҥнэр этэрээттэрэ холбостулар.
– Билэбин. Кыһыллар агентуралара куһаҕана суохтук үлэлиир.
– Хомойуох иһин, оннук. Ол эрээри онтукалара да кинилэри быыһыыра биллибэт. Саха сиригэр сэбиэскэй былаас самнара ахсааннаах хонук хаалла.
– Кыһылларга эмиэ көмө күүс соҕурууттан кэлэ турар.
– Буоллун. Илинтэн иһэр күүһү утары туох даҕаны туруулаһыан сатаммат. Генерал Пепеляев ыраахтан силистээх. Кини кэннигэр Америка, Англия уонна Япония тураллар. Бу үс ааттаах баай государство көмөтө тохтоло суох күүһүрэн иһиэҕэ. Дьокуускай дьиҥинэн Пепеляев большевизмы утары крестовай походугар бастакы пуун эрэ. Кини бүтэһик сыала – Сибиири уҥуордаан Москва Кремлигэр киирии. Чэ итини барытын эн бэйэҥ да өйдүүгүн. Эйигин агитациялыы сатыыр наадата суох.
– Таҥара биэрдин!.. – Соболев үөһэ тыынна, кириэстэнэн сапсынна.
– Таҥара бэлэм кыайыыны аҕалан биэриэ суоҕа. Барыта бэйэбититтэн тутулуктаах, Эраст Константинович. Эн, мин, биһиги бары туох-баар кыахпытынан бүтүннүүтүнэн ити улуу кыайыыны ситиһэргэ көмөлөһүөхтээхпит.
– Оннук-оннук.
– Дьэ билигин мин этэрбин үчүгэйдик өйдөөн иһит. Ол генерал Пепеляев эйиэхэ сирэй бирикээһэ. Бастакынан, эн кыһыллар Пепеляевы утары операцияларын былаанын куоппуйатын булуох тустааххын.
