Москвада қор гупиллаб ёғар, Самарқандан фарқли ўлароқ Москва хавоси аёвсиз ва бераҳм эди. Шундай қишли қировли кунларнинг бирида Кремлда Давлат арбоблари ва ўз даврининг таниқли кишилари даврасида базм қизимоқда. Иосиф Сталин ҳар доимгидек зиёфат қаҳрамони. Унга ҳамма лаганбардор, аммо Сталин бунга алданмасди. Аксинча у бундай зиёфатларда ҳушёр қолишга, ҳаммани кузатишга ҳаракат қиларди. У ҳатто ўз соясига ҳам ишонмас, дойим ёнида тўппонча олиб юрарди. Шу маҳал меҳмонлар орасидан бир киши, ширакайф қўлидаги зарҳал рюмкага қуйилган шампан виносини қўлидан қўймай, Иосиф Сталинга савол билан мурожат қилди.
– Ўртоқ Сталин, мана биз ҳозир ўртоқ Ворошилов билан тортишиб
қолдик. Кўмондон, яъни бошқарувчи аслида қандай булиши керак? – Сталин атрофга аланглади-да, кинояли жилмайди. Хона гарчи одам билан тўла бўлса-да, пашша учгани эшитиларди. Ўтирганлар шу қадар ҳадик ва катта қизиқиш билан унинг жавобини кутишарди. Ҳамма жим. Сталин бу саволга қандай жавоб қайтаришини ва савол берганга қандай жазо қўллашини тахмин қилган меҳмонларга Сталининг бу жавоби янгилик бўлди.
– Бошқарувчининг оиласи бўлмаслиги, фарзанди бўлмаслиги керак. —
Деди Сталин ўзига ишонч билан, қўлидаги шарбат солинган рюмкасини аста хўплаб, стол устига қўяркан.
– Ия унда мана бу аёл ва унинг қўлидаги ким? – Деди четроқда аёл-
лар билан гаплашиб, онасига эркаланаётган Светланани кўтариб ўтирган, юзини табассум ҳали тарк этиб улгурмаган, бахт уммонида сузаётган Надежда Алиуловани қўли билан кўрсата туриб. Сталин ҳамманинг эътибори ўзига қаратилганини кўриб, ўта жиддий ва сиёсий назар билан:
– У менга ҳеч ким эмас. Қўлидаги эса унинг ва фақат унинг боласи! —
Деб гапга нуқта қўйди Сталин. Ҳамма Надеждага Қаради. Надежда Алиулова эса бир зум ўзини йўқотиб қўйди. У Сталин ҳазил қилаяпти деб, умид билан унга қараб турарди. Сталиннинг, Надеждага қараб кулиб қўйишини кутиб интиқиб турарди. Аммо Сталин бояги рюмкани яна совуққонлик билан қўлига олди-да, бир хўплаб жойига қўйди. Йўқ, Надежданинг умидлари пучга чиқди, Сталин ҳамон жиддий. Унинг учун бу дунёдаги энг қимматбаҳо, бутун ер куррасини айланиб баъзўр топган зумрат тоши қўлидан тушди-ю, чил парчин бўлгандек. Кечаги ширин сўзлар, меҳрли эркалашлар, ёниб севги исҳор қилган кўзлар қани? Надежда меҳмонлар орасида ўзини камситилгандек ҳис этиб, Сталинга бир илтижоли, бир нафрат кўзи билан қараб, болани икки қўли билан кўтарди-да, Сталинга уруш эълон қилган рақибдек, шидат билан ўрнидан турди. Ўзига ҳос ўжарлиги тутиб:
– Бўлмаса якка ўзинг яша! Қани кўрамиз нима қилар экансан. Сенга
Керак бўлмай қолдикми ҳали? Биздан осонликча воз кечиб юбораве-расанми? Яхши! – Деб эшикни шунақанги зарда билан ёпдики, тепадаги биллюр қандил тушиб кетай деди. Ўтирганлар буни кўриб лол қолди. Ҳамма бир-бирига маъноли нигоҳ билан кифояланарди холос. Бундан ортиғига ҳеч кимда жасорат йўқ эди. Ўтирганлар бир-бирларига гапириш тугул, Сталинни устидан кулган бўлмайлик деб, ҳатто бир бирларига кўз билан мулоқот қилишга қўрқишарди. Бир неча дақиқалик сукунатни Сталиннинг бор овози билан ҳандон отиб кулиши бузди.
