Ол ииппит дьонум оҕото суох, сэниэтиҥи дьон этилэр. Чугаһынан табыгастаах дьахтар суоҕа. Оччотооҕуга барыта халыымынан этэ. Инньэ гынан мин хайдах эрэ сүүрбэбин туолуохпар диэри сырыттым. Сүүрбэ биирбэр барыыбар, оччоҕо ыраас харахтаах-көстөөх этим, дьонум дьэ ойох ыл диэн хаайаллар. Арай биирдэ дьэ быһа киэргэнэн, ийэм кумааһынай курун курданан, аҕам билэлээх түнэ этэрбэһин кэтэн, күһүн ат көрдүүр аатынан мин дьонум ыйаахтарынан, муна-муна, Моорук нэһилиэгэ Куома диэн киһи кыыһын көрө кэллим.
Балаҕан дьиэҕэ көтөн түспүтүм, сэнэх, орто соҕус ыал быһыылаах эбит. Арай кэтэҕэриин ороҥҥо биир ып-ыраас хааннаах, сүрдээх киһи иһигэр киирбэх, номоҕон уһун ньылбаа сирэйдээх, сыыйыллаҕас муруннаах, төп-төгүрүгүнэн саһарчы көрбүт, сиртэн-буортан тэйбиккэ дылы кыыс оҕо саҥа сиидэс ырбаахы тигэ олорор эбит. Чэ дуу, көрөөт, адьас сүрэҕим тэбэ түстэ: хайдах эрэ хааным-сииним итийэргэ дылы гынна, сүрдээхтик чэпчии, атаҕым сири билбэт буола үөрдүм, омуна суох: «Дьолбун даа, кини мин ойоҕум, доҕорум буолуо буоллаҕа, үчүгэйин даа», – диэн манньыйан, уйадыйан хааллым. Хор, ол курдук, көрөөт соҕотохто сүрэҕим-быарым ортотунан киллэрдим. Киһи оҕордук муода буолар эбит этэ. Оттон бу сааһым тухары үчүгэйи даҕаны, куһаҕаны даҕаны көрбөхтөөтүм ини, ол тухары биирдэ даҕаны ол курдук буолбатаҕым.
Онтон туран, мин уоран туой хараҕым кырыытынан одуулаһа, кыҥаһа олордохпуна, бии кыыһым, Аанчыгым бокуонньук, оо, оччоҕо үчүгэй да этэ, уу долгунун курдук хааман (күөх ырбаахылаах этэ) чуулааҥҥа киирэн хаалла. Ол түүн хонон, сарсыҥҥытыгар дьиэбэр төннөн, аҕыйах хонон баран, аҕабыныын иккиэн кэпсэтэн, халыымын сөбүлэһэн, Аанчык сөбүлүүр буолан, мин сааскытыгар (дьоно буолуохсуттар биир сылы уораннар эрдэ биэртэрэ) уон биэстээх кыыһы сүгүннэрэн аҕалабын. Дьэ биһи бэйэ-бэйэбитин олус таптастыбыт. Оҕордук сүрэхпит, санаабыт биир буолла, сорох ардыгар букатын оҕо курдук оонньуур этибит. Биирдэспит суоҕар биирдэспит тылыттан-өһүттэн матан тэһийбэт, бииргэ сылдьар буолан хааллыбыт. Кини туох хамсыыра барыта миэхэ күндү, үчүгэй, сүрэҕим ортотунан киирэр этэ. Эчи Аанчыгым барахсан бэйэтэ да майгына үчүгэйэ, иккиэн да биирбит, хайабыт да төрдүнэн, баайынан киэбирбэт, киэбирэ үөрэммэтэх буолан, тэҥмит да бэрдэ. Ыарахан сылдьан сайын куйаас баҕайы күн от мунньа туран «уутай» диирин өйдүүбүн эбээ…
Онтон биирдэ, ол сайын Аанчыгым оһоҕостоох сырыттаҕына, ийэм буолуохсут сымыйанан хобулаан – оҕордук саха да эмээхситтэрэ кулахайдаах, дьиэктээх буолаллар эбит этэ – киһи ойоҕун үөрэтэр, таһыйар баҕайыта, үөрэтэн биэр диэн, Аанчыкпын сыстым. Онтон ыла Аанчыгым миигиттэн хоргуппута. Ону билигин кэмсиммитим, илиибин-атахпын кыраммытым иһин, аны кэлэн Аанчыгым мин тылбын истэрэ биллибэт, – диэн баран, оҕонньор харбыт курдук ах барда, хараҕын уута иэдэһин устун сүүрэн түстэ…
– Ол кырбаатаҕым киэһэ утуйаары ороммор кэлбитим, арай Аанчыгым сык-сык ытыы сытар эбит. Эрэйдээҕим оҕото онно тугу-тугу санаабыта, төһө хоргуппута буолуой? Ону мин, дьүлэй куҥ, халыҥ тирии, билиэм дуо?! Ол тухары биир тылы эппэтэҕэ, бүтэйдии ытаабыта, оттон мин, акаары, дьон ойохторун бары сынньаллар дии, мин сыспатахпына, сии, саат да буолаа ини диэх курдук саныыр киһи этим…
Дьэ онтон бэттэх Аанчыгым күн-түүн дьүдьэйэргэ барбыта. Саҥата-иҥэтэ аҕыйаан, туой санааргыыр этэ. Арай мин биирдэ тыанан быһа түһэн ыалтан истэхпинэ, Аанчыгым, ынах хомуйа сылдьан, дьүөдэ үрдүгэр дүлүҥҥэ соҕотоҕун олорор эбит. Ол олорон: «Хаарыан дьоммуттан, доҕотторбуттан бостуой арахсаммын… Манна миигин атаҕастыыллар…» – дии-дии, иннигэр турар титириккэ кэпсээбит курдук, ытыы олорор эбит… Дьэ оҕордук үчүгэй дьүһүнэ кэхтэн, иҥин хаана хаһыҥнаабыт от сүмэһинин курдук сүтэн, хараҕа хатыы тахсан, быһыылыын-тутуулуун, хаамардыын-сиимэрдиин уларыйан, били кыыс Аанчык бэйэтэ ханна да суох буолан, иинэн-хатан барбыта. Ол аайы соруйан кыһайбыт курдук, мин дьонум буолуохсуттар кубулуппакка үлэ үксүн, кытаанаҕын үлэлэтэн истилэр. Хара олоруор диэри, кыайбатар даҕаны, бурдук тардар, муус көтөҕөр, от мунньар, бурдук быһар, бугул угар киһи кини буолта. Аны санаатахха, туох да олус сылайар, илистэр эбит. Туой хотуолуур, түүн аанньа утуйбат буолта. Мин хайдах сытан хаалбакка сылдьыбытын бэркиһиибин. Киһи да иҥиирдээх буолар эбит этэ. Оттон ийэм күтүр: «Бачча эдэр эрээри айгыстан оҕолор, ар дьаалы хотун, оттон киһи эрэ хат буолар баҕайыта», – диирэ. Мин даҕаны, акаары, испэр: «Олус да айгыстар ээ», – дии саныырым.
