Онон онтон-мантан самсанан, киэҥ, улахан нэһилиэк буолбут. Сэһэҥҥэ итинник этэ. Төпүрүүнтэн төрүттэммит аҕа ууһа эстэн турар. Арай ити Луукун Хаппытыан, Сутукаанап Хабырыыл бааллар уонна барыта туораттан кэлбиттэр. Төрүт Үгүлээттэр итилэр уонна, ааҕыстахха, биир эмит баара дуу?
Быстах Үгүлээт диэн сороҕо Торуой Күүлэт арҕаа, хоту өттүгэр олорбуттар. Кинээстэрэ – манна. Торуойуҥ диэн быычыкаан. Орто Бүлүү Тааһаҕарын быстаҕа. Эмиэ Орто Бүлүүгэ хааһыналарын төлөөн олорбуттар. Булдугар-аһыгар тартаран, олорон хаалаллар уонна аҕа ууһун төрүттүүллэр.
Василий Федотович Яковлев. Бүлүү, Үгүлээт нэһилиэгэ. 1970 с. кэпсэтэрбэр 80 саастааҕа.
Биһиги – наахараларбыт. Наахара Үгүлээккэ элбэх. Сорох аҕа ууһа имиттэн да суох. Үксэ наахара олорор.
Төрүппүт Дьокуускайтан кэлбит. Сээпилэ – маҥнай кэлбит. Онтон Хаандыр төрөөбүт. Онтон – Чөҥөчөк диэн. Күүстээх киһи үһү ол. Олоҥхону кэпсиир курдук. Ол иһин Чөҥөчөк диэбиттэр. Улахан, ити атыыр оҕус, ону, икки муоһуттан ылан баран, үтүрүйэн өрө анньан таһаарара үһү. Сылгы атыырын, сайын таалалаан сытар атыыры, туруорбат үһү. Чөҥөчөктөн төрөөбүт киһи сүрэхтэммит. Ол аата Бүөтүр диэн буолбут. Ол Бүөтүртэн төрүүр мин эһэм. Дьаакып диэн. Онон Яковлевтар диэн ааттанабыт биһиги. Онтон мин аҕам төрүүр. Сөдүөт диэн. Онтон ити мин төрөөн олоробун. Ити дьон диэн үйэлэрэ уһун үйэлээх дьон. Мин эһэм сүүһүн туолуо сыл аҥарынан тутайан өлбүт. Аҕам буоллаҕына 95 сааһыгар өлтө.
Үгүлээти олохтообут киһи Төпүрүүн эбит. Тоҥус. Бу мантан 12 көстөөх сир Амаһаах баар. Бастаан бу тоҥустар бу сиргэ олорон испиттэр. Онтон икки көс бэттэх Манабычаан диэн баар. Онно сыҕарыйан кииртэр. Онтон киирэн кэлтэр. Улам сыҕарыйан иһэр дьон эбит. Мыччагдаан диэҥҥэ киирэллэр. Мантан биэс көс. Онтон кэлбиттэр. Курдай диэн сир баар. Былыргы алаас. Дьэ, онтон бу дойдуга кэлэн испиттэр.
Ол аайы хойгуо> 1 туруоран испит. Хоту өттүбүтүгэр Тириэтэй Күүлэт диэн баар. Сургуулук диэн баар. Бу икки ардыгар, саха ортотугар бу киһиҥ киирэн иһэр. Тириэтэйиҥ – Аллараа Нам быстаҕа. Манна киирэн, бу күөллэри хорон, ыал оҥортоон иһэр эбит. Албас киһи эбит. Сүөһү биэрэр эбит. Көлө биэрэр эбит. Устунан даҕаны. Икки хараҕа суох.
Үөһээ Бүлүү, дьэ, үҥсүү буолар. Сирбитин былдьаата диэн. Икки нэһилиэк ыккардынан киирэн. Куорат суута баар буолуо. Олоруҥ быһаарбаттар эбит. Ол иһин, дьэ, Дьокуускайдаабыттар. Атынан. Дьокуускайтан суут кэлбит. Хаһаахтаах үһү. Болбуоттаан кэлбиттэр> 2 Төпүрүүҥҥэ. Икки хараҕа суох. Тайахтаах. «Биһиги ойуурга сылдьарбыт куһаҕан. Бырадьаах сылдьарбыт куһаҕан», – диэбит.
Эппиэтэ сүрдээх буолуо буоллаҕа. Барыта ыал баар. Бу хоруллубут сиргэ. Ыҕарыйыы бөҕө буолбут. Мөҥүү бөҕө буолбут. Тойон түөскэ аспыт. Төпүрүүн тайаҕынан охсубут. Тойон төттөрү олоро түспүт.
«Тойонуом, хаһааккар кырбатыма», – диэн баран, тайаҕынан охсор. Тойон икки хоммут дуу, үс хоммут дуу. Атыттар барбыттар. Үөһээ Бүлүү дьоно.
Төпүрүүн оонньуу тэрийбит. Бэсиэлэй оҥорбут. Үчүгэйдик бэлэхтээбит. Сыспытын да санаабыт, сирин да ылбыт.
Тойон: «Саха буолтар. Сахалыы олороллор эбит», – диэбит. Төпүрүүҥҥүн хайҕаабыт. Өйдөөх киһи эбит диэбит. Онон саха буолан хаалбыттар. Тэрийбит киһи – ол.
Төпүрүүнтэн билигин ким да суох.
Кэпсээнньит тылы быһаарыыта:
> 1Хойгуо – дьуолка оҥороллор. Кыраныыссаҕа сири быыһыыллар. Маһы суоран оҥороллор. Былыр үөрэх суоҕар тугунан бэлиэтиэхтэрэй?! Маһынан-отунан буоллаҕа дии.
