Геннара гира Iелина Васалан кхан йуьхьиг. И охуш, йалх сту а боьжна, хIинцале ткъех гуо баьхьна, ши стаг воллура.
«Мила ву-те оцу мисканех сайчул дог лезна араваьлларг? – бохура шега хазахеттачу Iелас. – Дала дог дика де шун делаI, ма доккха гIуллакх ду-кх аш дийриг!» Амма дерриг кха гучудаьлча, цунна гира вукху йуьххьехь говрахь лаьтта Iоса.
Iела кхийтира дерригенах а.
Сиха вахана Iела уггар хьалха ахархошна тIехIоьттира. Охуш волу шиъ цхьанхьара-м йолах веана ши къехо вара.
– Нехан кха хIунда оху аш? – хаьттира Iелас ша тIекхачарца, дуьхьалваьлла стерчий а совцийна.
Ши стаг Iоса волчухьа дIахьаьжира.
– Делхьа, хаац тхуна-м, къонах, xIapa хьенан ду a, Iocac хIиттийна-кх тхо кху тIе.
– Кха тIера гота дIайаккхал чехка. XIapa шуьша санначу цхьана мисканан ду.
Ахархой боьхна хьаьвзира.
– Къонах, тхан бехк болуш хIума дац хьуна кхузахь. Iосега хаттахьа иза. Тхо-м цо аьлларг дан даьхкина мехах, – элира воккхахволчо, схьахетарехь, вукхуьнан дас.
– Гота стенна сацийна аш? – тIечевхира говр хаьхкина тIевеана Iоса.
– Гота ас сацийна, ас! XIapa Васалан кха хIунда оху ахь?
– ДIайахийта шайн гота! – Iела тергал а ца вира Iocac. – Ас, гали хьаьжкIаш йелла, долчу дегара иэцна xIapa.
Iелас, стерчашна хьалха а хIоьттина, дукъа тIе куьг диллира.
– Ша, дог резахилла, доьхкина цо хьуна xIapa? Йа ахь нуьцкъала дохкийтина?
– Хьо хIун ву цуьнан? Ваша ву, шича ву, тайпанан ву? Цо мухха доьхкича а, ас мухха эцча а, хьан хIун гIуллакх ду?
– Ваша ву-кх, кхетий хьо? Цунна эшначохь цуьнан ваша!
Кхузахь гIовгIанаш хезча, лулара кхаш тIера нах, цхьацца-шишша вогIуш, тIегулбелира. Царах цхьаберш, гIуллакх мичахьа долу хьуьйсуш, ладоьгIуш, оьгIазе хIиттина лаьттара, ткъа гIеххьачул тароне цхьа-шиъ маслаIатна йукъавуьйлира.
– ДIавала хьо, Iела, наха доьхкинчу кхаца хьан хIун гIуллакх ду? – бохура Къосум-Хьаьжас. – Долчу дас ша къастор…
Цхьанне вогIий ца хууш, йайдакха говрахь, буйна лаьцна тур а, доьхкарх йоьллина тапча а йолуш, веана схьаиккхина Ловда, урх тIетосуш говр дIа а хецна, Iелина тIевеара.
– Шу стенна гулделла кхуза? ХIара хIун ду? – хаьттира цо виэхьаш.
– Хьайн дега хаттахьа! – кIоршаме жоп делира Iелас.
Шен да хьахош Iелас цIе йаьккхича, йуьхь тIера бос хийцабелира Ловдин.
– Ас хьоьга хоьтту, Iела, хьоьгара сайна адамашха жоп хаза лууш! – бехкбаьккхира цо.
– Хьан да ву-кх, миска, латта къийделла, доьзал хене баккха аьтто ца хилла, ша хIун дийр ду ца хууш, бIарзвелла, xIapa Васалан урд шена а дерзийна воллуш!
ОьгIазе шен дега хьаьжира Ловда. Амма Iоса, цхьана луьйтанна тIевазлуш, ах сонара а вирзина, шеквоцуш хьоьжуш лаьттара шена гуонаха хуьлучуьнга.
– ХIунда оху ахь нехан кха? – дена тIевирзира Ловда. – Хьайн дех, вежарех бисина, айхьа долаберзийна мохк ца тоьу хьуна?
Iосин йаккхий мерIуьргаш севсира, шад хIоьттира хебначу хьажа йуккъе. Къоьжачу, дуькъачу цIоцкъамаш кIелхьара цIен ши бIаьрг кIанте а хьажийна, вист ца хуьлуш сецира иза.
– Ас-м хьоьга хоьттий, хIунда оху ахь Васалан кха? – цхьа-ши гIулч Iосина тIевахара Ловда.
– КIант, ахь йуьйцург хIун хабар йу? – хецавелира Iоса. – Нехан нахана йуккъехь соьга барт хатта-м ца веана хьо, xIapa Iаспар хаьхкина?
– Ас-м, нехан кха хIунда оху, хоьттий хьоьга?
– Айса гали хьаьжкIаш йелла эцна дела, оху. Генавала суна. ХIун до ахь, Мулкалмот санна, тIевекаш!
Амма Ловда ша лаьттачуьра меттах ца велира.
– Цул, бакъдерг дийцал ахь, Iоса, – йукъавуьйлира Iела. – Ловда, кху хьан дас дIадаханчу Iай Васале гали хьаьжкIаш йелла йухалург. Тахана чохь топ йуза йалта доцуш, хIусамнана меттахь йисина, чоь йуьззина меца, дерзина бераш долуш Iачу Васалан аьтто боьхний а хиъна, цуьнга xIapa кха дохка аьлла, вахана Ioca. Васална лаац цхьа урд бен доцу шен латта дохка. Айхьа ойла йехьа, Ловда, кху уьрдах ваьлча, цо хIун дан деза? Ахь а, ас-м а хьун хьаькхна а доккхур дара. Ткъа заьIапчу Васала? Иза реза вац кха дохка. Ткъа кхуо и хьийзаво, хьаьжкIаш йа царна дуьхьал xIapa кха луо бохуш. ХьастагIа Васал волчу а веана, ойла йан цунна кхо де хан йелла, ваханера xIapa. И кхо де селхана чекхдаьлла, ткъа тахана xIapa, вайна ма-гарра, оцу мисканийн кха охуш воллу. Иштта дуй иза, Iоса?
