730 KUN - страница 18

– Ketdik, bu yerga portlatuvchi mutaxassislarni chaqirish kerak.

Yuqori xonaga chiqqach, Valeriy “Shoshma, nima, quruq ketamizmi bu yerdan? – deb, o‘rab qo‘yilgan, ichiga kirib uxlash uchun mo‘ljallangan qopdan bir dona menga uzatib, ikkinchisini o‘ziga oldi-da, qo‘shimcha qildi: “Yaponlarniki ekan”.

Tashqariga chiqishimiz bilan yonimdagi ratsiya, o‘zining borligini eslatmoqchi bo‘lganday, vishillab ishlay boshladi. Tugmachasini bosib javob berdimu Monichning darg‘azab ovozini eshitdim.

– Qaerdasan, he onangni…

Ayrim rus tilida so‘zlovchilarni tanglayini qaysi bir so‘kong‘ich ko‘targan bo‘lsa kerak deb o‘ylayman. Chunki “onangni…” demasa aytmoqchi bo‘lgan gaplarini u yog‘i bilan bu tarafini bir-biriga olib kelib ulay olmaydi. Bu illat ayniqsa harbiylarda kuchli namoyon bo‘lardiki, buni u joylarda xotin-qizlarning deyarli yo‘qligi bilan bog‘lash mumkin edi. Harbiyni harbiy ekanda desak, boshqa soha vakillarida ham bu keng quloch yoygandi. Taniqli bir futbol sharhlovchisining jonli efirda so‘kinib yuborganligi ham hech kimga sir emas. “Ularning so‘kinishlari rostakamiga emas…” deb quloqlarim ancha moslashib qolgan bo‘lsa ham, baribir o‘zbekligimga borib gohida malol olganimda, men ham uni “yumaloqlab” egalariga qaytarardim. Bu gal ham xuddi shunday bo‘ldi. Monichning so‘kishlarini o‘zimcha unga qaytarib yo‘llagancha javob berdim:

– Birinchi mo‘ljaldan plyus ikki yuz. Katta sovg‘a topdik, sapyorlar kerak.

– Joyingda tur, hozir boramiz.

– Tushundim.

Monich yo‘l-yo‘lakay o‘z komandiriga bildirgan shekilli, bir zumda sapyorlar ham yetib kelishdiyu asboblarini ko‘tarib ichkariga kirib ketishdi.

O‘lja tushgan hujjatlar va qurolni Monichga berdim, u esa o‘z navbatida, ularni o‘z boshliqlariga topshirdi.

Ichkaridan sim tortib chiqib kelgan sapyorlar, atrofni tozalab, o‘q dori omborini portlatishga tayyor ekanliklarini bildirishdi.

Monichga quduq haqida eslatib, uni tekshirib ko‘rishga ruxsat so‘radim.

– Qo‘yaver, Azizov, foydasi yo‘q, ular ketib bo‘lishgan. Sen yer osti shaharlari haqida eshitmagan ko‘rinasan-a?

– Qanaqa yer osti shaharlari? – savolga savol bilan javob qaytardim.

– O‘sha sen aytgan quduq yer osti shaharlarining bir qismi, tushunyapsanmi, qator qilib qazilgan quduqlar ostidan bir-biri bilan bog‘langan va suv bilan ta’minlash tizimini tashkil etgan. Bunaqa tizim o‘nlab chaqirimgacha cho‘zilgan bo‘lishi mumkin. To‘g‘ri, u yerda odamlar yashamaydi, lekin dushmanlar undan unumli foydalanishadi, – deb xaritani ocha boshladi, – mana, qara, biz bu yerdamiz, mana yer osti shaharlari, ko‘ryapsanmi, Jalolobodgacha yetib borgan, – deb uzuq-yuluq chiziqchali belgilarni ko‘rsatdi.

– Shuning uchun, bundan keyin qulog‘ingda bo‘lsin, bunaqa joyga burningni suqma, senga maslahatim shu, -deb xaritani yig‘ishtirdi.

–Yur, endi qolganini yo‘lda tushuntiraman. Sapyorlar o‘z ishini yakunlasin. Xalaqit qilmaylik, – deya meni o‘z ortidan ergashtirdi. Men Valeriyni chaqirib oldimu yugurgancha Monichga yetib oldim.

– Dushmanlar reaktiv snaryadi otish qurilmalarini nishonga to‘g‘rilab qo‘yishadida, simni tortib quduq tubiga tushvolib, murvatini burasa bo‘ldi, birin- ketin uchib chiqqan snaryadlar nishon tomon yo‘l olaveradi. Bir otishda o‘n ikkitagacha otishi mumkin har bittasi. Ma’lum muddatdan so‘ng vaziyatga qarab quduqdan chiqib kelib, o‘q dori omboridan snaryadlarni tashib chiqib yana o‘qlashadi va shu tariqa yana otaverishadi. Biz esa o‘t chaqnagan joyni mo‘ljallab otaveramiz, otaveramiz… Moddiy talafotlar yetkazishimiz, demakki, reaktiv uskunalarini izdan chiqarishimiz, mudofaa istehkomlarini tit-pitini chiqarishimiz mumkin, ammo yer osti shaharlari atalmish maskan “fuqarolari”ga hech qanday zarar yetkaza olmaymiz.