Ⴕართული ლექსიკონი. Ⴒექსტის ადაპტაცია თანამედროვე მკითხველისათვის – Ⴇამაზ Ⴋჭედლიძე - страница 17



[Ⴁურენი – ნახე Ⴁუჯერი]

Ⴁურეჯი – ცომის ვარცლი.

Ⴁურვა – (ვბურავ) დახურვა.

Ⴁურვაკი – დიდი გოჭი.

Ⴁურვილი – დახურვილი, დაფარებული, ბურვილი ტევრი.

Ⴁურთი – ბირთვი მეშისა სათამაშო, საასპარეზო.

Ⴁურთაობა – (ვბურთაობ) თამაშობა ბურთითა.

Ⴁური – ბურუსი (ნახე Ⴁორი).

Ⴁურნა, ბურნაკი – ღვინის ქინქლა.

Ⴁურნუთი – (ბურნაოთი თურქთ ენით ცხვირის ბალახი) დაფქული თამბაქო მოსაწევად.

Ⴁურნუთი კოლოფი – ჭურჭელი ბურნუთისა.

Ⴁურნუკი – ნახე Ⴁუნიკი.

Ⴁურღული – მოხარშული და დაცეხვილი ხორბალი საკორკოტე.

Ⴁურცი – .

Ⴁურძგნა – (ვბურძგნი, გავბურძგნი) ცუდად გაწეწა თმათა.

Ⴁურჯი – გოდოლი, დიდი კოშკი. // Ⴆოდიაქოს ნიშანი, ეტლი, ვარსკულავთ ბურჯი (ნახე Ⴆოდიქო).

Ⴁურჯღული – დიდრონი ნაპერწკალი.

Ⴁუსნარი – კორდი მაღალბალახოსანი.

Ⴁუტბუტი, ბუდბუდი – ბუზღუნი.

Ⴁუტკი – გამონასკული ხილი შემდგომად დაყვავილებისა.

Ⴁუქი – ქარიანი თოვლი (ნახე Ⴇოვთან).

Ⴁუქნა (ვბუქნავ) მუხლზედ ჩაჯდომა ცეკვაში (ნახე Ⴇამაშობა).

Ⴁუღა – (ოთხფ.) კურო, დაუკოდავი მოზვერი მოსაშენებლად შენახული (ზროხასთან ნახე).

Ⴁუღაური – სვეტისთავი, სამერხული.

Ⴁუღრაობა, მუღურობა – ხართაგან რქებით ჭიდილი და მიწის გლეჯა.

Ⴁუში შ – ობილი არა სჯულიერითა მეუღლეობითა.

Ⴁუშტალეღვი – ადრეული.

Ⴁუშტი – ქანთილი, პარკი ცხოველთ შარდისა. // Ⴜყალთა ზედა წვიმისაგან ამომჯდარი ბუშტები, რომელიც მსწრაფლ გაჰქრებიან და მისთანანი.

Ⴁუჩქი, ბუჩქნარი – დაბალი ფიჩხი (ნახე Ⴒევრთან).

Ⴁუცუცი – თუალთ ქუთუთოების დაბღნეძა.

Ⴁურგი – პატარა ზღარბი.

Ⴁუწუწი – ცუდი თმა, ბურძგლი, გაბურძგნული (ნახე Ⴇმა).

Ⴁუჭონი – დახალული ქერი, ხალი ქერისა.

Ⴁუჭულა – პატარა წისქვილი. // Ⴈმერულად პატარა ფაცხა.

Ⴁუხარი – კედელთა შინა სახლისათა დატანებული საცეცხლური.

Ⴁუხუნი – (ბუხუნებს) ლომისა ან ღორის ბრდღვინვის ხმა, დრუხუნი.

Ⴁუჯერი – ბურენი, ჭურჭელთ შესაწყობი ხის თარო.

Ⴁღავილი – (ბღავის) ცხვართ ხმიანობა.

Ⴁღარტი – ბარტყი მართვე მფრინველთა.

Ⴁღვერა – (ვუბღვერ) სიძულილით ან რისხვით შეხედვა.

Ⴁღლარძუნი – (ებღლარძუნება, ბღლარძუნობენ) უგვანის ჭიდილით თამაშობა.

Ⴁღნეძა, ბღნეჯა – (იბღნიძება, იბღნიჯება) ღმეჭა, ღრეჯა, უმსგავსოდ შეჭმუხნა პირის სახისა.

Ⴁღოტვა – (ბღოტავს) ბორტვა, ბორდღვა, ოთხზედ სლვა (ნახე Ⴑიარულში).

Ⴁღუარი, ბღორი – ჩრდილოეთი. Ⴑხვაგან სამხრეთად სწერია, მაგრამ ჩრდილოეთი უფრო მართალია, რადგან ბღორი მიღებულ არს ბერძული ლექსისაგან ბორეასი და სამხრეთის სახელი არს სხვა (ე.ი. Ⴇემანი ნახე).

Ⴁღუვილი – (ბღუვის) ხართ ხმიანობა

Ⴁღუნძვა – (ვბღუნძავ, ვიბღუნძები) შეკუმშვა, მოკრება ზღარბთა, წურბელთა და მისთანათა.

Ⴁღურიალი – (ბღურიალებს) ღავილი, ტირილი ცუდის ხმით (ნახე Ⴒირილთან).

Ⴁღუჯი – მუჭი, პეშვი (ნახე Ⴋუჭი).

Ⴁძანება – ნახე ბრძანება

Ⴁძარვა – (ვჰბძარავ) გაგლეჯა, დახეთქა, განბძარვა, მცირედ გატეხა.

Ⴁჭე, ბჭენი – შესავალი სასახლეთა, ტაძართა, გალავანთა, ქალაქთა და მისთანათა.

Ⴁჭე, ბრჭე – შუაკაცი გამორჩეული მოჩივართაგან გასასინჯავად ცილობისა მათისა, მოსამართლე, მედიატორი.

Ⴁჭობა – (ვბჭობ) სამართლობა, გაბჭობა. // Ⴂანსჯა ვითარ კაცი ბჭობდა, ღმერთი ეცინოდა.

Ⴁჭოვანება – ბჭენი, შესავალნი.

Ⴁჭუალი, პჭუალი, ბრჭუალი – აგებულებისა შინა გათანგჳთ ტკივილი სხვადასხვას ადგილას.

Ⴁჯენა – (ვიბჯენ, ვიბრჯენ) ნახე Ⴁრჯენა.

 – ქარაგმიანნი ლექსნი: გხნ~ – გიხაროდენ; Ⴂ~ი – Ⴂიორგი და სხ. Ⴀსოსა ამას ზედა არიან ზედდადებულნი ესე ზმნათანი: გან, გა, გამო, გარდა, გადა, გარდამო, გარდმო, გადმო. Ⴋაგალითად, განვაღებ, გავაღებ, გამოვიღებ, გარდავიღებ, გადავიღებ, გარდამოვიღებ, გარდმოვიღებ, გადმოვიღებ. Ⴄგრეთვე სახელზმნანი: განღება, გაღება, გამოღება და სხ. Ⴂ იხმარების მაპიროვნებელად ზმნათა მეორისა პირისათა, რომელთაცა პირველსა პირსა აქუს მ, ვითარ მაქუს, გაქუს, მრწამს, გრწამს, მინდა, გინდა, მიქმნიეს, გიქმნიეს, მექმნა, გექმნა და სხ. [იხილე ასო