Ⴕართული ლექსიკონი. Ⴒექსტის ადაპტაცია თანამედროვე მკითხველისათვის – Ⴇამაზ Ⴋჭედლიძე - страница 19



Ⴂაზაფხული – არე, წლის ნაოთხალი, საშუალო ზამთრისა და ზაფხულისა, რომელ არიან სამნი თთვენი: მარტი, აპრილი, მაისი (ნახე Ⴇთვე).

Ⴂაზდა – (გავზდი, გავიზდები) აღზრდა, აღორძინება; თქმანი: შენს გაზდას, შენმა გაზდამ, რასაც ნიშნვენ, ნახე მამაშვილობასთან.

Ⴂაზეპირება – (გავიზეპირებ) ზეპირად დასწავლა.

Ⴂაზი – მარწუხი.

Ⴂაზი! – ე.ი. გასწი, გასწივე, გზას შეუდეგ! შორისდებულად ხმარებელი, იძულება წარსლვისა, ანუ განდევნა.

Ⴂაზომვა – ნახე განზომა და სხ., გაზრდა (ნახე Ⴂაზდა), განზრდა.

Ⴂათავება – (გავათავებ) გასრულება, სრულიად გაკეთება, დასრულება.

Ⴂათანგვა – (გასთანგავს) ბჭულისა და სენისაგან შეხუთვა.

Ⴂათეთრება – (გავათეთრებ) განსპეტაკება, თეთრად შექმნა.

Ⴂათენება (გათანდების) დილის სინათლის შემოსლვა.

Ⴂათლა – (გავსთლი) საჭრელის იარაღით გეკეთება სახმართა ნივთთა, ძელთა, ქუათა და მისთანათა.

Ⴂათხაპვა,გათითხნა,გათხუნვა – (გავსთხაპნი, გავსთითხნი, გავსთხუნავ) ცუდად გასურა.

Ⴂათხელება – (გავათხელებ) სისქის მოკლება ან გახალვათება.

Ⴂათხოვება – (გავათხოვებ, გავსთხოვდები) ქალთ დანიშვნა, ანუ განქორწინება ქმართადმი, გათხოვილი.

Ⴂათხოვნა – (გავითხოვ) გაწვევა ხმალში საბრძოლად, ანუ სარჯელად თამაშობათა შინა, შრომათა და მუშაკობათა.

Ⴂაიაფება – (გავაიაფებ, გაიაფდების) გახშირება, ადვილად შოვნა.

Ⴂაის – გავლილს ან მომავალს წელს.

Ⴂაკავება – (გაკავებ) გაშლა, გაჭიმვა.

Ⴂაკეთება – (გავაკეთებ, გაკეთდების) ქმნა, შექმნა, ანუ გაახლება // აშენება ან გამდიდრება.

Ⴂაკეთებული – პოვნიერი.

Ⴂაკვალვა – (გავჰკუალავ) კუალის გავლება, ანუ გზის დადება.

Ⴂაკვეთა – (გავჰკვეთ) გაჭრა (Ⴂანვეთა ნახე) // (გავუკვეთ) მიცემა მოსწავლეთადმი საქმისა დასასწავლად, ანუ მუშაკთადმი სამუშავოსი.

Ⴂაკურა – (გავაკრავ) გართხმა, ანუ ზედმიკერება // (გავჰკრავ) შემოკურა, ანუ საჩქაროდ წასულა.

Ⴂაკიდება – (გავჰკიდებ) გაფენა რისამე გასაშრობად // (გავეკიდები) გადევნება გამოკიდება მლტოლვარისა.

Ⴂაკითხვა – (გავიკითხავ) განკითხვა, მოსმენა საჩივრისა, ანუ გასინჯვა საქმისა და გასამართლება.

Ⴂაკილვა – (გავჰკილავ) გატრიზავება, გაწბილება, გახიახება.

Ⴂაკმარება – (გავუკმარებ, ე.ი. კმარა, ნუღარ იტყჳ) სიტყჳს გაცუდება.

Ⴂაკმენდა – (გავჰკმენდ ხმას) გაჩუმება, გარინდება.

Ⴂაკრეჭა – (გავჰკრეჭ) გაპარსვა მაკრატლით.

Ⴂალა – მხალი დაწნული გასხმობად.

Ⴂალავანი – ზღუდე გარემოვლებული ეკლესიათა, მონასტერთა, ქალაქთა, ციხეთა და მისთანათა (ნახე Ⴆღუდესთან).

Ⴂალალვა – (გავლალავ) განდევნა, გარეკა მრავალთა.

Ⴂალატოზი – კალატოზი, მაშენებელი სახლთა, კედელთ მდგმელი.

Ⴂალაღება – ნახე Ⴂანლაღება.

Ⴂალევა – ნახე Ⴂანლევა.

Ⴂალეული – მლევანი, ნალევა, ფრიად გათხელებული, დაწურილებული.

Ⴂალექება – (გავლექდები) დიდად დათრობა, გაჭირვეულება.

Ⴂალექსვა – (გავლექსავ) ლექსებად შეთხზვა, დაწერა.

Ⴂალეწვა – (გავლეწ) კალოზედ ძნათა მოთელვა მკევრებით გამოსარჩევად მარცვალთა ბზისაგან.

Ⴂალია, გალიაკი – მფრინველთა და მხეცთ შესაწყუდევი კალათი, დაფანჯრული მართულებისგან, ანუ დაწნული წნელებისგან.

Ⴂალობა – (ვჰგალობ) საამო ხმა ლოცჳსა, ანუ ქებისა ღვთისადმი // ავაჯით მოთქმა სადღესასწაუოლოთა და ღვთისადმი სამადლობელთა სტიხთა.

Ⴂალოპრილი – ხე ქერქ შემოძრობილი.

Ⴂალუმბვა – (გავილუმბვი) ძრიელ დასველება.

Ⴂალხობა – (გავალხობ, გალხვების) გაყინულის შედნობა.

Ⴂამაგრება – (გავამაგრებ) განმტკიცება, სიმტკიცის მიცემა.

Ⴂამართება – (გავემართები) წარმართება, გზას გასლვა, გადგომა წასასვლელად სადმე.

Ⴂამართვა – (გავმართავ) მრუდის გასწორება, ან გარიგება // მოშლილთა საკრავთა შეწყობა რიგზედ // გაწურთნა, გაგერშვა მფრინველთა // (გავიმართები, ხელს გავიმართავ) შოვნა საჭიროსა საფასისა.

Ⴂამარჯვება – (გავიმარჯვებ) მორევნა, ძლევა მტერთა. // (განმემარჯვების) კეთილწარმატება, მარჯვედ ქმნა. Ⴄსრეთ შემთხვევასა შინა ურთიერთისასა ითქმის: გამარჯვება შენი, ე.ი. მსურს შენდა კეთილწარმატება და პასუხად მიეგების: გაგიმარჯოს, ხოლო გამოთხოვასა ზედა ითქმის: მშვიდობით და გამარჯვებით.