Биһиги Аан Дархаммыт - страница 19

Интэринээттэр эрэ аахпыт, аҥаардара ааҕа илик буолан таҕыста.

– Дьэ оччоҕо истиҥ! – Гаврил Васильевич күөмэйин оҥостон, өрө көтөҕүллэн туран, үөрэ-дьүөрэ тыллары эгэрэҥ-дэгэрэҥ түһэрэн доргуччу ааҕан барда:

Мин атас доҕорум,

Мичиҥниир көмүһүм,

Аалардыыр наҥначчаан,

Артыаллаах Аанысчаан

Үлэлээн тиҥийэр,

Үөгүтэ иһиллэр…

Күлүмнүүр-мичиҥниир

Күндү күөх биэбэккэм,

Күлүмнүүр-дьиримниир

Күөх тырым сибэкким

Долгуйан нусхайар,

Долгуйа умайар.

Кылаас иһэ уу чуумпуга куустаран, бары ылы-чып иһиллээн олордулар. Өйү-санааны манньытар, көҕүлүүр, күүрдэр тыллар эдэр сүрэхтэри угуйар, санааны көтөҕөр, эрэли үөскэтэр күүстэрэ тыл дэгэтин алыптаах музыкатыгар кубулуйан, эттэригэр-хааннарыгар иҥэн киирэргэ дылы буоллулар.

Кулааҕы-тойоту,

Кубулҕат моҕойу

Күн сирин үрдүттэн

Күөх сирэм күөнүттэн

Этириэс эһиэххэ!

Эпчиҥник тэбиэххэ!

Артыаллар-холкуостар,

Аармыйа норуоттар,

Биһиги күүспүтүн,

Биир кэлим үппүтүн

Ким кыайыай! Уруйдааҥ!!!

Ким хотуой! Уруйдааҥ!!!

Өстөөххө, утарсар күүстэргэ эйэлэспэт сыһыаҥҥа ыҥырар, күүһү-уоҕу, сайдыыны, эрэллээх олоҕу уруйдуур күүрээннээх тылларынан түмүктэнэр урут хаһан да итиниэхэ маарыннаах суруйууну истибэтэх, үөрэппэтэх оҕолорго хоһоон илбистээх ураты тыла-өһө, өйгө-санааҕа иҥэр дьайыыта өйдөрүн-санааларын өрүкүттэ. Гаврил Васильевич хоһоону ааҕан бүппүтүн кэннэ кылаас иһэ чочумча уу чуумпуга иһийдэ. Онтон хаһыаты кичэллээхтик суулуу тутан хаһаайыныгар төннөрөрүн кытта, сөҕүү-махтайыы, дьиктиргээһин суугуна иһиллэн барда.

– Гаврил Васильевич, Ойуунускай туох иһин хаайыллыбытай? – Миша Николаев, ким да санаппатах чып кистэлэҥ хараҥа дьыала ыар хаппаҕын сэгэтэн көрөрдүү, аргыый ыйыппыт сөҥ, холку куолаһа уопсай күүгээни тохтотон, кылаас иһэ бүтүннүү кулгаах-харах буолан тыҥаан олордо.

Оҕо диэтэххэ олуурдаах ыйытыылаах буолан биэрдэ. Эдэр учуутал бэйэтэ даҕаны мунаах санааҕа ылларбыта. Уонунан уһун сылларга норуот өстөөҕө аатыран умнуллубут поэт хоһоонун тоҕо бэчээттээбиттэрин дьиктиргии, таайа сатыы олорбута. Мээнэҕэ бэчээттээбэтэхтэрэ чахчы, ол аата хайаан да туох эрэ үчүгэй өттүгэр уларыйыы тахсаары гыннаҕа. Туох да быһаарыы, комментарий суоҕун иһин соруйан таайтаран, дьон өйүн-санаатын бэлэмнээн таһаардахтара. Гаврил Васильевич бэйэтэ да билбэтинэн чэпчии түстэ.

– Платон Алексеевич Ойуунускай поэт эрэ буолбатах, кини революционер, республика салайааччыта этэ. Кинини «норуот өстөөҕө» диэн буруйдаан хаайбыттара.

– Революционер эрээри хайдах өстөөх буолбутай? – хара киитэллээх үрдүк хатыҥыр Юлий Шадрин долгуйбут быһыынан сырдык ньалҕаххай баттаҕын өрүтэ анньыммахтаата.

– Ол сүрдээх уустук боппуруос…

– Оттон хоһооно үчүгэй баҕайы дии.

– Э-ээ, баайы, кулааҕы утары…

– Киниэхэ итинник революционнай ис хоһоонноох суруйуулар, этиилэр элбэхтэр.

– Советскай былааһы утары суруйбута дуу?

– Суох.

– Оччоҕо тоҕо хаайаллар?

– Бу хоһоонун тоҕо бэчээттээтилэр?

– Хоһооннорун оскуолаҕа үөрэппиккит дуу? – оҕолор бииртэн биир олуурдаах ыйытыыларыгар хоһоон ааптарын биллибэт кистэлэҥ дьылҕата, суостаах-суодаллаах сураҕа-садьыга барыта түмүллэн иһэргэ дылыта.

– Оҕолоор, бу олус уустук, сэрэхтээх боппуруос диэн өссө төгүл этэбин. Хаайыллыаҕыттан ыла хоһооннорун үөрэтэри боппуттара. Оттон бу хоһоонун тоҕо бэчээттээбиттэрин билбэтим. Баҕар, туох эрэ уларыйыы тахсаары гыммыта буолуо.

– Ии, кырдьык, баҕар, оннук буолуо…

– Гаврил Васильевич, эн Ойуунускай атын хоһооннорун билэҕин дуу? – Миша Николаев чөллөркөй куолаһа уопсай күүгээни баһыйан чуолкайдык иһилиннэ.