Эр киһи уонна дьахтар - страница 42



Кыһыл өҥ сүтэн, тулата дьэҥкэрбитэ да, сүрдээх курус буола түһэн, сүрэҕэ тымныынан хаарыйбахтыырга дылыта, иэдэһигэр сырсан тахсаат, мууһура тоҥор таммахтары үтүлүгүнэн туура сотто-сотто оптуобус тохтобулун диэки барбыта. Хоһугар киирэн, кимниин да кэпсэппэккэ, тугу да саҥарбакка, сыттыгар умса түһэн, уйа-хайа суох ытаабыта. Бииргэ үөрэнэр кыргыттара тула көтө сылдьан:

– Хайа, туох буоллуҥ? Туох буоллуҥ? – дэһэллэрэ.

Ытаан-ытаан баран, арыый уоскуйан дьэ кэпсээбитэ:

– Руслан кэргэннээх уонна оҕолоох эбит, хайыы-үйэ Москваттан төннөн, дойдутугар барбыт…

Кыргыттара аймалаһа түспүттэрэ:

– Бу ыты көр…

– Кэргэнигэр суруйуохха…

– Ээ, онтуҥ туһата суох, оройуон култууратын салаатыгар уонна баартыйа райкомугар үҥсэр ордук…

– Тохтооҥ! – Дина күүскэ төлө биэрбитинэн, оронугар олоро түспүтэ, – мин кинини ханна да үҥсүбэппин, барытыгар бэйэм буруйдаахпын, Руслантан кэргэннээҕин-кэргэнэ суоҕун, олоҕун-дьаһаҕын туһунан биирдэ да ыйыппатаҕым, кини миэхэ эмиэ тугу да эрэннэрбэтэҕэ, онон албыннаата диир кыаҕым суох…

Итинтэн сотору кэмэ кэлбэт буолбутун уорбалаан, баран бырааска көрдөрбүтэ уонна оҕо үөскээбитин билэн, барар сирэ баҕана үүтэ, кэлэр сирэ кэлии үүтэ буолбута. Үөрэҕин да бүтэрэ илигиттэн, дьиэтэ-уота суох сылдьан, устудьуон истипиэндьийэтигэр хайдах оҕону иитиэн сөбүн сатаан тобулбатаҕа. Оҕону төрөтөр туһунан саныан да куттанара. Ол түүн көрүдүөр уһугар баар таҥас өтүүктүүр кыракый хоско киирэн, хатанан олорон, биэдэрэҕэ ууну оргутан, ип-итии ууга атаҕын уган, остуол үрдүгэр тахса-тахса аллара муостаҕа ыстаныталаан, оҕотун түһэрэргэ холоммута да, туох да биллибэтэҕэ.

Ол күнтэн ыла собус-соруйан ыараханы көтөҕө сатыыра, сүүрэрэ-көтөрө, оҕо куоттун диэн эмп да иһэн көрбүтэ, оттон иһигэр баар үөскэх олоххо тардыһыыта күүстээҕэ – эми да, араас хамсаныыны-имсэниини да тулуйбута. Кыргыттары кытта хайдах да гынар быыһы-хайаҕаһы тобулбакка сырыттахтарына, ааспыт күһүн эргэ тахсыбыт дьүөгэтэ Ксенья тиийэн кэлбитэ уонна кэргэнэ Бэргэнниин оҕону иитэ ылыахтарын баҕаралларын туһунан эппитигэр, оо, үөрдэ да этэ! Баар-суох дьүөгэтэ сирдээҕи ааньал буолан көстүбүтэ, оччоҕо кини быыһанар ээ! Кэлин кэргэн да таҕыстаҕына, оҕоломмутун туһунан ким да билиэ суоҕа, Ксеньялаах Бэргэн бэйэбит төрөппүт оҕобут диэхтэрэ да – бүттэҕэ ол. Оҕо үөскээбит остуоруйатын кыргыттара билэллэр эрээри, үөрэхтэрин бүтэрэн аан дойду үрдүнэн ыһыллыахтара, оттон сир үрдэ киэҥ, киһи эрэ элбэх, кини эдэр сааһыгар алҕаһаабытын ким өйдүү-саныы сылдьыа буоллаҕай?

– Биллэн турар, Ксенья, оҕобун эйиэхэ үөрүүнү кытта биэрэбин, – диэбитэ.

Сарсыныгар, Ксенья иккистээн уопсайга кэлбитигэр: «Мин киэһэ аайы хайаан да хаамыахтаахпын», – диэн Дина Сайсары күөлгэ диэри атааран биэрбитэ. Атахтарын тыаһа хаачыргыырын быыһыгар дьүөгэтэ тугу этэрин кытта барытын сөбүлэһэн иһэрэ:

– Оҕону бэйэбит араспаанньабатынан суруйтарыахпыт… Бэргэнэбис диэн буолуо… биһиги хоту ананныбыт, оччоҕо оҕоҕун өр кэмҥэ көрбөтүҥ буолуо…

– Саатар эрэ, кинини мин хаһан да оҕом диэн эһиэхэ санатыам суоҕа, кини үөскээн хаалыыта эдэр сааһым алҕаһа буоллун, ким сыыспатаҕа баарай…

– Эн, Дина, ыалдьыбаккын, доруобайгын, онон оҕо да доруобай, чэгиэн-чэбдик буоларыгар адьаһын саарбаҕалаабаппын…

Кыргыттар арахсалларыгар куустуһан сыллаһан ылбыттара, Дина төннөрүгэр, өр кэмҥэ ыарык буолан санныттан ыга дьаакырдаабыт кыһалҕата ааһан, олус чэпчээн хаалбыт этэ, оҕону түһэртэрэ сатыыр кыһалҕаттан тахсан, наһаа үөрэн-көтөн иһэрэ, туолбут ыйдаҥа туналҕан сырдыгар тунал хаарынан сабыллыбыт сир-дойду, дьиэ-уот олус кэрэтийэн көстүбүтэ. Дьылҕа диэн эр киһи уонна дьахтар түбэһиэх түгэннэриттэн, көрсүһүүлэриттэн турар, арай Руслан атын рейсинэн көппүт буоллун эбэтэр, чэ, саатар, биир да сөмөлүөккэ эрээри, атын кириэһилэҕэ олорбут буоллун, оччоҕо бу айдаан, ыксал, кэлиэх-барыах сири булбакка, муннугу-ханныгы кэйии хаһан да тахсыа суох этэ. Оттон билсэн баран, дьолбун бу буллум, барыта иннибэр кэрэттэн кэрэ буолуо диэн ыраланыыта олус хаҕыстык, холустук үлтү барбыта. Киһи олоруон да баҕарбат курдук ыар күннэр тирээн ааспыттара…