Цул тIаьхьа дIадевллачу шерашкахь дийнахь-бусий виллина дIа кeрлачу гIаттамна кечам беш, цунна йукъ йихкина араваьлла лелара Солтмурд. Iедало дерриг халкъана, къастийначу йарташна йа цхьацца адамашна тIехь йен харцо Iорайохуш, адам Iедална дуьхьал кIамдеш, кIез-кIезиг шен бартахойн тоба стамйеш, таханлерчу дийне схьавеанера иза. Ша вовшахдеттачу гIуллакхан тхьамда хила а ца гIертара. Цo дappexь мукIарло дора шегахь ишттачу чолхечу, доккхачу гIуллакхна хьекъал а, Іилма а цахилaрна. Амма майраллий, къонахаллий йара цуьнгахь кIежтуьйсуш.
– ХIун барт хили шун? – xaьттира Iаьлбага, цхьа а вист ца хуьлуш, хан йала йоьлча.
– Хьаннашка гIа даьлча, гIовттар. Берсас а магадо иза.
– Мила ву аш вуьйцург? – xaьттира Олдама.
– Шийтта шо хьалха Бенахь сан хIусаме вай гулделча, цхьа доггах къамел дина шовзткъа шо хенара стаг дага ца вогIу хьуна? Аьрзун а, Маккхалан а доттагI. XIинца цамгаро кIелвитина иза.
– ХIаъ-хIаъ! Паччахьан эпсар хилларггий?
– ХIай-хIай.
– Ой, иза-м къона ма вара?
– Пехех цамгар йу цунна, – элира Іaьлбага гIайгIане. – Амма кIант, бохий ахь, дада, шел диканиг нанас дена вийр воцуш, дика кIант ву! Byьззина вайн къоман кIант! Къоман а, маршонан а дуьхьа дех а, дуьненах а, ирсах а къаьстина. Шена лиънехь, хIинца, и Орца санна, инарла хир вара иза. Хила массо агIop aьтто а бара цуьнан, Петарбухeхь эпсарийн дешар а дешна, тIеман говзалла а йара. Да хьал долуш совдегар а вара. Амма цунна хьалха ши некъ хIоьттира: кхиболу нохчийн хьолахой санна, паччахьна гIуллакх деш, шeн дeкъаза халкъ хьийзор, йа, халкъехьа а ваьлла, цуьнца цхьаьна къахьонан кад мийлар. Цo шолгIа некъ къастийра. Цунна дIаделла цо дерриг шeн дaхaр. ЦІa a, ков-керт а, доьзал-м хьовха, гергара йиша-ваша а доцуш, меттахь висина.
– Ткъа хIинца мичахь ву иза?
– XIинца цкъа-м шен ненан вешин хIусамexь ву.
– Ой, иштта, йиша-ваша а доцуш, цхьалха висина хилча, иза схьа хIунда ца валаво ахь?
– Ас-м, вуола, элира цуьнга. Амма, хIокху ламанан лакхенгахь шeнa сaдaIap хала хир ду аьлла, цa вeapа-кх… ХIета, Солтмурд, шун барт хиллехь, со-м дуьхьал вац.
– Амма Iумма-Хьаьжа реза вац гIаттам иштта сиха боло. ДегIастанхошца цхьа барт хиллалц, собардан лаьа цунна.
– Ой, стохка дуьйна, цаьрца вешан барт бу бохуш, Iаш дац вай?
– Иза галбаьллий-те, моьттуш ву со.
– XIунда?
– Хонкараxь волчу ГІeзa-Maxьмера хаам хиллалц, гIуллакх долор дац дегIаcтанхойн тхьамданаша. Ткъа Іумма-Хьаьжа, хьуна ма-хаъара, церан бартара вер вац.
Iaьлбаг оьгIазвахара.
– ХIета, вай Іовдалш Iеха а деш, туркойн гIуллакх айъина лела-кх уьш. ГIеза-Махьмех ДегIастанан а, Нохчийчоьнан а имам ван. Іуспанан Сайдулла – нохчашна, Алхазан Муса –хIирашна коча хао. ГIеза-махьма-м, ша Уьстамалаxь воллушехь, Iа ша вайн имам ву бохуш. ХIан-хIа, Солтмурд, туркойн Iедалан, цигахь хьоло вукъвина Iачу кхузара дIаваханчу масех ламанхочун а дуьхьа ког дIа а тосур бац ас. Сан аьлларг хилахь – цхьана а нохчочо а. Вай лелориг вешан маршонан гIуллакх ду.
– ХIета, дегIаcтанхойн бертаза, ваьш гIовтту вай?
– Вай-м ваьш дац. Россехь а адам меттахъхьеш ду, боху. Оьрсий а, кхидолу къаьмнаш a Iедална дуьхьалдевлла, боху Берсас. Паччахьан шен махкал арахьара гIуллакхаш а доьхна долчух тера ду. Суна хетарехь, уггар аьтто болу зама йу хIара тIехIоьттинарг. Кхана хуттур аьлла, дитина гIелан цІога хоттаза дисина, боху. Шен хеннахь цадинарг дуьсу. ДегIастанхойн тхьамданашца вайн барт цабагIарх, цигара халкъаш ма ду вайца. Салатавхой а, Іaьндой а вайх къаьстар бац. Уьш тахана а кийча бу вайна тIаьхьахIитта. Саношка а, тушошка а догдохийла йу вайн. Абхазой а Ia вайн барте хьуьйсуш.
