Шаҳар муҳитида инновацион биноларни шакллантириш асослари. Ўқув қўлланма - страница 13

20-аср етакчи йўналишларидан бирига айланади. Ушбу тенденциянинг ёрқин мисоли «Шаршара устидаги вилла» (1937), Ф. Л. Райт томонидан қурилган. Ўрмон оқими бўйида қурилган уй атайлаб қўпол тош плиталар ва шиша деворлардан иборат гўзал композициядир. Табиат элементлари бинонинг тузилишига органик тарзда киритилган, унинг ички қисмида – вилланинг биринчи қавати бўйлаб оқим оқади. «Шаршарада» – бу лойиҳа, ХХ асрнинг рамзи. Бино ландшафтнинг ажралмас қисми, у билан боғлиқ элементдир.

Шаршара устидаги вилла

Турар-жой биноси тузилишидаги инқилобий инқилоб,

Ф. Л. Райт томонидан амалга оширилган, архитектурада кенг тарқалди. Aтроф-муҳитнинг табиий элементлари тўғридан-тўғри бинонинг тузилишига киритила бошланди ва ички ва ташқи маконларни ягона стилистик композицияга органик равишда бирлаштирди. Ф. Л. Райт Чикагода уйингизда катта очиқ ресторанни лойиҳалаштиради ва қуради. Бу вақтда унга Қўшма Штатларда музей қуриш таклиф қилинди. Aввалига у рад этди, лекин кейин у лойиҳани яратди.

Сулаймон Р. Гуггенхайм музейи – Қўшма Штатлардаги Санъат музейи, 1937 йилда Гуггенхайм жамғармаси ташкил этилганидан бери дунёдаги энг машҳур замонавий санъат коллекцияларидан бири. Музей асосчиси филантроп С. Гуггенхаймдир. 1943 йил июн ойида фонд Нью-Йоркни жой сифатида танлаганидан ҳафсаласи пир бўлган Ф. Л. Райтга янги музей биносини қуришни топширди. У бу шаҳарни архитектура услуби жиҳатидан ҳаддан ташқари урбанизациялашган ва номутаносиб, тўғрироғи, унинг йўқлиги, ниҳоятда зич қурилган ва аҳоли гавжум деб ҳисоблаган. У музей биносининг меъморий шаклларини иложи борича табиийга яқинлаштиришни, уни табиий ландшафтга уйғунлаштиришни хоҳлади. Бироқ, Ф. Л. Райт Гуггенхаймни ишонтира олмади. Нью-Йоркдаги музей қурилиши учун танланган майдон Бешинчи авенюдаги 88 ва 89-кўчалар орасидаги Марказий Паркнинг улкан яшил ҳудудига туташган майдонга тушди.

Гуггенхайм музейи – Қўшма Штатлардаги Санъат музейи

Гуггенхайм музейи – Қўшма Штатлардаги Санъат музейи

Гуггенхайм музейи – Қўшма Штатлардаги Санъат музейи

Бинони яратиб, Ф. Л. Райт анъанавий музейдан узоқлашди қўшни биноларни кўздан кечираётган меҳмонлар худди шу тарзда қайтишга мажбур бўлган қурилмалар. Гуггенхайм музейида томошабинлар биринчи навбатда лифтни юқори қаватга олиб чиқадилар, сўнгра спирал рампадан тушадилар ва кўргазма билан танишадилар. Узунлиги 400 м бўлган атриумга олти қаватли заллар, шунингдек, 1992 йилда асосий бинога бириктирилган қанотнинг янги бинолари туташган. Ташқи томондан, музей тескари пирамидал минорага ўхшайди. Ушбу бино 20-аср меъморчилигининг энг ёрқин асарларидан бири ҳисобланади.

Музей қурилиши 1959-йилда, С. Гуггенхайм ва Ф.Л.Райтлар ҳаёт йўқлигида якунланган. Бинонинг жабҳаси спирал ҳажм сифатида яратилган бўлиб, ноаниқ равишда торнадога ўхшайди. 3 м баландликдаги панжара қисмлари бинонинг рамкасини ташкил қилади. Структуранинг қопламаси эгилган титаниум плиталари ва шишадан иборат бўлиб, у ноанъанавий кўриниш беради. Музейнинг жойлашуви алоҳида эътиборга лойиқдир. Бинода бир хил хоналар йўқ. Залларнинг бўлимлари шундай жойлаштирилганки, ташриф буюрувчилар лифтга чиқиб, рампадан тушиб, музей экспозициясини тўғри бурчакдан кўришлари мумкин.

Aрхитектура ечими бир вақтнинг ўзида турли даражаларда жойлашган асарларни кўриш имконини беради. Бу ерда очиқлик тамойили устунлик қилади. Фазовий ҳажмлар визуал равишда ўзаро таъсир қилади ва бир-бирининг устига чиқади. Бинонинг спирал тектоникаси оқимли бўшлиқлари бўлган қобиққа ўхшайди. Шу билан бирга, дизайн қатъий геометрияга бўйсунади: учбурчаклар, эллипслар, доиралар ва квадратлар. Галереялар мустақил, лекин ўзаро боғланган бўлимларга бўлинган.