Сырдык курус - страница 11

Таня, таҥаһын уларыттан баран, остуол иннигэр кэлэн олорбута. Кыыс тоҥмута сүрдээх, итии чэйдээх чааскытыгар илиитин сылытаары бигии олордо. Эдэр дьон тоҕо эрэ тылларыттан маттылар. Хата, Люба дойдутун сонунун ыһа-тоҕо кэпсээн аралдьытар. Коля буоллаҕына эмискэ эппэт кэлэҕэй буолан хаалбыт.

– Коля, тоҕо саҥарбат буолан хааллыҥ, кырасыабай кыыстан итиччэ долгуйдуҥ дуу? – Миша уол мүчүҥнээн хараҕын үүтэ көстүбэт.

Коля, табаарыһыгар төһө да билиммэтэҕин иһин, Таняны көрөөт сөбүлээбитэ. Уол ити күнтэн ыла санаата наар кыыска буолбута. Уол эрэйдэнэрин көрөн, бииргэ үөрэнэр табаарыстара кыыска бара сырыт диэн сүбэлии сатыыллар даҕаны, кини кыбыстан туох иһин буолуммат. Аралдьыйаары тустуу куруһуогар суруйтарда, хомсомуол кэмитиэтин чилиэнинэн ылбыттарыгар үөрүүнэн сөбүлэстэ. Общественнай ноҕорууската элбээн, биир кэм соло биэрбэккэ дууһатын тарбыыр ыарыыта мүлүрүйбүккэ дылы буолбута.

Ол курдук 1967 сыл үүммүтэ. Коляны, тэрийэр дьоҕурдааҕын бэлиэтии көрөн, саас институт хомсомуолун кэмитиэтин сэкирэтээринэн таллылар. Онон уол бу күннэргэ дьахталлар Аан дойдутааҕы күннэрин бэлэмнээн, сүүрэ-көтө сылдьар. Уолаттар ааттарыттан трибунаҕа тахсан мустубут ыалдьыттары, кэрэ аҥаардары эҕэрдэлиэхтээх. Бырааһынньык күн саҕаланна. Коля хомсомуол сэкирэтээрин быһыытынан бастакы улахан тэрээһинэ. Саалаҕа киһи толору мустубут. Ыытааччы тахсан эҕэрдэлээн баран тылы Николай Андреевка биэрдэ. Уол трибунаҕа тахсан бэлэмнэммит киһи быһыытынан бэрт эрэллээхтик Аан дойдутааҕы дьахталлар күннэрэ хаһан тэриллибитин, Сэбиэскэй Сойууска дьахтар обществоҕа оруолун туһунан кэпсээн барда. Ол этэ-тыына туран, элбэх киһиттэн саамай күндү, кэрэ сэбэрэтин бэлиэтии көрөөт, кэлэҕэйдээн барда. Долгуйан иһиттэн саҥата нэһиилэ тахсан, этиитин түргэнник түмүктээтэ. Ол күн Коля табаарыһа Миша, Любалыын сүбэлэһэн баран, кыргыттары бырааһынньыкка ыҥырбыт. Таня уолу эмиэ сөбүлүү көрбүт, ол гынан баран биллибэтэҕин иһин, иэйиитин кимниин да үллэстибэккэ сылдьыбыт. Дьүөгэтэ Люба уол таптаан утуйар уута уу, аһыыр аһа ас буолбатаҕын туһунан уустаан-ураннаан кэпсээбитигэр ис-иһиттэн долгуйан, кистии-саба үөрэн бу кэлэн олорор. Онтон ыла икки таптаһар сүрэх булсан, сотору ыал буолбуттара. Үөрэхтэрин кэнниттэн иккиэн кыыс дойдутугар үлэлии барбыттара. Күтүөт оройуоҥҥа тарбахха баттанар биир чаҕылхай салайааччы буола үүммүтэ. Райком салайааччытынан ананан сүрдээх таһаарыылаахтык үлэлии сылдьан, ол сыл күһүнүгэр олохтон туораабыта. Кыдьымах тахсыбыт кэмэ этэ. Татьяна, сэрэйбит курдук, кэргэнин ол кэмҥэ бултуу ыыппат буола сатаабыта, ону куораттан үрдүк сололоох ыалдьыттар кэлбиттэр, кинилэри арыаллыахпын наада диэн тылыгар киллэрбитэ. Дьиэтин аанын аһан тахсан иһэн эргиллэн кэргэнин муҥура суох таптыыр хараҕынан имэрийэ көрбүтэ. Онуоха дьахтар чараас сүрэҕэ ыарыылаахтык мөҕүл гыммыта. Оо, арай, онно кини кытаанахтык модьуйан ыыппатах буоллун! Ааны бүөлүү турунан кэбиспит буоллун! Доҕорун сүтэрбит дьахтар кыһыытыттан-абатыттан төһөтө бу курдук бэйэтин буруйдана санаабыта буолуой? Ол эрээри буолар буолтун кэннэ тугу да көннөрбөккүн… Коля бултуу сылдьан улаханнык сэбиргэхтэтэн, өрүттүбэтэҕэ. Татьяна Иннокентьевна оҕолорун кууспутунан чороҥ соҕотоҕун туран хаалбыта.

Дьахтар доҕорун аҕыннаҕына ылан көрөр халыҥ, халлаан күөҕэ дермантин тастаах альбомун арыйталаата. Олоҕун дьоллоох сааһын туоһулара бу бааллар. Кылгастык бииргэ олоруохтарын билбит курдук кинилэр бииргэ түспүт хаартыскалара элбэх. Бу күүтүүлээх маҥнайгы кыыстарын Варяны көтөҕөн олороллор. Оттон бу ыһыах күн түспүт хаартыскалара, Коля аймахтара дойдуларыттан кэлэ сылдьар кэмнэрэ, бары сырдык таҥастаахтар. Коля, сэлээппэтин аннынан бу үрүҥ тиистэрэ кэчигирэһэн, мичилийбитинэн кыра кыыһын Аайатын көтөҕөн олорор. Бу сир астыы сылдьан тыыга олорон түспүттэр. Туох баар хаартыскаҕа Колята олохтон толору астыммыт киһилии үөрэн түспүт… Татьяна Иннокентьевна хараҕын уута иэдэһинэн тохтоло суох субуллар… Кэм-кэрдии эмтиир дииллэр даҕаны, кини ыар сүтүгүн ыарыыта сүрэхтэн-быартан ааһан-араҕан биэрбэт, сыл-хонук устан истэҕин аайы өссө дириҥээн иһэргэ дылы.