– Оо, сүрүн! Төhө сүөhүнү үүрдүлэр?
– Элбэҕи. Атыыр үөрүн эмиэ холбоотулар.
– Бу атаҕастаатахтарын көрүҥ эрэ. Нохойдоор, Омоллоону ыҥырыҥ. Баатырдары мунньуҥ. Чэ, түргэнник, – диэт, саҥата суох истэн олорбут Хомуос туран кэлэр.
Кэлбит дьон, аhаан бараннар, ыраах айаҥҥа барыахтарын иннинэ утуйан ыллылар. Омоллоон баатырдарын ыҥыртаан, сарсыарда халлаан сырдыыта айаҥҥа турдулар. Барыта түөрт уонча киhи суолга киирэн субуhан, айаннатан дьигиhиттилэр. Уонча солбук аты сэтиилэнэн бардылар.
Омоллоон боотур дорҕоонноох аата, дьоhун сураҕа аатырбыта өр буолла. Ат бөҕө, кус быhый, бөдөҥ-садаҥ киhи. Уон сааhыттан кыргыс үөрэҕэр үөрэммитэ. Оҕоттон эрэ улахан уҥуохтаах, быhый, бэргэн буолан хайҕалга сылдьыбыта. Бухатыырдар тустарынан элбэх кэпсээни истэн улааппыта. Кини эмиэ бухатыыр буолан аар-саарга аатырыан баҕарара. Ким да утары көрбөт буолан, эдэригэр кыра тэппини истибэт, өhүргэс, хадаар майгылааҕа. Ону дьоно улаатан, өйдөннөҕүнэ, көнүө диэн мөхпөт, мээнэ сэмэлээбэт этилэр. Улаатан силгэтэ ситтэҕинэ, аҕа ууhун көмүскүө, араҥаччылыа диэн эрэнэ саныыр ыччаттара диэн кини этэ.
Биирдэ Төҥүлү баайа Быйаҥ ойуун кэлэн ыалдьыттаабыта. Боло Күүлэкээн ытык ыалдьыт кэлбитигэр, байтаhын биэни өлөртөрбүтэ. Онно Быйаҥ ойуун, уол аhамньытын сөҕөн, «бу уол моҕуhа бэрт эбит, Боруку Омоллоон диэн ааттыахха сөп эбит» диэбитэ. Уол ону өhүргэнэ истибитэ. Ити итинэн ааспыта.
Онтон үс сыл буолан баран, Быйаҥ ойуун дьиэтигэр олорон, уохтаах кымыстан сүһүөҕэр оҕустаран, дьиэ таhыгар тахсан сөрүүкүү олордоҕуна, эмискэ быыра ох кэлэн быарыгар батары түспүтэ. Быйаҥ иҥиир ситиитин таттаран, өрө титирэстии түhээт, өй ылан: «Бу хайа өстөөҕүм кэлэн өлөрдүҥ?» – диэн хаhыытаабыта. Онуоха тыа диэкиттэн: «Боруку Омоллоон кэллим!» – диэн хаhыы иhиллибит. Быйаҥ уолаттарыгар: «Болугур ууhугар сылдьан, орой мэник уолу оонньоон Боруку Омоллоон диэн ааттаабытым, бука, кини кэлэн өлөрдөҕө буолуо, ситиhиҥ», – диэн баран тыына быстыбыт.
Омоллоон ыар буруйу оҥорон баран Бүлүүгэ күрээбитэ. Быйаҥ аймахтара, түөрт уонча киhини тардан, Болугурга кэлбиттэрэ. Омоллоону көрдөөн баран булбакка, өс ситиhэн, Боло Күүлэкээн кыра уолун Чааппара диэн тоҕустаах оҕону өлөрөн, сэптэрин хааннаан баран төннүбүттэрэ. Оттон Омоллоон Бүлүүгэ тиийэн саһан үс сыл олорон баран эргиллибитэ.
Оттон Хомуос эмиэ кыргыс үөрэхтээх да, майгытынан көрсүө. Күүhүнэн бэйэтин уйуттар диэбит киhилэрэ. Ол эрээри бэрдимсийэ сатаабат, көннөрү урууга, ыhыахха эрэ тустар. Ханна да барбат-кэлбэт. Сүөhүтүн-аhын үчүгэйдик көрөр, үлэhит киhи. Күүлэкээн эдэр ойоҕуттан төрөппүт үhүс уола Чоху уончалаах эрэ оҕо.
Хаһаактар, сүөhү хаамыытынан айанныыр буоланнар, бытааннар. Эккирэтээччилэр ыаллартан сураhан, ханна тиийбиттэрин билэ истилэр.
Хаһаактар Чаачыгый диэн сиргэ кэлэн хоммуттар. Аара олорор оҕонньор бу сарсыарда туран барбыттара, ырааппатахтара буолуо диэтэ. Ону истэн, Төҥүлү диэн киэҥ алааска тиийэн хоно сыттахтарына, түүн саба түhэргэ быhаардылар.
Аны тиэтэйбэккэ, тохтоон утуйа-утуйа, бытааннык айаннаатылар. Төҥүлү киэҥ алааhын илин саҕатыгар кэлиилэригэр, уһун сиппэрэҥ ардах түhэн барда. Ох саа кирсэ ардахха сытыйдаҕына, сымнаан, уунан, ырааҕы кыайан тэппэт буолар. Онон куhаҕан буолсу. Хаһаактар чокуурунан эстэр тимир саалара ардахха эмиэ моhуогурууһу.
Хараҥарбытын кэннэ, күүтэ түhэн баран, аттаах дьон хайдыhан, киэҥ алаас икки өттүнэн субуhан бардылар. Алаас иhигэр элбэх сүөhү ыhылла тарҕанан мэччийэ сылдьар. Сүөhүлэри анараа өттүлэринэн эргийэн, саҥата суох хомуйан, илин диэки үүрдүлэр, ол кэмҥэ хаһаактар харабыллара айдааны тарта.
