Зграя - страница 15

– На ім жа нават драпіны не засталося… Няўжо дубальтоўка іх спужае?

– Галоўнае, не як ці чым ты яго раніш, а хто гэта робіць. Паміж намі – тройцай, мной і табой ёсць сувязь.

– Значыць, я параніў белабрысага, калі выштурхнуў яго з акна?

– Упэўнены ў гэтым.

– Тады наступным разам я заб’ю яго.

– Наўрад ці ты яго пабачыш. Павер, яны баяцца цябе не менш, чым ты іх.

– Раскажы мне пра ваўкоў і воўчыя сны.

– У свой час. Спачатку паслухай іншую гісторыю.

Гісторыя пра апавядальніка

Хлопчык, назавём яго Іван, жыў у Беларусі на пачатку мінулага стагоддзя. Якраз у тыя часы, калі дзяржава чамусьці вырашыла, што чалавек можа пражыць без ежы. А таму сілай забірала ўсё да апошняй бульбіны. Ды й зямля ў тых мясцінах была дрэнная – мала карыснага расло на ёй. Адзін бур’ян. Ён і выратоўваў вёску. Бо траву елі козы ды авечкі, а пасля давалі людзям мяса і малако.

Іван жыў з маці і дзедам. Бацька яго некалі прыйшоў у іх вёску разам з польскім войскам, згвалціў маці Вані. І ад гэтай кароткай сувязі з’явіўся на свет хлопчык. І з дзяцінства яго ўсе ненавідзелі.

Мама Вані да яго нараджэння лічылася першай прыгажуняй на вёсцы. Усе казалі, што яна пойдзе замуж за заможнага чалавека. Можа, нават у горад паедзе. І дзяўчына таксама верыла ў гэта. Аднак гвалт і нараджэнне хлопчыка ўсё змяніла. А таму маці ненавідзела свайго сына больш за іншых вяскоўцаў. Адзіным чалавекам, які любіў Ваню, быў дзед.

Колькі памятаў сябе, Іван быў пастухом у полі. Яму трэба было не столькі глядзець за жывёламі, колькі адпужваць ваўкоў. Рабіць гэта было няцяжка – бярэш дзве драўляныя, гладка ачасаныя пласціны і моцна б’еш адна аб адну. Гук атрымліваецца падобным на стрэл і ваўкі пужаюцца.

Кожную раніцу Іван падымаўся да ўсходу, а клаўся спаць пазней за ўсіх у хаце. Не дзіва, што аднойчы хлопчык не вытрымаў і, выгнаўшы авечак у поле, заснуў. Ачуняў праз чатыры гадзіны ад мужчынскіх крыкаў. Вялікая зграя галодных ваўкоў напала на статак і загрызла трыццаць авечак. Вяртанне дадому праз усю вёску стала для хлопца сапраўдным выпрабаваннем. Нехта пляваў у твар, іншы біў смярдзючай анучай, а адна старая выліла на яго памыі. Дома на хлопца накінулася маці, узяла дубец і біла яго па нагах і руках, прыгаворваючы:

– Лепш бы цябе ваўкі забралі і з’елі. Нам бы менш ратоў карміць і вёска вольна б уздыхнула. Каб ты здох, нягоднік. Скажу старасце – хай прагоніць цябе з вёскі.

Адступіла яна, калі ад біцця яе рука знямела. Іван ляжаў на падлозе і плакаў. Не столькі ад болю, колькі ад невыносных слоў.

– Ціха, Ванечка, не трэба плакаць. Жыццё пераменлівае. Сёння яна цябе б’е, а заўтра палюбіць. Хадзем лепш да мяне – раскажу казку.

Дзед пагладзіў хлопца па галаве, падняў на руках і аднёс у ложак.

– Не плач, Ванька. Во бяда – ваўкі авечак пагрызлі. Ды колькі я жыву, года не было, каб шэрыя кагосьці не загрызлі. Людзі галадаюць і ваўкі таксама. Мы хочам жыць і яны Хочуць. Але калі малое ваўчаня не здолее забіць вялікага зубра, ніхто з роднай зграі не будзе кусаць яго за гэта.

Слёзы высахлі на шчоках Вані, ён уважліва слухаў дзеда.

– А ты бачыў нашага старасту? Да кіраўніцтва з горада ліслівы, нібы парасё ў маці цыцку выпрошвае. А як да сваіх адносіцца? Слова добрага не пачуеш! Ды й які з яго кіраўнік? У мінулым годзе адмовіўся збожжа купляць, якое можа на нашых землях расці. Сказаў: “І так пражывём”. Ён то пражыве, а мы – не. А сярод ваўкоў у зграі важаком становіцца заўсёды самы моцны і самы разумны. Той, хто ведае, як і дзе паляваць, куды ісці, каб паляўнічыя цябе не злавілі. Такім павінен быць сапраўдны кіраўнік. Не тое, што ў нас.