Ⴕართული ლექსიკონი. Ⴒექსტის ადაპტაცია თანამედროვე მკითხველისათვის – Ⴇამაზ Ⴋჭედლიძე - страница 48



Ⴃედაბერი – მოხუცი, დედაკაცი, ბებერი.

Ⴃედაბერებრი – დედაკაცური.

Ⴃედა ზარდლისა – ბაბაჭუა და ქსელი მისი აბლაბუდა, გინა ბუდე.

Ⴃედათ დიაკონი – ენკრატისი, ქალწულთ მონაზონთ უფროსი (სჯულის კანონში).

Ⴃედათ მოურავი – მეანი, ბებია, ყრმის ამქმელი.

Ⴃედაკაცი – ზოგადი სახელი მდედრთა, ხოლო პატივისცემით დედა ანუ ქალი.

[Ⴃედაკაცური] —

Ⴃედალი – დედათ ბუნებისა, მდედრი ცხოველი, ვითარ ოთხფერხი, მფრინველი, თევზი და მისთანათა. // განთჳსებით ეწოდების დედალსა ქათამსა (ნახე Ⴋამალი).

Ⴃედალოსი – ქრცვინი, ყარყუმის გუარია.

Ⴃედა მთურალა (მფრვ.)

Ⴃედამთილი – ქმრის დედა.

Ⴃედამძუძე – გამდელი, მზრდელი ქალი, მდაბიურად გადია, ხოლო კაცსა ეწოდების მამამძუძე და ლალა.

Ⴃედანი – ანდაზა წერის მოსწავლეთა. // პირველი დასაბამი წერილთა, მხატურობათა და მისთანათა,.

Ⴃედაქალაქი – სატახტო, სამეფო.

Ⴃედაშვილობა – რაჲსა მიმართობა დედისა შვილთადმი და გარემოქცევით (ნახე Ⴋამაშვილობა).

Ⴃედაწული – სახლობა, ჯალაბობა.

Ⴃედეული, დედისეული – დედისგან დარჩენილი ქონება მოძრავი, ხოლო უძრავსა ჰქვიან დედული, ვითა მამული (ნახე).

Ⴃედიდა – დაჲ დედისა,.

Ⴃედის ნაცუალი – მეორე ცოლი ვისიმე მამისა და არა მშობელი

Ⴃედობილი – დედის მაგიერი, დედად ხმობილი.

Ⴃედოფალა – თაგვის გუარია.

Ⴃედული – დედეული უძრავი ქონება, ვითა მამული – მამისეული.

Ⴃედუფალი, დედოფალი ქალი მეფა, ანუ მეუღლე მეფისა. // ქალბატონი. // დედოფალი ეწოდების მთავართა მეუღლეთაცა, ხოლო სხუათა დიდებულთასა – ბანოვანი, ქალთა მათთა გასათხოვართა – სეფექალი, სხუათა ჩინებულთა კაცთა ცოლთა – მანდილოსანი, გლეხთა დედაკაცთა – დიაცი და პატივისცემისათჳს – უსო და დიასახლისი.

Ⴃევი – მსოფლიურთა ზღაპართა შინა მოგონებული ცხოველი რაჲმე, ვითარ ცხენ-კაცი, გველაშაპი, ანუ იპოკენტავრი.

Ⴃევის სისხლი – ჯიგრის ფერი ფისი, რომლისამე ინდოურისა, ანუ ამერიკის ხისა, ხმარებული სამკურნალოდ და სამხატუროდ, წამლად.

Ⴃევნა – (ვსდევნი) უკანით მიდევნება მოსაწევნად და დასაჭერად, ანუ შეჭირვება. // (სდევს) ე.ი. თან ახლავს.

Ⴃევსურა, დევცეცხლა.

Ⴃეზი – მხედართ ფეხის ქუსლზე მიკრული რკინა ცხენის საჩხულეტი.

Ⴃეკანოზი – ათის თავი, ათთა ზედა უხუცესი, ეწოდების უპირატესსა მღუდელსა (ნახე Ⴎროტოპოპი).

Ⴃეკემბერი – უკანასკნელი თთვე წელიწდისა, ქრისტესშობისა, ანუ ტირისდენი (Ⴆოდიაქო ნახე).

Ⴃეკეული – ნახე Ⴃიაკეული.

Ⴃელამოტი – ხაჭო, რძე შედედებული, შეყველებული, ახალი უმარილო.

Ⴃელფინი – დიდი ზღჳს თევზი.

Ⴃენა – (ჰსდის) სლვა, მდინარება ნოტიოთა.

Ⴃენთი – თოფის წამალი, ანუ სხვა ნივთი ამფეთქებელი.

Ⴃერგი – ჭურთ უმცირესი ქილა (ნახე Ⴑაღვინე და Ⴛური).

Ⴃერეფანი – სახლთ წინ ზედმობმული ჭერი უკედლოდ დახურვილი (ნახე Ⴃაეფანი).

Ⴃესპანი – ელჩი (ნახე Ⴋოციქულთან).

Ⴃეტი – დარაჯა, შორით მხედველი (ნახე Ⴃარაჯასთან).

Ⴃვირე, დირე – ტივის ხე, გაუთლელი ძელი (ნახე Ⴞესთან).

Ⴃვრინი, დრვინი – ფრიად დაბალი და ბოხი ბანი გალობაში.

Ⴃვრიტა – მაჭკი, ცხურის წელია ერთი, ყველის შესადედებელი.

Ⴃია – ზევსი, პლანეტი (ნახე Ⴚთომილთან).

Ⴃია, დიად, დიაღ, დიამცა, დიაღამც – ზმნისზედანი დამტკიცებითნი.

Ⴃიადი – ფრიად მრავალი.

Ⴃიადიმა – სამეფო გჳრგჳნი.

Ⴃიათიკა – აღთქმა, ანუ ანდერძის წიგნი.

Ⴃიაკეული – მდაბიურად დეკეული, წლის ფური უშობელი (ნახე Ⴆროხასთან).

Ⴃიაკონი – თანაშემწე მღუდელისა, უპირველესსა მათსაეწოდების მთავარდიაკონი, ხოლო მონაზონად შემოსილსა – არხიდიაკონი და იეროდიაკონი, ეკლესისას შინა მკითხველსა – კერძო დიაკონი და ჳპოდიაკონი, რომელთაცა მსოფლიონი უხმობენ ზოგად დიაკვანს.

Ⴃიასახლისი – ქალი სახლში უფროსი, ანუ სახლის პატრონი.

Ⴃიაღ, დიაღამც – ნახე Ⴃიად

Ⴃიაცი – გლეხის დედაკაცი.

Ⴃიაცური —

Ⴃიბა – ფარჩა მძიმედ ნაკერი, ანუ ნაქსოვი ოქრომკედითა.

Ⴃიბლიგი – ნახე Ⴃუგლუგი.

Ⴃიდად – დიად, ფრიად.

Ⴃიდადშვენიერება – ფრიადი შემკულება.

Ⴃიდგუარი – საბატიოს გუარისა, წარჩინებული გუაროვნობით.