Ⴕართული ლექსიკონი. Ⴒექსტის ადაპტაცია თანამედროვე მკითხველისათვის – Ⴇამაზ Ⴋჭედლიძე - страница 55

Ⴅალი – გარდასახადი, ვახში, ვახჩი. [Ⴂარდახდა ცის ვალისა; ცის ვალი დედამიწას არ შერჩება].

Ⴅანი – სადგომი, ბინა.

Ⴅაჲ – ხმა სავაიებო.

Ⴅაჲმე, ვამე, ვამი – იგივე.

Ⴅაჲ შენი ბრალი – შენ მებრალები.

Ⴅაჟი – წული, ძე შვილი.

Ⴅაჟინა – ხილთ წვენი შაქრითა ან თაფლით შეზავებული.

Ⴅაჟკაცი – ახალგაზრდა მამაცი.

Ⴅარ, ხარ, არს – ზმნა არსებითი, ზოგგან ლესთა გასაწყობად დაუდვიათ; ვარიმე, ხარი შენ.

Ⴅარაგი – ნამგლის გნდე.

Ⴅარაყი – ქანდა.

Ⴅარგა – სახმარია, გამოდგება.

Ⴅარგისი – გამოსადეგი.

Ⴅარდი – ხე.

Ⴅარდის ზეთი – გამონახადი ვარდის სინოტივე, სუნნელი.

Ⴅარდისუბანი – სავარდე ადგილი.

Ⴅარდის წყალი – ნადუღი ვარდისა.

Ⴅარდკანაფა – თმიანა, ქარაძენძა.

Ⴅარდკაჭაჭა – (ბალ.).

Ⴅარდკოხა, ვარდგოხა – ქუნთრუშა.

Ⴅარდობის თვე – მაისი (ნახე Ⴆოდიაქოსთან).

Ⴅარვარი – (ვარვარებს) ლაპლაპი, უკომლოდ ნთება, წითლად ჩენა ალისა და ნაკვერცხალთა.

Ⴅარზი – მახვილი (ცელივით).

Ⴅარია – მოზდილი მართვე შინაურთა მფრინველთა: ქათამთა, ინდაურთა, ბატთა, იხუთა და მისთანათა.

Ⴅარია – მომცრო სადღვებელი.

[Ⴅარისი] —

Ⴅარმანდი – ანაფორა, პალეკარტი.

Ⴅარსიმი – დალაქი, თავისა და წვერთა მპარსველი.

Ⴅარსკულავი – ზოგადი სახელი მნათობთა ცისათა, ღამით ხილულთა.

Ⴅარსკულავედი – სამოსელი ხალასად ნაკერი.

Ⴅარსკულავთმრიცხველი – ასტრონომოსი.

Ⴅარსკულავკრებული, თანვარსკულავედი – რაოდენნიმე ვარსკულავი ერთად მდგომნი ცასა ზედა, რომელნიცა მიმსგავსებითა ცხოველთა, ანუ ნივთთა უწოდებიათ მათითა სახელებითა, ვითარცა 12 ბურჯნი ზოდიაქოსანი, კუალად ხომლი, გჳრგჳნი, ანუ ცხენის ნალი, დათვი, რომელსაცა მსოფლიონი უწოდებენ რვილად, და სხუანი.

Ⴅარსკულავმორბედი – ტატანი, ღამით მფრინავი ვარსკულავი.

Ⴅარშამანგი – თავმოსახვევი მანდილი, საბურველი, ანუ ბეჭთა ჩამოსაფარები სამხრე, ბარტყულა.

Ⴅარცლი – მცირე ნავი, ანუ ცომის მოსაზელი ბურეჯი. // ხონჩა, ტაბაკი.

Ⴅარძმი – უარის თქმა (ვერა ძმავ!).

Ⴅარხვი – ხოლო ზოგგან ფენიქსის მაგიერ დაუდვიათ (იხილე Ⴋუნ).

Ⴅარჯი – ქოჩორი კაცტა (ნახე Ⴇმასთან). // მიმსგავსებით იხმარების შეფურცვლილთა ხეთათჳსცა.

Ⴅარჯოვანი, ვარჯოსანი – ქოჩრიანი.

Ⴅარჯისი, ვარჯიში – ვარჯისობა (ვვარჯისობ) ხელოვნება, ზეპირება.

Ⴅასილისკო – ერთგუარი გველია გესლიანი.

Ⴅასხება – (ვავასხებ) დავალება, ვალის მიცემა, (ვივასხებ) ვალის არება, ანუ ნათხოვრად მიღება.

Ⴅასხებითი – ნაცუალგებითი, ურთიერთარსი, რაჲსამიმართობითი.

Ⴅასხი – Ⴅახში ნახე.

Ⴅაქილი – ვექილი, თანამოსარჩლე სამსჯავროთა შინა ფასით (Ⴑჳნდიკოსი ნახე).

Ⴅაშა-ვაშა! Ⴅიშ-ვიშ! Ⴅახ! Ⴅახაქ! – შორისდებულნი ესე ჰნიშნვენ ანუ საწადელის მიმთხვევასა, ანუ მუქარასა, აგდებასა იშნის მოგებასა და სხ. // ზოგჯერ ვიშ, იშ, ვახ! იხმარებიან ნაცუალად ვაჲ, უჲ ან უშ!

Ⴅაშკარანი – ზოგადი სახელი შთასადებელთა ჭურჭელთა ნაქსოვთა, ანუ ტყავისათა, ესენი არიან: ბალანტი, გუალაგი, გუდა, ველავარაკი, თალია, თალისი, მაფრაშა, მანდიკი, მახალი, მახალიკი, პარკი, საცალო, ტომარა, ქისა, პავარაკი, საქუფთე, ურნატა, ტუნკია, ჩახვი, ჩალთა, ანუ შალითა, შულდაკი, ხალთაგუდა, ხურჯინი, აბგა, ჯალდანი, ჯუზდანი გინა ამიანური.

Ⴅაშლატამა – გარედამ ჰგავს ვაშლსა, ხოლო შიგნიდამ არს ატამი მისის კურკითურთ.

Ⴅაშლი – ცნობილი ხილი, რომელიცა არს მრავალგუარი: თურაშაული, მაჟალო, ხომალდური.

Ⴅაშლის ხე – (ხე).

Ⴅაშტი – ეპივატი, მხედარი, მოლაშქრე.

Ⴅაცი, ვაციკი – მამალი თხა, ბოტი (იხილე Ⴇხასთან).

Ⴅაცირემი – ხარირემი, ანუ ჯიხვი.

Ⴅაცისწვერა – (ბალ.).

Ⴅაჭარი – საქონელთ მოფარდული.

Ⴅაჭრობა – საზოგადოობა ვაჭართა. // მოფარდულობა, აღებ-მიცემა.

Ⴅაჭრობა – (ვვაჭრობ) მოფარდვა და განფარდვა სავჭროთა.

Ⴅაჭრული – საკუთნავი, საფერი ვაჭართა.

Ⴅახ! Ⴅახაქ! – ნახე Ⴅაშა!

Ⴅახმი, ვახმიათი – ეკლესიის შეწირული მამული სარგოს მომცემი, ვითარ სახლნი, ვენახი, სახნავი, მტილი, კაპილიონი და მისთანანი.