Олох олоруохпут, ырыа да ыллыахпыт.
Мин эйигин «холбоһуох» диэтэхпинэ,
Тэбэнэттээхтик күлүмэ, дьиибэргээмэ.
* * *
Мин холус, мин сэмэй ыҥырыыбар хоруйдаан,
– Хаһан? – диэт, төбөҕүн санньытан,
Кыбыстан турбутуҥ бу баар санаабар,
Эйигин ахтар мин сырдык чаастарбар.
Күннээх Сэргэлээх алардара, сыһыылара
Ыччат ырыатынан күйгүөрэ турбуттара.
Биһиги эдэр сааспыт дьикти романтиката –
Афишаҕа тэлээрэрэ Чапаев буурката.
Эн, нарын киһи, кыбыстыбыт санааҕар
Кытара кыыспыттара эдэркээн иэдэстэриҥ.
Аһаҕас уолуктаах комсомольскай куоптаҕар
«КИМ»-иҥ значога хамсыы илигириирэ.
Умнуом дуо эн кыргыылаах баттаххар
Дэлэгэйдик тохтор ол күн саһарҕатын,
Маҥнайгы таптал аан бастаан уһуктан,
Эн сүрэҕиҥ: «Хаһан?..» – диэн саҥарбытын?!
* * *
Мин ааспыт олохпун эргитэ санаатахпына,
Эн тураҕын мин хараҕым иннигэр.
Мин эдэр олоҕум хас биирдии күнэ
Мин тапталым килбиэнинэн киэркэйэр.
Биир хомолто куруһа, биир үөрүү мичилэ
Эн биһиэхэ иккиэммитигэр тосхойор:
Үөрүүбүт үгүс – икки киһиэхэ тиксэрэ,
Иккиэ буоламмыт хомолто хоппот.
Эйигин, мин олоҕум сырдык аҥаарын,
Илдьэ сылдьабын сүрэхпэр иҥэрэн.
Эйигинэ суох сатаан санаабаппын
Ааспыппын,
бүгүҥҥүбүн,
кэлэрбин.
СААСКЫ КИЭһЭ
Чэлгийэн эрэр чараҥ лабаатыгар
Киирэр күн килбиэнэ түстэ.
Сыһыы саҕатыгар күөх от сыта халыйар.
Кэрэ да киэһэ.
Өрүскэ
Хойутаабыт хаастар хаһыытастылар.
Кэрии тыаҕа кэҕэ саҥата
Чугаһаан кэлэр, ыраатар.
Кулууп таһыгар кыргыттар ылластылар
Сайын туһунан, таптал туһунан.
…Хонууга тураммын, хомойо санаатым
Уон аҕыстаах уолан буолбатахпыттан.
* * *
Урут төрөөбүттэр поэзия кэрэтин,
Биһиги, билиминэ улааппыппыт,
Ойуулуур идэҕэ эмиэ үөрэммэтэхпит,
Музыкаттан төрүт да маппыппыт.
Оттон бүгүн түөрт саастаах саха киһитэ
Пушкин поэматын өйүттэн аахта,
Бетховен сонататын сэттэлээх эдьиийэ
Уон тарбаҕынан оонньоон сыналытта.
Итини истэ-истэ, ким саарбаҕалыаҕай
Биһиги ыччаппыт үрдүк аналлааҕар?
УЛУУ НОРУОТ СҮРЭҔИН СЫЛААһА[3] Советскай норуоттар кэргэннэригэр
Сахам тыла барҕара сайынна:
Сахалардыын сахалыы кэпсэттэ
Евгений Онегин – Нева ньургуна.
Татьяналыын комсомолка кыргыттар
Чараҥҥа нарыннык ылластылар,
Алаас аайы Ленскэй арията
Сахалары уйадыта дуораһыйар.
Улуу Пушкин лыҥкынас ырыата
Сахалыы сатараан тарҕанна.
…Толстой Анната ыар трагедиятын
Мин төрүт тылбынан муҥатынна.
Революция өргөстөөх тыллааҕа
Маяковскай сахалыы саҥарар.
…Улуу норуот сүрэҕин сылааһа,
Күн санаата сахаларга сыдьаайар.
БИһИГИ НЬУКУЛАЙБЫТ
(Оҕонньор олоҕуттан үс түбэлтэ)
Аҕыс уон сыл кыстык хаарын
Ким кыайан күрдьүө баарай!
Чахчы бааччы кырдьыбыт
Биһиги Ньукулайбыт.
1
Былыт саппыт былыргытын
Оҕонньоттор кэпсииллэр.
– Ыраахтааҕы, баай былааһын
Ыар кэмигэр, – дэһэллэр,
– Тыаны, ууну мамырыйан,
Талбытынан дьаһайан,
Бу сир бастаах сиһэ буолан,
Аҥаардастыы аатыран
Улуу кулуба оҕото
Уордаах тойон олоорто.
Кини диэтэх уу ньуурун,
Уоттаах хараҕын утаран,
Туруулаһан кэпсэтэр,
Дьохсооттоһон мөккүһэр
Биһиги сирбитигэр
Икки атах суоҕа, – дииллэр.
Ханнык диэбит хардааччылар
Уоттуун-күөстүүн умуллаллар,
Бэл-бэл диэтэр иһээччилэр
Толлор, куотар үһүлэр.
Оччолорго бу Ньукулай
Отут уолан саастааҕа,
Сытыы, модьу, кус быһый
Сылгыһыт уола ааттааҕа.
Арай биирдэ уордаах, улуу
Тойон аатын ааттааннар,
Күөн көрсө диэн арҕаа улуус
Ааттаахтара мустаннар,
Ат сүүрпүттэр,
Онно туран
Биһиги Ньукулайбыт
Сүүрдүбүт ата кыайтаран,
Быдан хаалан тахсыбыт.
Кыһыытыгар уордаах тойон
Таптыыр атын кырбаабыт,
Оннооҕор ордук уордайан
Ньукулайга хайыспыт.
Өксөкү курдук үөгүлээн,
Хахай курдук хаһыытаан,
– Сыакаар! – диэн үөҕэн, сэмэлээн,
