Сынньан барбыт, куолутунан.
– Онуоха, – дииллэр, – Ньукулай
Олох диэн уолуйбатах.
– Оргууй! – диэбит. – Тохтоо, туолуй!
Мин атаҕым кыайтарбата.
– Тыллаах-өстөөх… Абаккабын
Көрдүгүөт-көрбөтүгүөт… –
Харса суох кулаан барбыт…
Ньукулай холку үһү.
Тайаҕынан сырбаппытын
Тайаҕын тосту саайбыт,
Куортугунан далайбытын
Куортугун былдьаан ылбыт.
Күрдьүөттэһэн туран баран
Тойон хат санамматах,
Киһи эрэ буоллар кыайан
Кини иннин ылбатах.
Ол иһин харса хааныттан
Уон улуус дьулайбыта,
Албан аатын ойуун ааттаах
Кырыыска туруорбута.
Уолан дьоннор үөскээбиттэр
Онтон ыла улууска,
Баайдар да син дьон эбиттэр,
Туруулаһан турдахха.
Оччолорго отут саастаах
Уолан киһи эр бэрдэ –
Ньукулайбыт хандалыттан
Тайҕаҕа күрээбитэ.
Ол бэйэтэ, сыл-хаар моҥоон,
Оҕонньор аатырдаҕа,
Олорбут дохсун олоҕо
Остуоруйа буоллаҕа.
2
Аҕыс уон сыл кыстык хаарын
Ким кыайан күрдьүө баарай!
Чахчы бааччы кырдьыбыт
Биһиги Ньукулайбыт.
Бодойбо хааннаах күннэрин
Көҥүл норуот умнубат,
Ол күннэр киэҥ күүрээннэрин
Өтөр-өтөр ахтыбат.
Баһан ылар көмүһүнэн
Аатырбыт Өлүөнэҕэ
Соҕотох Барон
[4] тойон этэ
Уонунан бириискэҕэ.
Уһуга суох кыһалҕаҕа
Саллар сааһын баратан,
Угаардаах, сииктээх шахтаҕа
Барон баайын хаҥатан,
Отут тыһыынча үлэһит
Көлөһүнүн тоҕоро,
Аччыктаан, үлэ ыарыттан
Муннук аайы тоҥоро.
Сууйар баһыы көмүстэрэ
Соҕотох барон сиэбигэр
(Оччотооҕу сокуон сиэрэ!)
Кэпсэтиитэ суох киирэр.
Сиҥнэн эрэр симиэбийэ,
Бадарааннаах бараактар,
Тыһыынчанан аҕа, ийэ
Тыыннаах эрэ олоортор.
Үлэһит муҥун, эрэйин
Аймах дьоннуу үллэстэн,
Үлэһит норуот сиэринэн,
Биир санаанан, сүбэнэн,
Нуучча, саха, эбээн бары
Олоорторо буккуһан.
«Эн-мин» дэһии, омуктаһыы,
Атааннаһыы диэн суоҕа.
Онно баара бараак аайы
Ленин сырдык кырдьыга,
Ол кырдьык сылаас сыдьаайа
Сүрэх аайы тиийэрэ.
Улуу кырдьык баттал төрдүн
Ыйар, дьоҥҥо өйдөтөр,
Батталы кыайар, дьол көрдүүр
Охсуһууга үөрэтэр.
Өлүөнэ хааннаах күннэрин
Көҥүл норуот умнубат.
Саас этэ. Тайҕа үрдүнэн
Дьыбар түһэн турбута.
Уонунан тыһыынча бар дьон –
Оҕо, дьахтар, оҕонньор
Эрэйдэрин этэн туран,
Чэпчэтиини модьуйар
Эйэлээх демонстрация
Надеждинскайга тиийэр.
…Саа тыаһа… этиҥнии сааллар…
Ыһыы-хаһыы… Дьон сиҥнэр.
Сир, халлаан –
барыта хаан!
Хаантан тоҥ муус ирбитэ.
…Ол күн, хаанынан суруллан,
Остуоруйаҕа киирбитэ.
Ол Бодойбо тоҥ буоругар,
Хахсаат халлаан анныгар
Биэс сүүс ньургун доҕор дьоно
Хааҥҥа устан сыттаҕына,
Хааннаах уолан сөҥөн туран
Хабырдык хабырыммыт,
Өлбүт ол дьон ааттарынан
Сахалыы андаҕаммыт.
– Өс-саас! – диэбит, – обот соллоҥ
Батталлаах баай үөрүгэр!..
Ол киһини көрбүт дьоннор:
– Ньукулай этэ, – дииллэр.
Бар дьон сүрэҕин сойуолуур
Ыраахтааҕы буулдьата
Тыҥаан турбут улуу тулуур
Сыабын дьэ алдьаппыта.
Хаайан турбут халыҥ мууһу
Ол күн сүллэр этиҥэ
Хамнаппыта, сайта үһү
Бүтүн дойду үрдүнэн.
Атын буолан төннүбүтэ
Ньукулай ийэ сиригэр:
Кинини кытта кэлбитэ
Ленин модун кырдьыга.
Ол бэйэтэ, сыл-хаар моҥоон,
Оҕонньор аатырдаҕа,
Олорбут дохсун олоҕо
Остуоруйа буоллаҕа.
3
Аҕыс уон сыл кыстык хаарын
Ким кыайан күрдьүө баарай!
Чахчы бааччы кырдьыбыт
Биһиги Ньукулайбыт.
Бассабыык Ньукулай аата
Гражданскай сылларыгар
Кыһыл сэрии тыалын кытта
Уон улууска тарҕанар.
Билиҥҥэ диэри өйдүүллэр
Буденовка хортууһун
Үрүҥнэри титирэтэр
Кыһыл уоттаах сулуһун.
Советскай былаас бастакы
Ыар, тыйыс сылларыгар
Хоһуун ревком сут дьыллары,
Өстөөх өһүөнүн кыайар.
Махтанар дьон кэпсээнигэр
Эн сир аайы истиэҕиҥ
Өстөөхтөрү киэр сиппийэр
Кини тимир миинньигин.
Ол иһин отут сыллаахха
Бандьыыттар, баайдар мустан,
Атыыр бассабыык ааттааҕын
Сайылыырга быһаартар.
