Хараҥанан балыйтаран хара дьыала оҥоһуллар. Бүгүн түүн кимиэхэ үөмпүтүн, онто бөтө бэрдэрэн, хара дьайга хардарбакка хаалбытын ким да оонньоон билбэтэх. Бу хара дьиэ иһиттэн тахсыбат хара дьай хаһааҥҥа диэри салҕаныай? Ама, туох да буолбатаҕын курдук тутуспутунан олоруохтара дуо? Хас күн, хас ый, хас сыл?
Дьахтар баттаммыта, кини аҥаардастыы атаҕастаммыта сонун үһүө.
Сүүрбэ биирис үйэ дии-дии киһи тэҥ быраабын туһунан кураанаҕы куолулаан хаһыат сирэйин барыыллар, тэлэбииһэртэн лэбэйдииллэр, араадьыйанан айдаараллар. Патриархат үйэтэ бириигэбэр буолбута. Онон бүтэр.
Кыра аайы кыйахаан, эр дьоннорун сулуйан бэйдиэ ыытааччылар маннык хара иитигэр киирдэллэр, туох диэ этилэрий? Дьиҥнээхтии атаҕастаммыт дьахтар ах барар. Кини барытын тулуйуо. Чахчы БАРЫНЫ тулуйуохха сөп дуо?
Халадьыастар бу түүн харахтарын симпэтилэр. Сарсыарда тугу да саралаабата. Оҕонньор мэлдьи буоларыныы хотонугар таҕыста. Һуура төлөпүөнүнэн сураһа сатаата. Һуой, ити уолаттар ханна тиийэн хааллахтарай? Кини куһаҕаны санаабат. Куһаҕан ону билэр. Саныаҥ эрэ кэрэх, эн ыыргар ыалдьыттыа. Кыыһын сүтэриэҕиттэн барыны-бары аньыыргыыр. Оҕото эрэйдээх ыарыһаҕа биллэр этэ. Ол да буоллар, күҥҥэ көрдөрбүт биир оҕоҕуттан матарыҥ иэдээн. Хас сыл ааста – ол аһыы арыый эрэ мүлүрүйбүт. Ол саҕана түүл бөҕөтүн түһээбит эбит. Кэлин бииртэн биири санаан кэлэн, салгыы-салгыы ууран иһэн, куһаҕан буолуохтааҕын сибикитэ син эрдэ биллибит эбит диэбитэ. Билбитиҥ иһин хайыаҥый, халыйан кэлэр хара суолу халбарытар кыаҕа суоҕуҥ кэннэ. Туох ааттаах куһаҕан туһунан хара сарсыардаттан санаатаҕай. Ити оҕонньорго быктар эрэ – били ньимиликээн бэйэтэ биирдэ төлө биэриэҕэ. Киһи эрэйдээх бэйэтин хайдах сатыырынан харыстанар. Санаабатаҕыҥ-саҥарбатаҕыҥ аайы ТУОХ ЭРЭ тумнар үһүө. Бэйи, били оҕонньор көрбөтүгэр сүрэх эминэ иһиэххэ. Хааччына… Киэр, киэр, мин санаабатаҕым, эгэ, саҥарыам дуо.
Дэриэбинэ курдук дэриэбинэ. Кириминээллээх киин сири киинэҕэ эрэ көрөллөр, истэ-истэ саллаллар. Кинилэргэ наай гыннар итирэн эҥин-дьүһүн буолуохтара, дьиэ иһинээҕи айдааны аахсыллыбат даҕаны. Сопхуос эстэн, кэм кыанар өттө куорат диэки көһөн, манна чуумпу. Ол эдэрдэри дьиэ тутан да биэрэн туппаккын. Икки атахтарынан куоталлар, бу чуумпуну, дьэ, кинилэр сирэллэр.
Сопхуос эҥин тутуута номнуо эргэрэн, сир-буор буолан эрэр. Хотон дьардьамалара үйэ-саас тухары ол үчүгэй кэмнэргэ пааматынньык буолуохтуу өрө хороһон тураллар. Ыанньыксыттар дьиэлэрин, арыы буунун эҥин көтүрэн туһаҕа таһаарбыттара ыраатта. Арай, ити үүт умуһаҕа ордон тураахтыыр. Хата, оҕо аймах ону өҥөҥнүүр. Саһарга эҥин ааттаах дойду буо онтуҥ.
Влас суолу быһа утуйан били дойдуга тиийбитин билбэккэ да хаалла. Улуус киинэ диэтэххэ, улахаммыт да баар эбит. Уот ааныттан атыҥырыы көрдөҕө үһү. Бу диэки сири-уоту кини көрө илик. Тутуулара, бэл, киһи уҥуохтара олох атыттар. Хаһан кини үөрэниэй, күнтэн күн олоруохтаах сирим диэн эйэлэһиэй? Манна да син дьон курдук дьоннор олороллор ини. Маннааҕы уолаттары сорохторун билэттиир. Манна милииссийэ, онно милииссийэ – син биирдэр ини.
Агашата саҥата суох атаарбыта. Хайдах эрэ. Атыннык ааттыан билбэт. Мэлдьи биир, бэл, бүрүчүөскэтэ уларыйбат кэргэнэ ити майгытынан тугу ситиһээри гынара буолуой? Милииссийэлээн бүт диир бойкуотун оҕото эбитэ дуу? Влас диэн милииссийэтэ суох хайаан сатаныай. Иһэ-таһа милииссийэ диэн кини. Бөх диэн көрдүннэр эрэ. Бөхтөн бу сири ыраастыырга анаммыт инилэр кинилэр. Бүрүчүөскэ… Арай, куоракка кэлбитэ, Агашата баттаҕын кырыйтаран көрүстүн? Чэ, чуолкатын даҕаны. Эс, кини кэргэнэ оннук буолбатах. Кини Агашатыгар эрэнэр. Ол оннугар бэйэтигэр эрэммэтэ буолуо. Били дьыалаҕа. Атыҥҥа баҕас Влас эппиэт киһи.
