Ньуу-ньаа буолан барыыларын саҕана биир оҕонньор тиийэн кэллэ.
– Оҕолоор! Прасковья Ивановна манна олорор дуо? – бачча киэһэ хайалара балайданан кэллэҕэй.
– Ким, ким?
– Прасковья…
– Аа, Бороскуой дуо?
– Во, во, кини.
– Оттон эн ким буолаҕын?
– Ээ, эһиги миигин билбэккит. Маппый диэммин. Бу дойдуттан барбытым түөрт уонча сыл буолла. Огдооботуйан, олоҕум огдолуйан бу диэки кэлэн хааллым. Бороскуой эмиэ соҕотох дии? – оҕонньор эргэлээх хараҕар эрэл кыыма кыламнаан ылла.
– Дьэ, соҕотох доҕор. Хата, кытаат, кытарчы көр, – Сандал ыгылла-ыгылла күлэрин кыатана сатаан хардьыгыныырын быыһыгар.
Оҕонньор биллэрдик содьороҥнуур. Арааһа, быратыас атахтаах быһыылаах. Онтун умнан, түөрт уон сылы түөрэ көтүөхтүү түөрэҥэлии турда. Бороскуой тиэргэнигэр биирдэ баар буолан хаалла. Ыт өрө баһыгырыы түстэ. Сотору Бороскуой ытын буойар саҥата иһилиннэ. Уот умайда. Итини барытын маннааҕы дьон манаан ахан турдулар.
Онтон эмискэ Бороскуой уота ньимис гынан хаалла.
– Эйии, тоҕо соторутай. Кырдьаҕастарыҥ шустрайдар ээ, – Дьаллай Дьааска дьаллаҥалыыр уочарата буолла.
– Момуойуҥ да сүрдээх буолуо, – аны Тайах Дармыдыан олбуор киэргэлэ төбөнү хаадьылаата.
Момуой да хаһан эрэ ойохтооҕо. Иик-саах тоҕобун, күҥҥэ бачча биэдэрэни таһаарабын, оччо бөҕү уматабын диэн киһи аайы муҥатыйара. Биир оҕус таһаҕын саҕа бөх чабычаҕын тоҕорун улахан сах гынан байара. Бөхтөн сылтаан ойоҕун тойон үүрэн кэбиспитэ. Туох баар ордук малын, таҥаһы-сабы таһааран уматаат, ол ойоҕун умна охсубута. Онтун билигин куһаҕан түүл курдук саныыр быһыылаах.
Ити кэннэ Yүлүйэ дьиэтигэр киирэ сырытта. Уота баран хаалбыт. Били, эрэйинэн холботторбут уота. Барардыы бардаҕа. Ол да иһин Бороскуой ааһан иһэр мас атах аайы аатын алдьаттарбат эмээхсин буолуохтаах этэ.
Тахсыбыта – айдаан бөҕөтө. Мэнээк Микиитэ сирэйэ-хараҕа турбута сүр. Момуойу чуут охсо сыста. Төбө төкүнүйэн хаалбыттыы көстүбэт буолла. Онтон үлүбүөй дайбаһыы саҕаланна. Тиҥиргэтиһэн ыраатыахтарын, куһаҕан Евсиков туура барыларын тэлгэтэлээн кэбистэ. Киниэхэ холоотоххо биһиги дьоммут тииҥ курдук буоллахтара. Момуой дьиэтигэр куотан киирбит эбит – саах тэллэйэ түннүгүнэн көстөр. Кыайбыт-хоппут Акулов сэлээппэ диэки туһаайан сутуругун көрдөрдө уонна биирдэ-иккитэ үктэтэлээн боруҥуй иһигэр киирэн сүтэн хаалла.
Сити кэмҥэ тыалырда. Баарыҥҥы дуу этиҥи иитэр былыттар эмиэ эргиллэн кэллилэр. Мас-от суугунас буола түстэ. Yүлүйэ дьиэтигэр куотта. Сонно тута тыал өссө күүһүрдэ, тыас сүрдэннэ. Халлаан биирдэ чаҕылыс гыммытыгар Момуой сэлээппэтин омооно түннүгүнэн көстөн ылла. Ардах, дьэ, курулаппат дуо. Тэлгэнэн сыппыт дьон тиллэ охсон үрүө-тараа тарҕастылар. Өтөр бэттэх көрбөтөх дохсун самыыра буолла. Муора чугаһыгар арай маннык этэ. Айылҕаҕа туох эрэ кэһиллибит быһыылаах.
Ардах хайдах саҕаламмытын курдук эмискэ аһынна. Yүлүйэ, дьэ, утуйардыы тэринэн эрэн, түннүк диэки өссө биирдэ кылап гыммыта – кини олбуорунан тирэхтэнэн хайалара эрэ ааһан эрэр. Сүүрэн тиийэн көрөөччү буолбута – баарыҥҥы оҕонньор эбит. Эрэйдээх үүрүллүбүт быһыылаах. Yчүгэй куотааһын эбит – кус сыгынньах, мас атаҕын күндү мал курдук түөһүгэр сыһыары туппут. Па да па! Бу сааты-сууту алҕас көрөн кэбиһэн иэдэйдэҕин.
-6-
Эдэр оҕолор туох буолуохтарай – дөйө түһэн баран, сииги сиик диэбэккэ уулуссаны мээрэйдээн мэнээк хаама сырыттылар. Уонна холуочук да соҕустар. Ардах кэнниттэн бырдах хойдубут. Балай үөннэр Дьаллай бэлэм айаҕар чоп гына түһэллэр. Онтун ыйыстан иһэр, харан суолу быһа сөтөллөртөн ордубат. Кумааҕы буоллаҕына куолута бүппэт.
