Таайбараҥ - страница 11



– Таптаабатах эрэ киһи… – мэлииппэ кэриэтэ мээрилиирэ.

Чахчы уонна таптаабатаҕа. Сүрэҕэ син күлүүстэммитэ, бэйэтэ бүтэйиэҕинэн бүтэйбитэ. Ол бэйэлээх кириэппэскэ ким чугаһыай. Холонон көрөөччүлэр бааллара да, бары хайдах эрэҕэ дылылара. Кэһэйбитэ бэрт буоллаҕа. Эрдэммитэ да аахсыллыбат. Дьонтон эрэ хаалсымаары эрэйдэнэ сатаабыта да, кини да тулуйбатаҕа, киниттэн да кэһэйбиттэрэ. Бу – сүрдэнэ сылдьар кэмэ этэ. Анна Афанасьевна эттэ-тыынна да сокуон. Тимир дьахтар, чуолкай дьахтар диэн кини. Хамаандалыахтаах, барыта кини этэринэн буолуохтаах. Инньэ гынан, дьүөгэлэрин кытары тэйиппитэ. Киһини истэр аат диэн суох, барытын кини билэр аатырар, сокуонтан ураты тугу да билиммэт дьахтары ким тулуйуой. Үчүгэйэ диэн кини өйүнэн барытын өйдүүр. Билигин кэлэн уларыйыа дуо. Уонна дьон толлоро туох куһаҕаннаах үһү. Иһигэр эрэ өтөн киирбэтиннэр, дьиҥ бэйэтин эрэ таарыйбатыннар. Дьиҥ бэйэлээх эрэ суох, иһэ-таһа барыта таастыйбыта дуу?

– Эйигин мин мэлдьи санааччыбын ээ.

Саҥатыйбыт доҕоро сирэйин эрэ салаабат. Ким итэҕэйиэн тыллаһа олороро буолуой?

– Оннук буолбаккаҕын…

– Эн итэҕэйбэккин дуо?

Оттон эн итэҕэт ээ, дьахтар өйүн баайар судургу. Аны кэлэн тылынан эрэ оонньоохтуур буоллаҕыҥ. Билиҥҥи Аанчыгынан хайдах оонньуургун, дьэ, көрүллүө.

Анна Афанасьевна киһитин саҥата суох одуулуур. Эйигин дьөлө үүттүөхтүү быһыччы көрөрө, этиэхтээҕин этэ охсоору гыммыттыы сылыбыратан саҥарара, туох баар туттара-хаптара олох уруккутунуу. Арай былдьырыта былдьаммыт. Кырдьарын кырдьыбыт, хайдах эрэ харааран, иинэ хатан хаалбыт. Эр киһи эрдэ кырдьар эбит. Күүһүн-уоҕун эрдэ бараабыт аанньа буолуо дуо. Бэйэтэ да бэрт үһүө. Омос көрдөххө эрэ эдэрчи. Ити киһитэ устар күнү быһа сирэйин өрө мыҥаан олорон көстүө да суоҕу көрөр ини. Хас сурааһын хайдах суруллубутун үөрэтэн үөрэттэҕэ. Кини да урукку Аанчыгы кытта тэҥнээн эрдэҕэ. Мылтай-болтой өһүргэс уонна өһөс кыыс сорҕотун да тимир-тамыр, дьиппэ дьахтартан була сатаан эрэйдэннэҕэ. Тыла минньигэһэ дьикти. Суоҕу да баар гына хараҕар көрө оонньуур бэйэкэтэ дуу? Аны кэлэн романтига киирдэҕэ. Эр дьону эҥин элэмиэн эрэ курдук саныыр Анна бу киһи эйэҕэһин-сайаҕаһын, санаатын барытын толорорго бэлэм курдугун кэмиэдьийэҕэ холуохча. Киниттэн атын үөрүө эбит, бэлэм эллэммит, сиэр-майгы өттүнэн, дьэ, сиппит, идеальнайа киирбит киһи бэлэх курдук кэлэн биэрбитин. Арыый атыттар хайа да акаарыны арбаан, иитэн-аһатан олорорго бэлэмнэр. Эр киһилээх эрэ аатыраары.

Анна санааттан ордубат, бу баар дьолун амтаһыйымаары да гынна. Инньэ диэт, киһитигэр чугаһаата, умна быһыытыйбыт хатан минньигэс сыты ылан мэйиитэ эргийдэ. Ити сыты суохтуура даҕаны. Биир ырбаахыта хаалбытын өргө диэри ууруна сыппыта. Сыттыгын анныгар. Онто суох утуйбата. Үөҕэр сэгэрин сытын ыллаҕына, атын аҕайдык өрүтэ тыынан барара. Иһин түгэҕэ нүөлүйэн, саҥа билэн иһэн маппыт атын дьолун ахтан кэлэрэ. Кини, дьэ, тыллан испитэ ээ. Маҥнай уолугар көннөрү сөп түбэһэ сатаан, тугу көрдөһөрүн толороро. Онтуҥ эмиэ үөрүйэхтээх. Ол саҕана «түөрүйэ» кэлииһи дуо, киһиттэн, бэйэҥ боруобалаан эрэ билэр-көрөр кыахтааҕыҥ. Онно да талаан наада, оттон талааны арыйыахха, сайыннарыахха наада.

Талааннаах тарбах айанын саҕалаата. Урут да оннук гынара эрээри, тиһэҕэр тиэрдибэт, атыныгар ыксыыр этэ. Билигин атына аччаабытын суотугар итинтэ уһаан уһуутатар, аһара баран айакалатар. Урут айака дииртэн ордубата, билигин ол эрэ наада курдук. Ити баар – эмиэ урут-хойут диэҥҥэ тиийдэ. Санаа араарылыннаҕына эрэ бу өттүгэр сатанаҕын. Мэйииҥ эргийиэр диэри, минньигэстэн минньигэскэ тиийэр туһугар тугу да санаама, аан дойдуну биирдэ баҕас умун. Бэйэҕин эмиэ. Минньигэс түгэн уһаатар ханнык…