Ӏуащхьэмахуэ, Махуэгъэпс - страница 17

Нанэ хъыджэбз цӏыкӏум зрегъэтхьэщӏ, зрегъэхуапэ. Ӏэдэми къэкӏуэжащи, ипщэфӏар ӏэнэм къытрегъэувэ, Ӏэдэм шей игъэващи, къахурекӏэ. Майе и шейм хоплъэ, плъыжьыфэ дахэщ, ӏупэм езэгъыу упщӏыӏуащ. Зы ӏубыгъуэ ищӏщ, тӏэкӏурэ и жьэм жьэдигъэтри иригъэхащ. Етӏуанэуи еӏубащ, ауэ хуегъэхкъым, и жьэм жьэдэту иӏыгъщ.

– Егъэх, си хъыджэбз цӏыкӏу, – мэлъаӏуэ нанэ. Дэ дышхащ, уэ шейм уеплъу ущысурэ. Егъэхи иджыри еӏуб.

– Майе, ушхэмэ, сэ экскурсие усшэнущ. Умышхэмэ, зыщӏыпӏи усшэнукъым. Иӏэ, зыхыумыгъэныж си экскурсием, – жи Ӏэдэм.

«Экскурсие» псалъэм къикӏыр фӏы дыдэу ещӏэ Майе – зыплъыхьакӏуэщ. Зиплъыхьыну хуейщи, шей ӏубыгъуэр ирегъэх. Абы фӏэфӏщ зыщӏыпӏэ щашэм деж. Нанэ игъэжьа щӏакхъуэм йодзакъэ, анэшхуэри мэгуфӏэ. Ӏэдэм нобэ и зыгъэпсэхугъуэ махуэщи, и хьэщӏэ цӏыкӏур тригъэуну хуейщ, дауэ махуэ псом унэ блынджабиплӏым щыпӏыгъын сабийр… И къуэшыр здэкӏуар ещӏэ, ар щӏэх къэкӏуэжынукъым. Нанэ къуэрылъхур ихуапэри Ӏэдэм къыӏэщӏилъхьащ:

– Мыбы хуэсакъ. Жыжьэ фымыкӏуэ, жьапщэщ.

– Мы щӏыпӏэр сыт щыгъуи жьапщэщ, ар дызэсэжа ӏуэхущ.

Къалэм сабий щытебгъэун иӏэкъым. Аращи, Ӏэдэм сабийм и ӏэпэр иӏыгъыу лэжьакӏуэхэр ӏузыш маршынэм итӏысхьэри шахтэм кӏуащ. Майе ирегъэлъагъу:

– Мис бгым дызэрихьэ бгъуэнщӏагъхэр.

Майе и бзэр къеутӏыпщ.

– Сеплъыну сыхуей, – жи.

– Абы уеплъын щхьа, бгы гъуанэм уихьэу адэ нэс уехын хуейщ, – жи адэ къуэшым. И гугъэщ Майе шынэу щӏегъуэжыну.

– Сешэхи сыгъэлъагъу, – Майе тегушхуэныгъэ хэлъщ. Зи макъ куэдрэ къэмыӏу и къуэш быныр къопсалъэ, къолъэӏу – Ӏэдэм и гур дауэ щабэ къэмыхъунрэ… Сыт абы хэлъыр – езыр апхуэдизрэ зэрызекӏуа гъуэгум сабийр и гъусэу ирикӏуэным?

– Уделэ уэ? Ар ядэнукъым! – къыжраӏэ и лэжьэгъухэм.

Ӏэдэм шахтёрхэм я унафэщӏым бгъэдохьэри йолъэӏу и хьэщӏэ цӏыкӏур шахтэм щӏригъэшэну.

– Хьэуэ, сыкъащӏэмэ, сыӏуагъэкӏынущ. Мыр сабий теупӏэкъым, уи жагъуэ умыщӏ, – къыжреӏэ.

Ӏэдэм щӏэлъэӏуар къызэрыхуамыщӏам къытригъэхьат, сабийми щыукӏытэ хуэдэт, къызэригъэгугъар хуищӏэжыфтэкъыми. Хуейт мо хъыджэбз махэ, гуащӏэмащӏэ цӏыкӏур игъэгуфӏэну, игъэгушхуэну, гукъыдэж иритыну. Сытым къыхэкӏми, Майе щеплъкӏэ, Ӏэдэм и гур пихырт. Езыри къыхудоплъей:

– Сеплъыну сыхуей…

Лӏыр зэуэ къогуфӏэж:

– Къэсщӏащ сщӏэнур!

Лэжьакӏуэхэр къезышэкӏ шофёрым йолъэӏу шахтэжьым нигъэсыну, модрейми куэдрэ зригъэлъэӏуакъым, жыхуиӏар хуищӏащ. Ӏэдэм фӏыуэ ецӏыху щӏыпӏэр, лэжьэн щыщӏидзам а шахтэжьырат мывэ къыщӏэхыпӏэу щытар.

– Ауэ дыщӏыхьэу дыкъыщӏэкӏыжынуращ, куэдрэ узыпэдгъэплъэнукъым, – жреӏэ къэзышами, Ӏэдэм сабийм и ӏэпэр иӏыгъыу къыр гъуанэм щӏохьэ. Кӏыфӏым зэрынэсу нэхурыдзыр щӏигъэнащ. Арыншамэ зыри ялъагъунутэкъым…

Мыбы щылэжьауэ щыта цӏыхухэм я пщӏэнтӏэпсу мывэмрэ пшахъуэмрэ зыщӏафар Майе къыщӏехьэ. Щӏым езым и мэмрэ къыхэкӏ псыӏагъэмри зыхещӏэ. Щӏыр, цӏыхур, абы и пщӏэнтӏэпсыр – мыхэр зэпхащ, Майе ар зэрегъэзахуэ, ауэ хужыӏэркъым. Куэд къыгуроӏуэ, и щхьэм щызекӏуэ къомымрэ и гум зэригъэзахуэмрэ ирагъэш, и гуащӏэр щӏах.

– Мис мыращ ди шахтэжьыр. Иджы нетӏэ дызыщӏамыгъэхьам дагъэӏэпхъуащ. Плъагъурэ мыр зэрыкуур, зэрыкӏыхьыр? Мис а къомыр уадэ защӏэкӏэ шахтёрхэм къраудауэ аращ. Мыбы мывэу щӏашар куэд дыдэ мэхъу. Ахэр икӏи лъапӏэщ. Хъугъуэфӏыгъуэу жыпӏэ хъунущ.

Майе и адэ къуэшым йодаӏуэ, абы жиӏэр езыр зыщыгъуазэ гуэру къыщохъу, ауэ зыри пидзыжыркъым.

– Накӏуэ иджы, гуащэ цӏыкӏу, дыщӏэкӏыжынщ, – жи Ӏэдэм. Абдежым и нэхурыдзыр мэункӏыфӏ. Зэридзэ хуэдэу ищӏащ, теуӏуащ, ауэ къэблэжтэкъым.