Ўқувчиларнинг ижодкорлик фаолиятини ривожлантиришнинг уйғунлашган технологиялари. Монография - страница 14

Шуни алоҳида таъкидлаш зарурки, 5-9-синфлардаги технология фани дарсларида ўқувчиларга бирор-бир касб тугал ўргатилмайди. Балки бир неча касблар ҳақида умумий маълумотлар бериш, айрим иш қуроллари, механизм ва станоклардан фойдаланиш орқали, айрим деталь ва буюмларни тайёрлаш жараёнларини ўргатиш орқали ўқувчиларда ўша касблар ҳақида дастлабки тасаввурлар ҳосил қилинади, шулар орқали уларни келгусида онгли равишда касб танлашга йўллаш ишлари амалга оширилади. (Умумий ўрта таълим мактабларининг 11 йиллик таълимга ўтказилиши муносабати билан 4-босқич ишлари ҳам юзага келди. Бунда энди ўқувчиларга маълум бир касбларни ўргатиш назарда тутилади. Шунинг учун бу янги масала бўлиб, бунга энди алоҳида тадқиқот ишлари мавзуси сифатида қараш керак).

3. Ҳозирги пайтда технология ўқув фани мазмуни ва моҳияти ишлаб чиқариш соҳаларига мос келади. Бироқ мактабларда мазкур фанни ўқитишни ҳамма жойларда талаб даражасида олиб бориляпти, деб бўлмайди. Чунки айрим мактабларда ўқув хоналари ва ўқув устахоналари етарли даража жиҳозланмаган. Мазкур ҳолатдан чиқишнинг қулай усул ва воситаларидан бири – компьютер техникаси ва ахборот технологияларидан фойдаланиш ҳисобланади.

4. Сир эмаски, ҳар қандай соҳанинг ривожланиши шу соҳада фаолият олиб бораётган мутахассиларнинг салоҳиятига боғлиқдир. Шунинг учун ҳам ОТМларда технологик таълим йўналишида мутахассислар тайёрлаш ишларига ҳам эътиборни кучайтириш керак.

5. Айни пайтда технология ўқув фани бўйича ўқув дастурларида айрим

етишмовчилик ва камчиликлар, таҳрир қилиниши ва аниқлик киритилиши зарур бўлган ҳоатлар ҳам мажуд. Жумладан 5-7-синфларда технология ва дизайн йўналишида ўқув режасида халқ ҳунармандачилиги бўйича ёғочга ва металга ишлов беришга оид уйғунлашган буюмлар тайёрлаш мавзуларини ўрганиш белгиланган, лекин айнан қандай буюмлар тайёрлаш кўрсатилмаган. Бундан ташқари уй-рўзғор буюмлари тайёрлаш ишлари ҳам кўзда тутилган. Бунда, биринчидан, қандай буюмлар тайёрлаш кўрсатилмаган. Иккинчидан ҳамма ўғил болалар жува, чекич каби уй-рўзғор бумларини тайёрлашга ҳар доим ҳам қизиқиш билдиравермайдилар. Аксинча улар автомобиль, кема, поезд, смолёт, ракета каби кўринишдаги буюмларни тайёрлашга кўпроқ қизиқар эканлар. Кейинги дастурларни тузишда ва дарсликларни ёзишда мана шу ҳолатларни ҳам ҳисобга олиш зарур деб ҳисоблаймиз.

Умуман олганда биз ҳозирги бозор иқтисодиётига ўтиш даври талабларидан келиб чиққан ҳолда ўқувчиларни келгусида ижодкор шахс сифатида тарбиялаш бўйича дастлабки зарур ишларни бажаришимиз керак. Кейинги бобда шу ҳақда фикр юритилган.

Мaълумки, дaвлaт вa жaмиятнинг қaй дaржaдa ривожлaнгaнлиги, кишилaрнинг яшaш вa турмуш дaрaжaси бевоситa шу дaвлaтдa мaҳсулотлaрни ишлaб чиқaриш соҳaлaрининг ривожлaниши билaн боғлиқдир. Чунки қaйси дaвлaтдa кўп вa сифaтли мaҳсулотлaр ишлaб чиқaрилaр экaн шу дaвлaт ривожлaниб борaверaди. Дaвлaтнинг ривожлaниши эсa бевоситa aҳолининг турмуш тaрзини юксaлишигa олиб келaди. Биргинa мисол келтирaдигaн бўлсaк, илгaри мaмлaкaтимиздa aвтомобиль ишлaб чиқaриш сaноaти йўқ эди. Ҳозир Асакада ва Хоразмда енгил автомобиллар, Самарқандда эса юк автомобиллари ишлаб чиқарилаётганлиги сабабли мамлакатимизда ўзимизда ишлаб чиқарилган автомобиллар ҳисобига уларни сонини тез кўпайиб бораётганлигининг гувоҳи бўлиб турибмиз. Иккинчи томондан, атомобилсозликнинг вужудга келиши билан республикамизда янги касблар, янги ишлаб чиқариш соҳалари ва янги иш ўринлари пайдо бўлди. Шу билан бирга мамлакатимизда яна янги автомобиль заводлари қурилмоқда.