Синньигэс үөл титириктэри бысталаан, төбөлөрүн уhуктаан бэлэмнээтэ. Кыратык бааhырдан баран бүк баттаан, арахсыбат гына тоhутан, уhуктарын сиргэ батарыта анньан, ааннаан, тоҥуу оҥордо. Аанын үрдүнэн туhахтаах туорай маhы уурда. Халбыйа сылдьар кыл туhаҕын, бүк тутуллубут икки отунан туттаран, төгүрүтэ тэниттэ. Тутар оттору аан туорай мастарыгар кыбытан иҥиннэрэр. Тоҥуу быыстарын талаҕынан эҥин бүөлээтэ. Туора-маары ааннаах биэс тоҥууну оҥордо. Сүүрбэччэ туhахтаах да, барытын биир сиргэ ииппэт. Элбэх сиргэ тэнитэн ииппит ордук. Кэм эрэмньилээх буолар.
Онно-манна иитэлээбит туhахтарын кэрийэн, бүгүн биир хара куртуйаҕы ылла. Байанай биэрбитин мыыммат баҕайыта. Сарсын, баҕар, өлгөмнүк бултуйуо. Туhах иитиллибит сиригэр куртуйах сүүлэ түбэстэҕинэ, аахтара кэриэтэ ылааччы.
Тиhэх туhахтарын көрөн баран, суолга киирэн дьиэтин диэки хаамар. Бөлөх-бөлөх чөмөхтөhө үүммүт уhун уктаах ньургуhуннар биллэр-биллибэт сиккиэргэ эйэҥнэhэ хамсыыллар. Сааскы ньургуhун хойуутук үүммүт буоллаҕына, өҥ сайын кэлэр диэччилэр.
Тыа саҕатынан баран иhэн, утары Нуҥнуур кыыс иhэрин көрөн сүрэҕэ мөҕүл гынна. Сирэйэ итийбитин биллэ. Кыыс соҕотох. Чугаhаан кэллэ. Ыыhаммыт араҕас сарыы сутуруолаах, хара саары этэрбэстээх, уhун таҥалайдаах>8.
– Хайа, куртуйах өлөрбүккүн дуу? Хара куртуйах, – оҕолуу чэбдик сирэйдээх кыыс ордук тупсубут, төлөhүйбүт. Бэйэтин кэрэ сэбэрэтинэн уолаттары симитиннэрэрин билэр кыыс чобуотук туттар.
– Мэ, эйиэхэ биэрэбин, – туох диэҕин билбэккэ симиттибит уол өйүгэр күөрэйбит санаатын этэр.
– Кырдьык, миэхэ биэрэҕин дуо? – кыыс ылыах курдук илиитин уунар.
– Кырдьык.
– Суох, ылбаппын. Дьиэҕэр кураанах тиийиэҥ дуо. Дьонуҥ кэтэhэн олороллоро буолуо. Хата, миэхэ ньургуhунна бэлэхтээ, – кыыс мичийэ ымайар.
– Кырдьык, дуо? – Саттаар дьээбэрэн этэр дуу дии санаата.
– Кырдьык этэбин.
– Мин эйиэхэ үчүгэйин талан биэриэм.
– Суох, талыма. Ньургуhун барыта үчүгэй.
Уол суол кытыытыгар үүммүт бөлөх ньургуhуну туура тардан ылан кыыска туттарар.
– Оҕолор мустан оонньоотохторуна кэлээр. Кэтэhиэм.
Кыыс ньургуhуну сытырҕалаан көрөр.
– Хаhан мустаҕыт?
– Сотору тэрийиэхпит. Мин Мындай уолга этиэм. Иhиттэххинэ кэлээр. Сөп дуо?
– Сөп. Кэлиэм.
Саттаар саҥа тиктэрбит сарыы сонун санаан аhарда. Дьиэтин диэки хааман иhэн эргиллэн көрбүтэ – кыыс, тыа тумсун эргийэн иhэн, эмиэ кини диэки хайыста. Уол туох эрэ үөрүү долгунугар көтөҕүллэн, чэпчээбит курдук буолбут. Күн чаҕылыгар сырдаабыт күөх халлаан, киэҥ алаас, намылыйбыт хатыҥнар, эйэҥнэhэр ньургуhуннар эмиэ үөрсүбүт курдуктар. «Үчүгэй даҕаны!» диэн саҥа аллайыан баҕарда.
* * *
Улуу өрүс көмүөл мууhун үлтү күөрэлээн, хоту диэки тохтоло суох уhуннаран, аhаран, халаан уута намыhах сири ылан кэҥээн нэлэhийбит. Билигин даҕаны ыраах үөскэ быстах муустар усталлара көстөр. Сибиэhэй балыгы сиэбэтэхтэрэ өр буолбут дьон уу түhэрин кэтэhэллэр.
Петр Бекетов оронугар тиэрэ түhэн сыттаҕына, Лөгөй тойон кэллэ диэн эттилэр. Тоҕо кэллэҕэй? Саха тойотторуттан кини эрэ нууччаларга доҕор-атас буолбута. Атыттар чугаhаабаттар. Атыҥырыыллара биллэр. Атамаан тылбаасчытын Петрушканы ыҥыртарда. Эстэрээппэ дьахтарга «аста бэлэмнээ» диэн соруйда.
Сотору Лөгөй киирэн сүгүрүйэр. Соҕотох. Туох да кэhиитэ суох кэлбитин Бекетов дьиибэргии санаата. Туох эрэ буолбут буоллаҕа дуу?
Маҥнай көннөрү олох-дьаhах, хайдах олороллорун эҥин туhунан кэпсэттилэр. Сахалар сүрүн соруктарын тута этээччилэрэ суох.
