Лөгөй аhыы олорон санаатын этиэн иннинэ, тус бэйэҕэр этэбин диэн, асчыт саха дьахтарын таhаартарда. Тылбаасчыттыын үhүө буолан хааллылар.
– Тойон, бу дойдуттан барыаххын наада, түргэнник, – диэн Лөгөй этиэх буолбутун дьэ эттэ.
– Тоҕо диир тойон, – Петрушка Бекетов тылын сахалыы тылбаастыыр.
– Эйигин өлөрөөрү соруналлар. Ол туhунан сир-буор аннынан чып кистэлэҥинэн кэпсэтии баар диэн сураҕы иhиттим. Ону этээри кэллим, – Лөгөй, ким эрэ истиэ диэбиттии, иҥнэх гынан аргыый саҥарар.
– Ким тэрийэрий? Өспөх дуо? – Петрушка эмиэ тойонун тылын тылбаастыыр.
– Ким тэрийэрэ биллибэт. Хааннаах дапсыыр>9 буолуо диэн куттанабын. Биһиги, сахалар, хаан тоҕуннаҕына, ону иэстэһэр үгэстээхпит. Былыр-былыргыттан оннук этэ. Онон эрдэ-сылла дойдулаа, бар. Ол ордук буолуо.
Бекетов, тылбаастатан баран, тугу эрэ нууччалыы саҥарталаата.
– Туох диирий? – диэн Лөгөй Петрушкаттан ыйытар.
– Тойон мин кинилэртэн куттаммаппын диир. Государь илиитэ уһун, биир хаһаагы өлөрдөхтөрүнэ, сүүс туора урдуһу өлөрүөхпүт диир. Инньэ диэн дьоҥҥор этиэҥ үһү. Биhиги куттаҕас дьон буолбатахпыт диир, – Петрушка тылбаастыы үөрэнэн иҥнибэккэ саҥарар.
– Этэрин этиэм да, киһи тылын истибэт дьон. Туох да айдаана суох баран хаалбыта ордук буолуо этэ. Бэйэтин оннугар атын киһини хааллардын. Сүбэлээн этэбин.
– Ханна да барбаппын диир, – Петрушка Бекетов этэрин истэн баран сахалыы тылбаастыыр. – Кинилэрдээҕэр ынырык өстөөҕү көрбүт киһибин диир.
– Мин сэрэттим. Эн иһиттиҥ. Куһаҕан түүлү түhээбитим. Туох эрэ буолара буолуо.
Лөгөй эппитин тылбаастатан истэн баран, Бекетов этэр:
– Твой дурной сон мне не помеха. Нам поможет бог. Все равно победим…
Лөгөй барбытын кэннэ, Бекетов түүҥҥү харабылы күүһүрдэргэ дьаһайда. Күнүс остуруок таһыгар көрсөн кэпсэтэллэр. Бекетов дьонугар Лөгөй сэрэппитин туһунан быһыта-орута эттэ.
* * *
Өрүс мууhа ыраастаммытын кэннэ, Бекетов хаһаактар уонна промысловиктар бөлөхтөрүн хоту ыытта. Кинилэр ол диэки олорор сахалартан, тоҥустартан дьаһаах хомуйуохтаахтар.
Сүүрүгү таҥнары устар буоланнар түргэнник айаннаатылар. Тыал кэннилэриттэн буоллаҕына, мачта туора маһыгар эриллибит баарыстарын түһэрэн тиирэ тардаллар. Түүннэри-күнүстэри тохтоло суох устар буоланнар, сотору Алдан төрдүн аастылар.
Бүлүү өрүс төрдүгэр тиийэн, балыктыы сылдьар нууччалары көрөн соһуйдулар. Анарааҥҥылар да соһуйдулар быһыылаах. Кытылга сыстан кэпсэтии буолла.
Ааспыт сайын Степан Корытов атамааннаах Мангазея хаһаактарын этэрээтэ Бүлүү төрдүгэр кэлэн кыстаабыта. Кинилэр Енисей хаһаактарын сөбүлээбэтэх харахтарынан көрдүлэр. Хара ааныттан хаҕыс кэпсэтии буолла. Мангазея хаһаактара: «Эһиги манна тоҕо кэллигит, барыҥ. Бу биһиги дьаһаах хомуйар сирбит», – дэһэллэр.
Бекетов дьоно онно сөбүлэммэттэр: «Лена сүнньэ барыта биһиэнэ, эһиги Бүлүү сүнньүн ылыҥ», – дииллэр. Анарааҥҥылар буоллаҕына аһара баран, Алдан эмиэ биһиги сирбит диэн турдулар. Кинилэр урут арыйбыттар үһү. Степан Корытов иирсээни күөдьүппэт санааттан: «Биһиэхэ холбоһуҥ, кыттыһан дьаһаах хомуйуоҕуҥ», – диэбитин Бекетов дьоно сөбүлэспэтилэр.
Мөккүһэн баран көбүөлэһии, анньыалаһыы буолбутугар, Мангазея хаһаактара элбэх буолан тулуппатылар. Саба түһэн охтортоон, кэлгийэн кэбистилэр. Судноларын былдьаан, сааларын-сэптэрин ылаттаан баран, төнүннэрэн, Алдан төрдүгэр аҕаллылар. «Олох утарылаһымаҥ, кураанах арыыга хаалларан, хоргутан өлөрүөхпүт!» – диэн суоһурҕаналлар дииллэр. Сүрүн куоһурдара – Ленаны биһи арыйбыппыт, эһиги кэлин кэлбиккит диэн.
