– Туох сонуннааххын? – кыыс, арбы-сарбы соҕус туттан олоро түhэн баран, ыйытар.
– Оппун оттоон бүтэрдим.
Уол кыыhы кууhан ылыан санаан аhарда. Кыбыстар. Илиитэ барбат.
– Быйыл эрдэ бүппүккүн дии.
– Эрдэ, – уол ити ыйытыытын хайдах эрэ хомойо иhиттэ. Олох күүппэтэх буоллаҕа дуу? Эйигин көрсөөрү күүскэ үлэлээтим диэҕин тардынна.
Чочумча саҥата суох олордулар. Уол кыыhы кытта туох диэн кэпсэтиэҕин билбэт. Нуҥнуур маҥан сарыы этэрбэhи кэппит. Кылгас сарыы сонноох.
– Эйиэхэ туох сонун баарый? – Саттаар хардары ыйытар.
– Биһиэхэ биир киhи кэлэ сырытта, – кыыс уолу кылап гына көрөн ылар.
Уол тута саҥарбата. Хайыы үйэ кэлэн ыйытан эрэллэр эбит. Ол иhин уларыйдаҕа. Сотору, бука, букатыннаахтык арахсаллара буолуо. Онтон тоҕо эрэ ойоҕоhуттан өскүөрүтүн ыйыппыт курдук туттан ыйытта:
– Ону эн?
– Ону мин… Буолумматым.
– Оттон дьонуҥ туох дииллэрий? – Саттаар сэгэс гына түстэ.
– Барбыттарын кэннэ аҕам «саакка уктуҥ, кыбыhыннардыҥ» диир.
– Баай, мааны киhи дуу?
– Мааны уол.
– Тоҕо буолумматыҥ? – Саттаар ыйытан баран акаарытык тылластым дии санаата.
Кыыс саҥарбата. Төбөтүн санньыппыт. Онтон эмискэ хонос гынаат, абарбыт курдук саҥарда:
– Эйигин күүтэбин. Эн бэйэлээҕи!
– Кырдьык дуо? – уол илиитин кыыс илиитин үрдүгэр уурда.
Ити быhыыта хайдах эрэ олус солуута суох курдук буолла. Итинник тахсан хаалла. Сороҕор киhи саҥарбыт саҥата, туттубут быhыыта эмискэ, төтөлө суох буолааччы.
Кыыс саҥарбат. Уол салгын сиэн хараардыбыт, чэрдээх ытыстаах илиитигэр холоотоххо, кыыс маҥан илиитэ кыра, нарын, сымнаҕас. Илиитин таарыйбыта, туох эрэ моhойу үрэйбитин курдук буолла. Кыбыстар, килбигийэр санаата ханна эрэ симэлийэн, кыыhы кууhан ылан, иэдэhиттэн сыллаата. Онтон тэтэркэй уоhуттан ууруур. Иккиэн уураhа-уураhа саҥата суох олордулар. Тоҕо саҥарыахтарай, барыта өйдөнөр буолбутун кэннэ. Таптал күүстээх кынатыгар уйдаран, үөhэнэн дайа көтүөх курдук буолбут уол бэйэтин ынах этэрбэhин көрөн эмиэ «сиргэ үктэннэ».
– Арай мин күтүөт буолан кэлэммин эйигин ыйытыым… Оччоҕо эн дьонуҥ сөбүлээн кыыстарын биэриэх этилэр дуо?
– Ийэм мин тылбыттан тахсыбат. Аҕам… – диэн баран тохтуу түhэр. – Аҕам атаҕар үҥэн көрдөстөхпүнэ, кини да сөбүлэhиэ. Кини миигин таптыыр, атаахтатар.
– Арай эн биhикки ыал буолуох? Оччоҕо кэлин ханна эрэ дьиэ туттан, бэйэбит туhунан ыал буолуо этибит. Мин мас мастыам, оттуом, бултуом. Оттон эн дьиэҕин көрөҕүн, ынаххын ыыгын.
– Ол кэлин буоллаҕа дии. Хойут. Мин аҕалаах ийэм холбоhон баран дьоннорун кытта бииргэ олорбуттар үhү.
– Мин эн аҕаҕыттан куттанабын.
– Тоҕо куттанаҕын?
– Толлобун.
– Кыыс оҕо эргэ бардаҕына, уол дьиэтигэр барар буолбат дуо?
– Биhиги дьиэбит куhаҕан, дьадаҥы дьиэ.
– Куhаҕан дьиэ диэн суох. Куhаҕан киhи диэн баар. Мин аҕам – сымнаҕас киhи. Эн киниэхэ күтүөт оҕо буолуоҥ буоллаҕа дии.
– Мааны ыалга күтүөт буолабын дуу?
– Туох мааныта кэлиэй. Ыал тэҥэ ыал буоллахпыт дии.
– Биhиэхэ холоотоххо…
– Кэбис, инньэ диэмэ… Атыны кэпсэтиэх, – кыыс уолу ситэ этиппэккэ быhа түhэр. – Хата, туhаххын көрө барыах эрэ.
– Чэ.
Уоллаах кыыс туран, сиэттиhэн баран, туhах көрө бардылар. Туhаҕы көрөллөрүгэр, кыыс хайдах эрэ сэргэхсийбит курдук буолла. Күлэ-күлэ саҥарар. Кини ураты нарын саҥатын истэр да үчүгэй…
* * *
Мымах – киэҥ Эҥсиэли эбэҕэ биллэр-көстөр баай. Икки ойохтоох, улууһугар бас-көс буолбут ытык мааны киhи. Улахан уола Ньыкка быйыл саҥа ыал буолбута. Атын оҕолоро кыралар. Арай мааны кыыhа Туттаҥныыр быйыл уон сэттэтин туолар.
