Балаҕан ыйын эргэтигэр промысловиктар бултаары онно-манна тарҕастылар. Остуруокка хаһаактар, стрелецтэр, аҕыйах үлэhит эрэ хааллылар.
Алтынньы ый үүннэ. Күөл мууhа тоҥон, кыстык хаар түстэ. Хаһаактар тыаҕа тахсан, оттук мас кэрдиитигэр үлэлээтилэр. Бэлэмнэммит маhы сахалар оҕустаах сыарҕанан тастылар.
* * *
Саттаар үүтээнигэр тахсан бултаабыта уонча хонно. Икки кииhи, уон үс тииҥи өлөрбүтэ. Онон бултуйбут курдук сананар.
Үүтээнэ кыракый алаас хоту тумулугар баар. Муннугар кыра оhохтоох. Киэhэ бултаан кэлэн баран, оhоҕун отуннуҥ да, кыараҕас үүтээн иhэ сылыйан бырылыы түhэр. Аны олус сылыйан аанын сэгэтэр.
Хаар син халыҥаабыт. Күн аайы атын миинэн, ытын батыhыннаран, күндү түүлээҕи сонордуур. Киис саҥа суолун көрдөҕүнэ, ытын киксэрэн батыhыннарар. Ыта кииhи сонордуурга үөрэнэн эрэр. Киис ырааппат. Көс аҥаарынан ыта ситэн тииккэ таhаарар. Оччоҕо улахан чаачар саанан ытан түhэрэр.
Быйыл күhүн Бардыалаахха дьиэ, хотон, хоспох, кыбыы, дал тутуспута. Үлэлээбитин иhин Мымах баай тыhы борооскуну биэрбитэ. Онно дьоно үөрбүттэрэ. Таах олордоххо, ол хантан кэлиэй. Таhыттан киирбит таммах да хаалбат.
Сарсыарда туран оhоҕун оттон олгуйдаах ууну сылытан аhаата. Аhыы олорон бүгүн ханан барарын толкуйдаата. Мантан арҕаа Кэҥкэмэ үрэххэ диэри халыҥ сис. Илин онон-манан кыра чоҥолох алаастар бааллар. Оттон соҕуруу уонна хоту өттүгэр кэдээл быыстардаах сис тыа. Онон-манан булчуттар үүтээннэрэ баар. Сир төhө да киэҥин иhин, атын булчут кэлэн ааспыт суолугар түбэhэ түhээччи.
Ыта Баhырҕас аттыгар сытан тугу эмэ быраҕан биэрээрэй диэн кэтэhэр. Кыҥнах гына-гына көрөр. Өҥүргэс уҥуохтаах эт тобоҕун быраҕан биэрбитигэр, айаҕар хап гына түhэрэн, ыстаамахтаан иhэн ыйыстан баран салбанан эрэ кэбистэ.
Аhаан баран атын ыҥыырдаан, уулатаары, чүөмпэҕэ сиэтэн киллэрдэ. Тоҥмут ойбону сүллүгэс маhынан көҥүтэ анньыалаата.
Бүгүн арҕаа сискэ киирэн хаамтаран баран, сыыйа эргийэн соҕуруу диэки хайыhар санаалаах. Тыаҕа хаама үөрэммит ат сэдэх мастаах тэҥкэнэн иҥнибэккэ сылдьар. Сороҕор тиит лабаатын аннынан ыытан, көмнөҕү саккыратар.
Саттаар ыҥыыр үрдүгэр олорон бултуурун сөбүлүүр. Ыраас чэбдик салгын, сырдык тунал хаар, эдэр эрчим уонна сонор суолун кэтэhиилээх эрэлэ санааны көтөҕөр. Ытын төргүүгэ быалаан сиэтэ сылдьар. Мээнэ ыытан кэбистэххэ сороҕор сүтэн хаалан эрэйдээччи. Ыта сааhа үhэ эрэ. Эдэр ыт буолан мээнэ сүүрэкэлиир. Сороҕор куобаҕы эккирэтэн тыаhы-ууhу таhаарар, үлүhүйэн ыраатан хаалар. Үчүгэй киисчит ыт киистэн атыҥҥа кыhаммат буолар диэччилэр.
Тыаҕа булт суола-ииhэ элбэх. Үксэ эргэ суоллар. Ыта туох эрэ сытын ылан, сытырҕалаан тиҥсирийэн, быатыттан тардыhар. Эдэр ыт, булчут хаана тардан, кутуйах да сытын ыллаҕына, тиит көҥдөйүн, абырҕал аннын эҥин сытырҕалааччы.
Тииҥ куhугураан тахсыбытын иhиттэ. Уҥа диэки чугас турар намыhах соҕус тииккэ ыттыбыт эбит. Онно тиийэ охсон, Саттаар атыттан түhэн ытын баайда. Улахан чаачар саатын ылан, иитэн, оноҕоhун укта. Тииҥ тиит ортоку салаатын төрдүгэр олорор. Олус анныгар тиийбэккэ кыҥаан, ытан «дар» гыннарда. Тииҥэ табыллан түөрэхтэнэн түстэ. Сороҕор сыыhа ытан кэбиhэн, тииҥи үөhэ таhааран кэбиhээччи. Оччоҕо хаста эмэ ытан, оноҕоhун көрдөөн, күнүн ыытар. Сорох тииҥ атын маска ыстанан эбэтэр харса суох аллара түhэн куотара эмиэ баар буолар.
Кииhи да, тииҥи да ытарыгар ытын баайар. Баайбатаҕына, ыта үөhэттэн сууллубут булду айаҕар түhэрэн эбэтэр үрдүгэр түhэн тириитин алдьатыаҕа.
