Ⴕართული ლექსიკონი. Ⴒექსტის ადაპტაცია თანამედროვე მკითხველისათვის – Ⴇამაზ Ⴋჭედლიძე - страница 51
– მაღლით მხედველი დარაჯა, მხმილავი, მცველი (ნახე Ⴃარაჯასთან).
– ებრ – თანდებული მსგავსების დამნიშვნელი და მიმღები ნათესავობითის ბრუნვისა // ხოლო ოდესცა მოვალს თავად ლექსთა, მაშინ დაერთვის ასო მ. // ზოგჯერ მოეკიდების სახელთა თჳნიერ ბრუნვისა და შესცულის მათ ზმნისზედად. მაგალითად: ანგელოსებრ, ლომებრ, გინა ანგელოსებრივ, ლომებრივ; კუალად მარცვალნი: ებრი, ებრივი, ებური შესცულიან მათ ზედშესრულად; ანგელოსებრი, -ებრივი; ლომებრი, -ბრივი; კაცობრივი, გინა ჩემებური, შენებური, ძველებური. // ხოლო მდაბიურად ეფ მოეკიდების მიცემითსა ბრუნვასა. ვითარ: ცხენსაეფ, ხარსაეფ, გინა ჩემსაეფ, შენსაეფ და სხ.
Ⴄგეეგ – ნაცვალსახელი ჩვენებითი (იხილე Ⴄსე).
Ⴄგების, ეგება – იქნების, მოხდების, შეიძლების.
Ⴄგევითარი, ეგეოდენი, ეგერა, ეგრეთ, ეგზომი – და სხ. Ⴈხილენ Ⴄსე და შემდგომნი.
Ⴄგირი – კოთხუჯი.
Ⴄგუტერი, ეკუტერი – სამწირველო მიშენებული ეკლესიასა თანა.
Ⴄდემი – სამოთხის ადგილი.
Ⴄვანი – ერქვანი, ღვედი, ჯამბარა (ნახე Ⴑაბელთან).
Ⴄვლოგია – ბერძულად კურთხევა. // მსოფლიონი უწოდებენ კრავსა, რომელსაც პასეკის დღეს აკურთხებინებენ ეკლესიაში მოსახსენებლად მიცვალებულთა და დაურიგებენ ერსა პირის გასახსნელად.
Ⴄზო – სასახლეთა შესახვედრი ადგილი მოზღუდვილი უსართულოდ (ნახე Ⴆღუდე).
Ⴄზოსმოძღვარი – ნივთი ნათლისა, ცეცხლისა და სიტფოსა, განფენილი მზისაგან სისტემასა შინა პლანეტთასა და გარეშემცველი ატმოსფერისა მათისა.
Ⴄთერი – Ⴀრაბისტანი.
Ⴄთიოპია —
Ⴄკალი – ნერგი მჩხულეტელ ფხებიანი, ვითარ ძეძვი, ქაცვი და მისთანანი. // თჳთ ფხა გამოსული მცენარეთა ზედა, ვითა ნემსები.
Ⴄკალმიხა – აბანოზი, შავი ხე.
Ⴄკალძვალა – (ბალ.).
Ⴄკკლესია – შესაკრებელი ტაძარი სალოცავად ღვთისა.
Ⴄკლიანი, ეკლებიანი – ეკლებმოსხმული.
Ⴄკუდერი – ნახე Ⴄკუტერი.
Ⴄლამი და ელამონი – ებრაულად დიდი კამარა, კარიბჭე, ანუ სტოვა. // ელამი საზოგადოს ხმარებაში მიუღიათ ნაცულად მარღისა, ან მრუდისა. // ამისგანვე შედგმულ არს ლექსი ელმად ცერი (ნახე Ⴀლმაცერი).
Ⴄლატი – სოჭი, ნაძვის გუარია.
Ⴄლდა – ელდისკურა, ელდისცემა (ელდას ვჰკრავ, ელდა ეცა), ანაზდის შიშით მიბნედა.
Ⴄლეილნი და თროილნი, – სართულად ანუ ერდოდ აღუწერიათ, მაგრამ სხუათა ენათა დაბადებასა შინა ეს ლექსნი სრულიად არა იპოვებიან.
Ⴄლენთა – კაცთა და ცხოველთა შინაგანის შენობის ნაწილი, მოგრძე, ღვიძლზედ უფრო მოშავო, ზოგნი უხმობენ ტყირპად, მაგრამ ეს უფრო სენის სახელია.
Ⴄლვა – (ელავს, იელვა) ღრუბელთ ურთიერთარს დრესისაგან ცეცხლის გამოკრთობა, რომლისაცა გასქდომისგან იქნების ქუხილი.
Ⴄლვანა – ცეკვანა ციცინათელა, წყალზედ შავნი ჭიანი.
[Ⴄლვარება – ელი, ები, ლელნი].
Ⴄლქაჯი – თხა წინათ მავალი არვესა შინა (ნახე Ⴇხასთან).
Ⴄლქიმი, ელქუნი – სატკბურა, ბუგრი ტანისა, მქავანი.
Ⴄლჩი – დესპანი (ნახე Ⴋოციქულთან).
Ⴄმბაზი – საბანელი ჭურჭელი. // საეკლესიო ჭურჭელი, რომელსა შინაცა მღუდელი სამგზის შთაჰფლავს წყალში ნათლისღებადსა.
[Ⴄმე – ].
Ⴄმირი – ნახე Ⴀმირი.
Ⴄმპლასტრო – მალამო, სალბუნი.
Ⴄნა – პირსა შინა ცხოველთასა გრძელი ნაწილი, გემოვნების საგრძნობელი. // გარდა ამისა კაცთათჳს სახმარი საუბრად. // საუბარი, ძალი სიტყჳერებისა. // განსაკუთრებული გუარი საუბრისა თჳთოეულსა ერსა შორის. // კუალად ზართა საშუალ დაკიდებული სარეკელი, მახეთა შინა დასახლეტი, კლიტეთა და მოქლონთა დასაკეტი და მისთანანი.
Ⴄნაბრგუნილი, ენაბორძიკი, ენაჩლინგი, ენამძიმე – ბლუ, კაფიად ვერ გამომღები საუბრისა.
Ⴄნამზეობა, ენამჭევრობა – მშვენიერმოუბნარობა.
Ⴄნამჭევრი – ენამარჯვე, მშვენიერმოუბნარი.
Ⴄნამჭვარტალა – პირღნიოში (ნახე Ⴝარტალა).
Ⴄნდალმა – ხარისხის ბოძების წერილი უაღრესთაგან (ნახე Ⴜერილთან).
Ⴄნდრო – ამ ბალახის ძირი არს წითლის საღებავი.
Ⴄნკენია – დღესასწაული ტაძართ განახლებისა წლითი წლად.
Ⴄნკენისთვე – სეკდემბერი (ნახე Ⴆოდიაქო).
Ⴄნკრატისი