Холорук кэлэйбиттии кэхтэн хаалла, атын сир диэки халбарыйан биэрдэ.
– Уу хара накаас! Абам да эбит, оппун сөрөөн илдьэ барда дуу, хайа сах дуу? Дь.., бу ыт онно эбии-сабыы буолан оту үлтү тэпсэн кэбиспит. Дьэ, бэйикэй уус, эйиэхэ саахтаан эбэн бэрт, – ытыгар туттар саамай улахан накаастабыла ити.
Хайдаҕын да иһин от үлэтин «дьурхаана» саҕаланнаҕа. Yөхсэрэ үөхсэр, иһигэр үөрэр. Окко киирии сүпсүлгэнэ, отуу чэйин дыргыл сыта, ыһык алаадьытын минньигэһэ. Бу кэми кэтэһиинэн эрэ олорор курдуккун.
Саха сахата өтөн Момуойуҥ да иһигэр үөрэр быһыылаах – барбах киҥинэйэн киһиҥ өссө ыллыыр. Кумаар дыыгынааһына, күлүмэн саҥата, Момуой ырыата сайыҥҥы дьикти мөлүөдьүйэ буолан иһилиннэ. Хонноҕо аһыллан киһибит син үлэлээмэхтээтэ. Күн киэһэрдэ. Дьиэҕэ барыы «дьурхаана» бу кэллэ.
Сайын Халдьаайыга үчүгэй даҕаны.
-13-
Күн буоллар киирдин, дьон баҕар утуйдун – Сандал таһыгар сабараанньа. Бэҕэһээҥҥилэртэн бары кэриэтэ бааллар. Бааттаах кэм да быраканьыардыы сырыттаҕа. Уонна Мэнээктэрэ сол да суох.
– Бу от саҕана аны киһи көрдөөһүнүн дьурхаана буолуо, – Момуой саҥарыахха эрэ диэн саҥарар.
Халдьаайыга ким ханна сылдьара, тугу гыммыта тута биллээччи. Ол иһин бэҕэһээ бииргэ арыгыласпыт киһилэрэ ууга тааһы бырахпыт курдук сүппүтүттэн дьиксиннилэр.
– Һаа! Сарсын эмиэ оттуу барыллар, – Момуой кини эрэ отчут курдук биири хатылыы турда.
Эдиинистибэннэй рашеннара туох да буолбатаҕын курдук исиһэ турда.
– Ну, что, Мамай, много накосил? – төбөттөн туоһулаһар.
– Сэпсиэм сэниэ эстээрискэй, – төбө ырдьах гынар.
Киһитэ өйдөөтө эрэ, суох эрэ – күлэн сыһыгыратар.
– Наливай, – Момуой биир тылы сөпкө нууччалаата.
Онтун соболоҥор устуопкатыгар толору кутан биэрдилэр. Маҥнайгы хотуур малааһына итинник саҕаланна. Yчүгэй чалбараҥтан ким да маппата.
– Юлия, оо, Юлия! – Сандал сонун дьахтар түннүгүн анныгар сэрэнээдэлээн киирэн бараары гынна.
– Бу да киһи, хас дьахтар аайы, – Тайах хаһан да атыырҕаабатахха дылы, буойдаҕа буолла.
– Сэнэх эрдэхтэринэ сири-сибиири кэрийэн тахсаллар, атын дойду ааттаахтарыгар тиксэллэр. Уонна дьэ биһигинниктэргэ эргиллэллэр, – Мара Бааска өссө дьахтар сирэрдээх.
– Эт сиэбэтэх ыраатта. Харанан сылдьан биирин үксүн иһим моһуогурда, – Момуой өйө онно эрэ үлэлиир.
– А Юлька-то ничего, – Акулов аны дьахтарбытыгар иҥсэрэн эрэр диэн номнуо ылбыттыы санаммыт Халдьаайы холостуойдара рашеннарын диэки сөбүлээбэтэхтии көрдүлэр.
Ымсыырар икки ылар икки атын ини. Бакаа тылынан оонньоотулар эрэ. Эдэр өттө биһиги Yүлүйэбитигэр эрэ наадыйбата. Испирдиэҥкэ истэн эрэ турда. Дьахтарга иирэн киһи сүппүтүн «дьурхаанын» салгыы сайыннарбакка тарҕастылар. Испиттэрин испиккэ да холооботулар.
Холостуойдар түүллэрэ бу түүн биири тула эргийдэ. Былдьаһыктаах Yүлүйэ ону эрэ сэрэйбэккэ утуйа сытар. Yспүйүөн буола оонньообута охсон бу киэһэ эрдэ охтубута. Халдьаайылар аралдьыйаллара аччаан бары да эрдэ хаптайдылар. Арай иһэр өттө илэ хаама сырытта. Суол алдьаммытыгар, уот барбытыгар кинилэр кыһаллан эрэллэр. Маннааҕы лааппы атыыта эрэ арыгы, ол бараныа ыраах ини.
-14-
Ааны тоҥсуйан тобугураттылар. Уоппускалаах аата уутун да ханара ахсааннаах. Бороскуой эбит. Киирэрэ эрдэкэтин. Туох бэйэлээҕи тиһэн кэллэҕэй.
– Хатыый, дьэ, моһуок үөһэ моһуок. Ытым өлөн хаалбыт. Өлөрбүттэр. Сиэхситтэр аны миигин сииллэрэ хааллаҕа, – эмээхсин ытамньыйан ылла.
– Һуой, ол хайдах? – Yүлүйэ ыт аайы ытыах быһыыта суох да буоллар.
– Бөлүүҥҥү дьыала. Улахан отчуттар бэҕэһээ итириктээн байбыттара. Бэлэстэригэр мин ытым туора турдаҕа, абаккам да эбит. Сүгүн олордоллорун аастылар. Ол да иһин бу эргиннээҕилэр мантан тэскилээтэхтэрэ. Мин эрэйдээх көһөр сирим да биллэр. Дьэ, Сандалы баҕас саҥаран баран өлүөм, – Бороскуой ыалыгар ыар ыалдьыт буолан таҕыста.
