– Араас, дыбаа. Араас, дыбаа, – иҥнэҥниир, тоҥхоҥнуур, ол аайы сүһүөх сүһүөҕэ барыта хаппыт мастыы хаачыргыыр.
– Араас, дыбаа. Араас, дыбаа, – олорбуппут сыччах, сотору тойоммут тоҥхоҥноон бүтэрэ буолуо.
Оргуул курдук оронтон өссө биир хаахынаабыт оронон турда.
– Киһини утутар аат диэн суох. Хара сарсыардаттан туох хара накааһай, бу?! – Өссө биир Момуой диэммит маат барабыт.
Онтубут атын күтүр эбит. Хараара да хаттар, ийэ хортуоска курдук чарчыстан да хааллар – ойох аата ойох. Онто-манта оһон хаалбатаҕына баҕас барсымалаһар.
– Утуйан-утуйан баччаҕа диэри кэллиҥ ини. Бэрт бэлэс, күнүстэри күскэйэн сытаары гынаҕын дуо? – Момуой сылтах көстүбүччэ тыллыргаан барар.
Тылынан сэрээккэ саҕаланнаҕа ити.
– Күскэтэр ээ өссө. Күтүрү оттон хайдах гыныаҥ баарай. Хаах-тупуу, – суунар сир диэкиттэн уонна силлиирэ-сыыҥтыыра эрэ иһиллэр.
– Хаах-куух! Хаахыныы сытыйан… – Улаханы ойохтоох хайдах үөҕүөн булбат.
– Ээх, чэ! Киһиттэн иҥнэриҥ эрэ бэрт. Эдэр эмээхсиннэнэриҥ итээтэҕэ. Ити Дьайаҕын кытары тугу-тугу дьаабыланаргытын ыт билэр, – эмээхсиниҥ көҥүл үөхтэриэ суох быһыылаах.
– Бу дьахтар да тылын. Аны күнүүлээн быһа сытыйара итээбит, – Момуой өрө хабылла түһэр да, иһигэр үөрэр быһыылаах.
Бэл, эмээхсинин эдэримситэн “дьахтар” диэтэҕэ үһү. Ол тыл хайаларын да сиһин үөһүнэн дьырылаан киирэн мантан киэһэ хайдах дьайыа биллибэт. Үөрбүтүн эйиэхэ көрдөрөн бэрт – ыга кыыһырбытын аанньа саҥатыттан матта. Тыллыргыыр да “туруут” уонна тыл күүһэ иитиллиэн наада. Эти кырбаһынан сиир сахха Момуой куттаан харалыы аһыыр буолара. Түҥнэри хайыһан олорон, кураанах килиэби ыстаан ыллаҥнатара бу баар. Арыыланара аньыы, сүөгэйи сиирэ сүөргү. Кыһытаары хара чэйи ыймахтыыра. Төһө да үүт баарын үрдүнэн. Ол сирэр-талар аһа билигин сурахтыын суох. Куттаатаҕына аны дуостал аһаабата дуу? Куртах курулуур – Момуой ойоҕун куттуур. Суох ини. Эҥин айдааны-майдааны бииргэ аһарбыт бойобуой бодуруугата Бороскуойга баар ас барыта тиксиэн кэриэтин – Момуой от-мас аһын уобалаан барар. Үүттэрэ өҥө эрэ үрүҥ – туохтан оҥороллорун ыт билэр. Арыылара ньалҕархайын ньалҕархай – сымала курдук буола сытыйан туох састааптааҕын ким этэн алдьаныай. Килиэп, баҕас, син мээнэ, саахар саарбаҕа суох саахар – оттон-мастан ылыллар устуукалар буоллаҕа. Эти үтүктэн үлүгэри айа сатыыллар да:
– Таах сибиэ! Субулҕаттан хууса, – Момуой үөхсэр үөхсүүтэ ол.
– Ээх, чэ, сүгүн дэлбэрий. Үүт да үүт, эт да эт айдаана диэн соҕотох ынаххын сүүстүүргэр баарыҥ, – Бороскуойуҥ бу да буоллар бойобуой.
– Былыргы үйэтээҕини эмиэ тоҕо аҕынныҥ? Маннык сут кэм кэлиэ диэн ким билбитэ баарай, – Момуой эйэлээх киэбин кэппитин устаары хаайда.
– Эн эрэ сутаабыт үһүгүөн, дьон барыта да иэдэйдэ, – ускуустубаннай үүттээх чэйин сыпсырыйа олорон эмээхсинэ сыыйар.
– Ордук сахалар диэ. Ол соҕурууҥҥулар урут-уруккуттан да от-мас аһылыктаахтар, – бу дьоммут киһилии кэпсэтэр күннэрэ үүммүт дуу.
– Маҥнай куһу-хааһы куһуйбуттара, онтон сибиинньэлэргэ өстүйбүттэрэ. Онно сөп буолбакка сылгыны-ынаҕы кыдыйбыттара. Киһи да күлэр – кириип туһуттан. Дьэ, дьаабы.
– Эҥин эми айдыбыт дии-дии араатардыылларыгар бааллар дии. Ол кирииптэрэ кирийбитэ ыраатта. Дьиэ сүөһүтүн эмиэ ииппитинэн барыахха сөбө. Хара тыаҕа атын кыыл-сүөл оттон син кирииптээбэккэ сылдьар дии, – мэдиссиинэ өттүгэр исписэлиис бэрдэ буолбут куолута ханна барыай.
– Хара тыалаах ээ, өссө. Аата эрэ тыа ини. Билигин кирииптээҕэр хууса куттал кыылга суоһуур. Бырагырыастаахтар-майырдаахтар, оо, оттон абаккам! – Момуой эмиэ кыйыттан барар.
