– Биир эмэ кыылы хат дьиэтитиэххэ баара. Арыыланан хаалбычча астыктык олоруохха сөбө, – бойобуой бодурууга аны туран эккирээн саҥа сэнсээй сэбиэтинньигэ буолаары тииһэр быһыылаах.
– Хас үйэҕэ бараары… Сүгүн олордон бэрт ини… Оннооҕор буолуохха өтөн киирэр бырагырыас биһиги эргиирбититтэн иҥнииһи дуо, – бээ, бу Момуойбут тугу-тугу туойара буолла?
Оҕонньордоох эмээхсин оһуобай ордууларыттан оронон тахсан, ол-бу диэки олоотоон көрүөҕүҥ. Халдьаайы хаһан да Халдьаайы. Эти кырбаһынан сиир сахха да манныга, эти кэмчилээн сиир саҕана да бу курдуга, эт амтана умнуллубутун да кэннэ маннык эбит. Кэмиэдьирбит кэмнэрэ бу диэки отойун да дьайбат диэххэ айылаах. Айанньыттар аартыктара бу нэлэйэн сытар. Муҥур уулусса кубус-кураанах. Ыт-кус кэлииһи дуо – HSN1 диэн кириип харантыынын содула. Куурусса кириибэ диэн ааттанара маҥнай. Онтулара сыыйа сибиинньэ, бараан эҥин, ынах, сылгы киэнигэр кубулуйан испит. Ааранан ыттар, куоскалар ылларбыттар диэн буолбута. Оттон дьоммут ханналарый? Эрдэкэтэ бэрт ээ – үлэлээбэт аата ким билигин ойон туруой. Бу учуонай олустаабыт үйэтигэр Халдьаайы кэм да арыыланан хааллаҕа. Өйүнэн өттөйбүттэрэ киин сир диэки хайысхаламмыттара, үөрэхтээхтэрэ үөс диэки таласпыттара. Хаалбыттар Халдьаайыларын эрэ айдааныттан ордубаттар. Бырагырыас эрэ, майыр эрэ – чыхаал хомпуот дииллэр кинилэр. Хара үлэ диэн билигин суоҕун тэҥэ. Куораттарга дьон букатын сүрэҕэ суох буолла. Манна өссө бэйэ туһугар син таймаҥныыллар. Халдьаайылар бүппэт номохторугар эрэ хаалбыт Сыраан Бүөккэ диэн сүүс сүбэлээх сүрэҕэ суох билигин дьоруой дэниэ этэ. Тылынан оонньуурга, кураанаҕы куолулуурга, баҕас, биһиги дьоммут маастардар. Кэми кытары күрэс былдьаһар, аан дойдуну ылан кэбиспит бырагырыаһы чуо кинилэр эрэ утаран, таах олоруохтааҕар айдаан бөҕөнү тардыбыттара. “Былыргылыы дьаһаныаххайыҥ!”, “Сайдыыны сабатаастыаххайыҥ!” диэн былакааттары ыйаталаабыттара. Били хаһааҥҥы эрэ дьаабы хаттаан эргиллээри гынна. Аан дойдуттан арыыланаары эргиччи эркин курдугу тута охсон кэбиспиттэрэ. Барыга-барытыгар бэрэдэбиик бириэссэлэр онтуларыгар “Халдьаайы истиэнэтэ” диэн аат быһа охсоннор, саҥа устуоруйаҕа саҥа тиэрмини киллэрдибит диэн киэптээбиттэрэ. Таһыттан атаакалыы, үөһэттэн үспүйүөннүү сатаан баран, аан дойду эргимтэҕэ хаайтарбыт Халдьаайыга бойкуот биллэрбитэ. Олох хоргуйан өлүөх дьон куманьытаарынай көмөттөн истэрин булунан тыыннаах хаалан баччаҕа диэри тыллыргыы сылдьаахтыыллар.
Бороскуой саҥа үйэни тото үөҕэр да, ол бэйэлээх бырагырыастарыттан ботуччу тииһиммит диэн кини ээ. Быратыаһа буолунай, уорган уоргана үксэ уларсык – мэдиссиинэ муҥутуурдук сайдан киһи тэҥинэн сананар. Бырагырассыыбынай эйгэҕэ былааттаах хаһан баҕарар туһалаах. Момуой ойоҕо ускуустубаннай, аһа сымыйа, бэйэтэ эрэ илэ бэйэтинэн. Дьэ, кырдьыбат күтүр диэтэҕиҥ. Бэрхэйээнискэй Киһилээҕэр болуомунньуктуоҕуттан биир кэм биир сылдьар. Туох сардаҥатыгар таптарбыта буолла? Онтон ыла манаах диэн ааттаммыта, аан дойду үрдүнэн биллибитэ. Эчикийэ, кинини көрүөхпүт этэ диэн Эмиэрикэттэн кытта кэлитэлииллэрэ. Киһилэрин дойҕоҕун устан ылан сиргэ барытыгар тарҕатаннар, “Момоизм” диэн үөрэх үөдүйбүтэ. Онно-манна атын момуойдар үөскээн барбыттара. Момуой ыга кыыһырбыт сирэйин күлүгэр үҥээччи үксээбитэ. Арай, бэйэтин дойдутугар бэркин ээ диэбэтэхтэрэ. Кинилэргэ Момуой диэн көннөрү Моһуок Момуой буоллаҕа. Ааппыт да элбэҕэ кыайда. Моһуок хаһан эрэ Моркуоп Момуой дэнэ сылдьыбыта. Бисиих балыыһаттан күрээн хаачыктарга айаҕын иһин хамначчыттыырын саҕана. Онтон Манаах аатырбыта. Дьааҥыга уччуйарын сахха, Киһилээх хайатыгар хатааста сылдьан, сүтэн-хайаан түрүлүөн бөҕөнү түһэрбиттээҕэ. Кинини көрдүүргэ “Манаах” эпэрээссийэ саҕаланан баран сабыллыбыттааҕа. Хаһан эрэ, эмиэ да күн бэҕэһээ, эмиэ да былыргы быдан дьылларга.
