Читать онлайн Александр Слука - Рассказ в стихах. Книга издана на 2-х языках – на белорусском и русском.

Вясна-вясна… гэта птушкі; плямы пашарэлага и расталага снегу; пралескі; звонкая іскрыстая кропель; зарослыя елкай распадкі над ракой, якія дыхаюць па начах белым туманам; нейкі адмысловы хмель бярозавага соку; яркага свісцячыга ляснога вогнішча і песні; на камянях у лясным ручаi мыеш свой твар. Трэба самому адчуць у поўнай меры свежасць росных лясных сцяжынак і пачуць рэха… нервова разамну ў руцэ цыгарэту і нецярпліва чыркну запалкай… вясна-вясна… дзіўная пара. Заўсёды перадае гэта пачуццё, прыносячы часам нейкае трывожна-тужлівае адчуванне неўладкаванасці і нязбытнасці чагосьці. У грудзях шчымлівае пачуццё чагосьці адыходзячага, незваротна страчанага, ня выяўленага. Страта сціскаючым комам падкочвае да горла, выклікае боль растання і нязбытных надзей… вясна-вясна… толькі потым, праз шмат гадоў, я зразумеў, што гэта было развітанне са сваёй уласнай юнацкасцю…

Наступіў момант, якога так доўга чакалі адны і так моцна баяліся другія.

Сёння супрацьстаянне дзвюх цывілізацый скончыцца. Мяркуючы па ўсім, гэта будзе апошняя бітва для нас, бо рэшткі нашых ударных брыгад, сабраныя па ўсёй галактыцы, уяўляюць сабой ужо далёка не той магутны кулак, якім яны былі яшчэ нядаўна. Вартае жалю відовішча – тры дзясяткі скатаваных, якія прайшлі некалькі запар бітваў, крэйсераў, трэць з якіх ужо не ў стане манеўраваць і ўхіляцца, і некалькі сотняў такіх жа патрапаных знішчальнікаў «Іголка» супраць клінка смерці крэатаў – армады, якая складаецца з сотні баявых машын. Машын, якія на парадак пераўзыходзяць нашы і па ўзбраенні, і па хуткасці. Машын, якія нясуць на сваіх бартах больш за дзве тысячы звышхуткіх знішчальнікаў.

Бязлітаснасць крэатаў нам добра вядомая. Яны пазбаўленыя якіх-небудзь пачуццяў, акрамя нянавісці і жадання бязмежнага панавання, таму разлічваць на якое-небудзь гуманнае стаўленне з іх боку да сябе ў выпадку паражэння не прыходзіцца. Усе з нас гэта добра разумеюць і ведаюць, як зрэшты, ведаюць, і тое, што пераможца ў гэтай апошняй бітве ўжо вядомы. Нам засталося толькі адно – прымусіць крэатаў як мага даражэй заплаціць за нашы жыцці. Мы – салдаты. Нам не прывыкаць паміраць. Тут, у космасе, гэта адбываецца хутка. Значна цяжэй будзе тым, хто застаўся абараняць планеты. Калі яны не загінуць у баі, то іх чакае жах крэацкага рабства, павольная смерць ад голаду і хвароб…

Але апошні загад нам ужо аддадзены, аддавацца развагам няма калі ды і бессэнсоўна.

Я на сваёй «ігле», разам з рэшткамі маёй эскадрыллі іду ў апошнюю атаку. Стрэл і… Адразу ж за ім асляпляльная ўспышка ў маёй галаве…

Няўжо я так хутка загінуў? Не, быццам бы жывы, але дзе я? Белы пакой без дзвярэй, без вокнаў, пасярэдзіне стол. Я ляжу на ім, не прывязаны, але рухацца не магу – маё цела мяне не слухаецца. І галасы – жорсткі мужчынскі і пяшчотны меладычны жаночы. Пра што кажуць – не разабраць. І зноў ўспышка. Перад вачыма з шалёнай хуткасцю змяняючы адзін аднаго, праносяцца карціны, якія выклікаюць у мяне то дзікі жах, то бязмерную радасць, то гора, то шчасце, то трывогу, то сум, то надзею. Дыхаць становіцца ўсё цяжэй і цяжэй. Затым раптам усё знікае, становяцца чутныя галасы. Пра што кажуць не разабраць. Шум і боль у галаве не даюць засяродзіцца. Галасы становяцца ўсё цішэй і цішэй, як быццам кудысьці аддаляюцца. Прападаць. І зноў ўспышка ў мозгу. І зноў карціны, ці дакладней будзе сказаць кадры войнаў і свету, пакут і асалоды, любові і нянавісці. Сэрца, здаецца, выскачыць з грудзей. Паветра вакол стала густым, як кісель – хапаю яго ротам і п'ю глыткамі. На гэты раз перадышка яшчэ карацей. Боль становіцца яшчэ мацней. І галасы, неразборлівыя галасы, якія змяняе чарговы паток кадраў пра зло і дабро, хлусні і праўдзівасці, подласці і сумлення, пачварнасці і прыгажосці.

Мой мозг ужо гатовы лопнуць ад усяго ўбачанага. З вачэй градам льюцца слёзы болю, крыўды, нянавісці, прыкрасці, радасці і шчасця адначасова. І я крычу. Крык выносіць ўсе прывіды. І становяцца чутныя галасы. Выразны жорсткі мужчынскі: «Ну, што скажаш?». З апошніх пакінутых сіл напружваюся, каб пачуць адказ, але жаночы голас гучыць вельмі ціха, каб разабраць тое, пра што гаворыцца. Чамусьці менавіта гэтая немагчымасць пачуць сказанае ў адказ мяне пачынае мучыць мацней, чым боль і ўсё ўбачанае мной раней, але бялявы туман засцілае мае вочы, прадвеснік чарговы ўспышкі, прымушае мяне ў думках рыхтавацца да чарговай порцыі катаванняў. Але ніякія катаванні не наступаюць. Туман рассейваецца раптоўна. Я разумею, што зноў знаходжуся за штурвалам сваёй, ужо не раз латанай, ладна патрапанай, «іголкі». А эфір жа проста-такі раздзіраюць здзіўленыя воклічы маіх субратоў: “ Што адбываецца? Што здарылася? Гэта проста немагчыма».

Перад вачыма ўзрушаючая карціна – караблі крэатаў, развальваючыся на часткі, ператвараюцца адзін за адным у груды бясформеннага металалому. Крыкі непадробнага здзіўлення паступова змяняюцца крыкамі радасці і весялосці: «Перамога! Мы перамаглі!».

І вось толькі цяпер, я, нарэшце, чую адказ. Чую яго выразна і ясна. Ён бесперапынку гучыць у маім мозгу ціхім пяшчотным меладычным жаночым голасам: «Яны яшчэ здольныя адчуваць. Яны не безнадзейныя. Дай ім другі шанец, … другі шанец, … другі шанец».

Вайна ідзе ўжо даўно. Многія загінулі і параненыя, паселішчы пацярпелі.

Пажылая жанчына перад абразом спытала:

– Ну, навошта нам гэта ўсё. Мы ў чым вінаватыя? Бог забыў нас.

– У яе галаве загучаў нейкі голас:

– Не. Бог не забывае нікога. Вы яго забыліся. Вось у чым праблема…

Сёння я сеў і задумаўся. Што было рабіць на працы?. Нічога не атрымлівалася. Усё валілася з рук. Раптам званок. Пайшоў адкрываць з маім нішчымным тварам…

Чалавек апрануты, як з іголкі. Прадставіўся і пачаў нешта казаць. Я не разумеў адразу, але потым пачаў разумець, чым далей, тым цікавей. Хто ён такі? Задумацца. Бо ўсё валілася і выхад прапанаваў гэты чалавек. Выхад просты: папрацаваць на сябе і на… яго! І як проста! Маладзец. Адкуль ён узяўся? Ды якая розніца. Калі прапануе, трэба браць і працаваць. Спытаў у чалавека, што рабіць? Тады той прапануе ўвайсці і падпісаць паперы. Гэта заняло мала часу. Чалавек адкланяўся і сышоў…

Падышоў да акна, паглядзеў, запаліў цыгарэту і задумаўся. Як там усё ў мяне пойдзе заўтра? Добра… што будзе, то будзе… Трэба паесці. Прыгатаваць што-небудзь. Нават не думаючы пачаў рыхтаваць і здзівіўся. Прыгатаваў так, як у рэстаранах атрымлівалася. І апетыт быў. Дзіўна? Што са мной такое? Уключыў тэлевізар. Так, спаць захацелася… спаць, так спаць.

Раніца сонцам сустрэла. Адразу ў ванну і паесці. Увогуле, гатовы на працу. Спусціўся па лесвіцы і пайшоў думаючы. А, што думаў… Усё нармальна было: з людзьмі, з абсталяваннем, з стаўленнем… я проста быў шчаслівы!

Дзень пайшоў за днём. Купіў машыну. Потым кватэру. Затым дзяўчыну знайшоў такую, якая менавіта тая! Я тройчы быў шчаслівы! Як своечасова зайшоў чалавек да мяне. Малайчына! Сапраўды – бярэш і працуеш. І тады ўсё будзе. І ўсё!.. Толькі са сном дрэнна раз у годзе. Я разбіты ўвесь ўстаю, але гэта праходзіць. Лічу, што гэта з працай звязана. Але на працы ўсё добра. Чалавек, які адразу падышоў і спытаў: «Як справы?». «Нармальна. Хацеў вам сказаць… дзякуй!» – я адказаў. «Дрэнна спаў?» – зноў ён, як адчуваў. «Так. Зараз пройдзе. Будзе нармальна», – кіўнуў я. «Ты больш дрэнна не спіш» – сказаў Чалавек і знік. Праца за працай і праца за працай, не было калі адпачыць. І што, канкрэтна, засынаў я дома, як забіты. Я зноў успомніў яго фразу. Ён – чараўнік.

З часам я пачынаў стамляцца. Потым усё больш і больш. З'явілася ўтоенасць, хацелася схавацца і заплюшчыўшы вочы адпачыць. Мяне знайшоў чалавек. Уважліва агледзеў і сказаў: «Ну, што? Сядзіш? Не можаш больш?». «Больш не магу» – я выціснуў з сябе. Чараўнік радасна палез за паперамі – «Тут напісана…». «Мне ўсё роўна» – я сказаў. Але ён не спыняючыся – «Мне належыць твая душа!»… Безвыходнасьць…

Чаканне. Чаканне было большай часткай яе жыцця. Спачатку, яшчэ ў школе, яна чакала яго погляду. Затым, з заміраннем сэрца – кожнага спаткання з ім. Калі ён паступіў у ваеннае вучылішча, з нецярпеннем чакала кожнага яго прыезду. Моцны, упэўнены, прыгожы. Ён трывала заняў месца ў яе сэрцы з юнацтва, не пакінуўшы на гэта ніякіх шанцаў усім іншым. З ім яна заўсёды адчувала сябе спакойна. З ім яна была шчаслівая. Але за ўсё ў жыцці трэба плаціць. І за шчасце таксама. Яна плаціла. Плаціла бяссоннымі начамі, калі ён быў на баявых дзяжурствах, плаціла сваімі перажываннямі, плаціла доўгім чаканнем сустрэчы. Часам вельмі доўгім чаканнем. Але ён заўсёды вяртаўся. Вяртаўся з усмешкай і велізарным букетам кветак. Абняўшы яе і пацалаваўшы, казаў: «Я дома, гэта табе». Гэтыя моманты былі для яе самай вялікай узнагародай за яе адзіноту. А потым у яе жыцці з’явілася маленькая радасць, якая пастаянна крычыць. І адзінота знікла. Яго змяніла турбота якая расце, і пакутлівая трывога за жыццё мужа, таму што гэты год, які падарыў ёй сына, разам з ім падарыў і Аўганістан. А праз восем месяцаў – боль і смутак. У гэты раз па вяртанні не ён, яму дарылі кветкі. Моўчкі, сціснуўшы зубы і гуляючы жаўлакамі…