Ⴕართული ლექსიკონი. Ⴒექსტის ადაპტაცია თანამედროვე მკითხველისათვის – Ⴇამაზ Ⴋჭედლიძე - страница 5



 – ზღაპარი, იგავი.

Ⴀრამედ – მაგრამსავით, კავშირი განრემზომობითი.

Ⴀრამი – ნახე Ⴀარამი.

Ⴀრამონი, არაონი, რამონი, რიმონი – მცირე საწინდარი.

Ⴀრარა,არარაჲმე არაფერი – შეუძლებელი არს, ვერარა და ბრძანებითი ნურარა იხილენ თჳსთა ადგილთა.

Ⴀრაყი – რახი არაბულად ოფლი, რამეთუ სასმელი არაყი არს ქუაბის ოფლი, ხოლო ორნახადი არს აბეკამაქი.

Ⴀრაწმინდა – საძაგელი, უწმინდური; სული არაწმინდა (ნახე სული).

Ⴀრაწმინდება – განშორება სიწმინდისა და უმანკოებისაგან.

Ⴀრახჩინი – იარაღჩინი, თალფაქი.

Ⴀრგანი – ჯოხი საბრჯენელი (ნახე Ⴟოხთან).

Ⴀრდაბაგი – სარკმელი, ანუ გასავალი.

Ⴀრდაგი – მანდილი, წელზედ მოსაფენი ფეშტამალი.

Ⴀრდადეგი – ჟამი ზაფხულისა, ოდეს მზე შევალს ლომის ზოდიაქსა შინა.

Ⴀრდი – შინაური ვარდკაჭაჭა.

Ⴀრდი,არდიფრუ – ანაზდი (ნახე Ⴏამი).

Ⴀრე – ოთხი კუთხე ხმელეთისა, ანუ ოთხი დრო წელიწდისა. // საკუთრად გაზაფხული // სანახები, გარემონი ადგილნი, ანუ თემი, მხარე.

Ⴀრეას – მარიხი (ნახე ცთომილნი).

Ⴀრევა (ავრევ, ავურევ) აღრევა, – ურთიერთარს შეზავება სხვადასხუათა ნივთთა // მოშლა, შეშლა.

Ⴀრეკნება (აირეკნებს, აირეკნა) – ასხლეტა ან გარდაცემა,.

Ⴀრემარე – გარეშემო სანახები.

Ⴀრემარედ – აქა-იქ.

Ⴀრეულობა – აშლილობა, დაუდგრომელად ცხოვრება, ან აფორიაქება.

Ⴀრვე – ფარა თხათა და ცხუართა (Ⴟოგი ნახე).

Ⴀრთრონი – წევრი სიტყჳს ნაწილთა.

Ⴀრიოთი – გარეული ბალახ-ბულახი.

Ⴀრიფანა – ყრმათ საერთო პურობა (ნახე Ⴑერი და Ⴔსონი).

Ⴀრიფი – პურის მტე, ანუ შესაკუთრებული, შინა ყმა.

Ⴀრმაღანი – შორით მორთმეული ძღვენი.

Ⴀრმენაკი – წმიდა ტილო, ნარმა, სიდონი.

Ⴀრმური – ალმური, ღრუბელ-ნისლი ქარიანი და ელვიანი.

Ⴀრნადი, არნაბი – ტარიანი ფიცარი ბზისა და ხუავის სახვეტი კალოზედ.

Ⴀრნი – გარეული ცხვარი.

Ⴀრონა – პატარა გუთანი (ნახე Ⴄრქუანთან).

Ⴀრსება – რომელიცა პირველ არსისთჳს მიიცთომვის და რომელსა შინაცა არს კმაჲ მიზეზი, თუ რაჲსათჳს სხვაცა არს მას შინა, ანუ შესაძლებელ არს ყოფად // ნივთი მექონი ყოფისა, ანუ შინაგანი ძალი მისი.

Ⴀრსებითი – {არსებიანივე, არსებიანივით – საბას ლექსიკონი}.

Ⴀრსი – რაჲცაღა შესაძლებელ არს, ე.ი. რომლისა ყოფა არა წინააღმდგომ არს, ანუ მყოფი არსებასა შინა.

Ⴀრსობისა – არსების პური, სახმარი ცხოვრებისათჳს, მდღევარი.

Ⴀრტალა – საკლავთ უკანა ბარკალი, ანუ წვივი.

Ⴀრტაში და არტახი – გარეშემოსაკრავი ქარშიკი ჩჩჳლთა აკუნისა // ანუ მოტეხილთა ძუალთა შესაკრავი // გასათლელთ ძელთა მაგრად დამჭერი ქანჩი.

Ⴀრღა,არღარა აღარ – შემდგომს დროს არა, უკუთქმა მომავლისა დროსათჳს.

Ⴀრღავანი – ქუა მეწამული.

Ⴀრღვევა – (ავარღვევ) დაკერებულის დახსნა, დაშლა // აქცევა შენობისა.

Ⴀრშია,აშია – მოვლებული რამე ვიწროდ ნაკერთ კიდურებზედ.

Ⴀრშივი – წილი, კერძო,.

Ⴀრჩევანი – არჩევა // რჩევა, ვეზირობა, მოლაპარაკება საქმეზედ შეკრებულებაში.

Ⴀრჩვი – ფსიტი.

Ⴀრცა, – არცაღა არღა, აღარც.

Ⴀრძანი,არძანიკი – დიდი ლოდი ან მარილის ქუა (ნახე უარძანიკო).

Ⴀრწივაკი – სახლის მეორე ძელი.

Ⴀრწივი – ორბი, არწვი. // მრგუალი ფეხთა ქვეშე დასაგები მღუდელთ მთავართა, რომელსა ზედაცა გამოსახულ არს მფრინველი ესე.

Ⴀრხი – რუ, რუსხმული.

Ⴀრხიდიაკონი – უპირველესი იეროდიაკონთაგან, მხლებელთა მღუდელთ მთავრისათა (ნახე Ⴀიკონთან).

Ⴀრხიეპისკოპოსი – უპირატესი ეპისკოპოსი.

Ⴀრხიერი – მღუდელთ მთავარი (იხილე Ⴈერარხი).

Ⴀრხიმანდრიტი – მონასტრის განმგებელი უფროსი.

Ⴀრხინოტარი და პროტონოტარი – მწერალთ უხუცესი, მდივანი.

Ⴀრხილი – თხელი ბზარი (Ⴇოვლთან ნახე)

Ⴀრჯაკელა – არჯიოკა, ზერჩო, ორჯიოკი.

Ⴀრჯასპი – ძაღა, მიწალები, მომწუანო შავის საღებავი, ხმარებული ტყავთათჳს მეპრატაკეტაგან, ანუ მელნისთჳს.

[Ⴀრჯიოკა – ნახე Ⴀრჯაკელა]

Ⴀსაბია – მტერზედ საომრად თანმიმყოლი.

Ⴀსაკრავი – ერქუანთ და ურემთ საბმელი.

Ⴀსამაღლებელი – ლოცუათა დასასრულებელნი ლექსნი, ხმამაღლად სათქმელნი მღუდლისაგან სადიდებლად წმიდისა სამებისა.