Ыалдьыбыты эмтэһэр…
Эмэн дьоҥҥо – таптыыр оҕо,
Эдэр киһи доҕоро.
Санаа баттыыр муҥкук кэмэр
Маняҕа убай киһи,
Санааны сайар доҕор буолар,
Эрэйи үллэстиһэр.
Бииргэ үөрэ, хомойо
Ол курдук олоорторо.
Бииргэ эрдии эрдэллэрэ,
Бииргэ бэчимэлииллэрэ.
4
Биирдэ онно үөрүү буолта:
«Киев куорат – биһиэнэ!..»
Дьон-сэргэ тоҕуоруста,
Сынньалаҥ кэмэ этэ.
Бастаан уоттаах уруй тыллар,
Онтон оонньуу, оһуокай,
Үөрэр түгэн: сүрэх тиллэр
Кыайыы, кырдьык аатыгар.
Буурҕалардыын күрсэн-харсан
Бу буору чиҥэппиттэр,
Өрөгөйдөөҥ, ыллааҥ-туойуҥ,
Хоһуун дьон, балыксыттар!
Симик уоттар умайбыттар
Имик-самык балааккаҕа,
Арыгылар аччаабыттар
Былтаҕар бытыылкаҕа.
Ахсааннарын ситэрэ,
Ырыалар ылламмыттар.
Ис сүрэх кистэллэрэ
Элэккэ быламмыттар.
Оттон Мирон Маняттан
Ол киэһэ арахпатах,
Аптаах таптал ырыатын
Уоһуттан түһэрбэтэх.
Кини эппит:
– Эйигин
Олус да таптаахтаатым…
– Тоҕо миигин таптыыгын?
– Бу өйдөөх харахтаргын…
Уонна ол уол андаҕаммыт
Үйэлээх таптал аатыгар,
Хоруй күүтэ сүгүрүйбүт
Тапталлааҕын атаҕар.
Маня көрөр, Маня истэр,
Маня саныыр:
«Кеша суоҕар… маннык кэмҥэ…
Бу туохпут уҕалдьытай!..
Мирон?! Иирбит биитэр
Холуочуйан араас буолар…»
– Тур! – диир, кэрэ бэйэтинэн
Туруору көрөн туран. –
Айдаарыма! Аргыый буолуй…
Өйдөөххө кэпсэтиллиэ. –
Туруору тарта таалбыт уолу,
Оттон Мирон тэмтэриҥнэс.
5
Үлэ буолла. Ый түмүгэ.
Буурҕа сатыылаата.
Арыт дьону түүн бүрүйэр,
Арыт күнүс сардаҥарар.
Киэҥ муора кубулҕаттаах,
Балык да охсор кэмнээх.
Хас хонно?
Суох да суох…
Кураанаҕы соһор күннэр.
Ый толбонугар муора оонньуур,
Майаак күөрэлдьийэр.
Саҥата суох тыйыс тулуур
Бэчимэни чиккэҥнэтэр.
Ол түүн балхаан күүстээх этэ,
Ый ньуура симириҥниир.
Биирдэ муҥха ийэтэ кээлтэ,
Бысхалдьыйа, дьирибинии.
Оо, онно «ураа» буолта…
– Аҕыс туонна!
– Тоҕус туонна!
Дьон үөрдэ, ньамаласта,
Түргэнник тутта-хапта.
6
Күн санньыйан, кумахха
Күнүскү симиэнэ сынньанар,
Күрүс-күрүс балаакка
Тыалга тыаһыы сапсынар.
Эрэһэ тыалтан долгуннар
Эрэлиһэ сырсаллар,
Кумах тумулга охсулла,
Курулуу тохто уосталлар.
Дэҥҥэ көстөр күн ылааран
Сылаастык сылаанньытар,
Эрдии, бэчимэ сылаатын
Умнан, Маня ах барар.
Кини олорор күн көрөр
Уордаах муора култуугар,
Баттаҕынан тыал оонньуур:
Тарыыр, ыһар, бурайар.
Санаан ыраах дойдутугар
Кини тиийбит курдуга:
Хатыҥ үрэх үрдүгэр
Көстөр маҥан балаҕан…
Сибэккини силэйэн,
Кыһыл киистэ хамсыыра,
Илэ турар, мичилийэ,
Хара харах Валентина.
Сындаа-сылба сылайан быстан,
Ыар үлэ чаҕыттаҕына
Биитэр минньигэс түүл быыһыгар
Үлэ чааһа оҕустаҕына,
Ким эрэ кистэлэҥ, истиҥ куолаһа
Кини сүрэҕэр сипсийэрэ:
– Тулуй, кытаат, доҕорум сыыһа!
Хайыахпытый – сэрии сиэрэ…
Оо, бу муҥнаах сэрии туран
Бурайталыан иннинэ,
Саҥа ыал-сэргэ буолан
Олордубут да этэ!
Аһыылаах өйүгэр туох киирбэтэй:
Киирэр дьоллоох сырдык санаа,
Сырдыгы сабар хараҥа, дьүлэй,
Дууһаны тууйар ыар санаа.
Кини саныыра: аҥардас сылдьан
Оҕотун иитэр эрэйин,
Эдэр сааһыгар огдообо хаалан
Олох дьолуттан матыах муҥун.
Оччоҕо түөрт өттө бүүрүллэн,
Ыарыы, тууйа хараҥарар.
Хараҕа, хамсыы, симириҥнии,
Харыаста туманнырар.
7
Хатыҥ үрэх үрдүгэр
Турар маҥан балаҕан,
Ол дьиэ сырдык түннүгэр –
Валентина барахсан.
Уордаах сэрии сиригэр
Түптэ түрүлүөн, хараҥа…
Кеша тыыннаах, баар этэ
Партизанскай тайҕаҕа.
Эн соҕотох хааллаҕыҥ
Муустаах муора биэрэгэр,
Нарын бэйэҥ олороҕун
Санаа муҥар, саарал муҥар.
8
Биир киһи кэнниттэн кэлэн:
– Тоойуом, Маня, туох буоллуҥ? – диэтэ,
Баттаҕын көннөрдө, уйадыйа,
Эгэлгэлээх тыллары кини эттэ.
Онтон оонньуу, элэк умнуллан,
Олохтоох кэпсэтиигэ киирдилэр.
Сүппүт киһини умнар туһунан
